Marta Somek

 

Demê peyîn de fuhuş û tîryakî bi taybetî herême de ciwanan rê yeno ferzkerdiş. Qezaya Beşîrî ya Êlihî de par cinîya bi nameyê Îpek Er întîxar kerdibi û nêweşxane de dinyaya xo bedilnabî. Vejîyabi werte ke çawîşê pispor Mûsa Orhan Sêrt de tecawuzê Îpek Er kerdo. Reyna hewteyê vîyarte de Wan de çawîşê pispor Talîp K tecawuzê di tutan kerdibi. Parlamentera HDPyî ya Stenbolî Dîlşat Canbaz ajansê ma rê qisey kerd û derheqê polîtîkayê şerê taybet, tecrîdê Îmraliyî û tesîrê tecrîdî serê cinîyan de ercnayîş kerd.

 

'Polîtîkayê şerî bi şîdetê dewlete yenê ciwîyayîş'

 

Dîlşate vat, problemo ke Kurdistan de yeno ciwîyayîş newe nîyo, polîtîkayê şerî 1990 de dewam keno û vat: "O wext Dêrsîm, Êlih û xeylêk bajarê bînan de cinîyê ciwanî întîxar kerdêne. Serebûtê tecawuzî ke hetê polîsanê taybetî, çawîşanê pisporî ra ame kerdiş, semedê vengkerdişê dewan, fezkerdişê koçberî û xeylêk polîtîkayê bi nê rengî Kurdistan de ameyî kerdiş. Polîs, leşker, keya, qorîcî û memuran deseştiş kerdêne. Her herême de polîtîkayêk cîya kerdêne. Êlih de cinîya bi nameyê  Îpek Er, Dêrsim de Gulistan Doku. Nê nimûneyê.”

 

Kurdî û nasnameyê cinîyan...

 

Dîlşate dewam de wina vat: “Ma cinî Kurdistan de mexdurîyetê polîtîkayê şerî semedê nasnameyê xo di rey ciwîyenê. Cizîr, Sûr de sereştişê keyan de leşkeran nengê cinsî kerdî. Sewbîna semedo ke kurd bî, hêrs û nefretê xo yê cinsperestî zêde kerdêne. Polîtîkayê wina bi taybetî serê cinî û tutan de kenê."

 

'Cinî tecrîd kûr ra hîs kenê' 

 

Dîlşate bale ant serê tecrîdî û vat: "Heme zîndanî binê tecrîdî de yê. Ma zî zîndanê akerde de ciwîyenê.  Tecrîd tesîr serê her ca de kerdo.  Ware de polîsî dorê ma kenê binê ablûqa, nêverdenê ma qisey bikerê. Tecrîd tîya de dest pêkeno. Nêverdenê veng şêro girseyan. Famkerdişê tecrîdî Îmraliyî û yê Tirkîya tîya ra dest pêkeno. Serê Dayîkê Şemeyî de tecrîd esto. Polîsî wareyê Galatasarayî padanê. Sebebê nê tecrîd o. Karkerî vejênê kuçeyan, patron, polîs û asayîşo taybet dorê înan gêno. No tecrîd bi xo yo. Nê pêro girêdayê yewbînan ê. Eke tecrîdê Îmraliyî bêro şikinayîş do vernîya Tirkîya abibo û boya xo bigîro."

 

'Cinîyê kurdî di rey tehluke yenê vînayîş'

 

Dîlşate bale ant tedayê serê siyasetmedaranê kurdan û wina vat: "Îqtîdar fikr û qiseykerdişê cinîyan ra zî terseno û ceza dîyaye Vervatoxa Demî ya TJAyê Ayşe Gokkan. 30 serrî ceza ameye dayîş. Têkoşînê 30 serrî bi 30 serrî ceza kenê. Reyna Leyla Guven nimûneyêk tewr pîl a.  Eke şima sîyaset bikerê, ware de bê do beramberê vnê bibo. Cinîyê kurdî di rey tehluke yenê vînayîş."

 

'Ganî ma bi ziwan û şîarê hempar vejîyê meydanan'  

 

Dîlşate tewr peyîn wina vat: "Ma OHAL de zî meydanan terk nêkerd. A roje ra heta nika xeylêk cinî ameyî qetilkerdiş. Embazê ma ameyî tepiştiş. Pêwa heme tedayan ma fek têkoşîn ra vera nêda. Ma têkoşînêk zehmet ra yenê. Ma  tevgerê cinîyê  Kurdî her tim bi rêxistinê cinîyê femînîstan dir ameyî têhet. Ma waştiş û vatişê xo vat. Ma vat başo ke ma estê, başo ke ma têhet ê. Eke ma ewro qisey nêkerê do Tirkîya ver bi tarîtî şêro. Nuqteyê vejîyayîşê tarîtî zî do bi têkoşînê cinîyan bi ca bêro."

 

Dîlşate veng da heme cinîyan ke 25ê teşrîna peyêne de vejîyê kuçeyan û bi ziwan û şîarê hempar têkoşînê xo bikerê.