Medya Uren

 

MÊRDÎN - Îdarekara Wareyê Dîplomasî ya Cinîyan ê Şengalî Suham Şengalî derheqê hêrişê serê Şengal û Başûrê Kurdistanî de wina vat: "No parçeyêk kayê dewleta tirkî û hêzê teberî yo. Amedekarîyê 2023ine, peynîkerdişê Pêkerdişê Lozanî yeno kerdiş. No sey dewamkerdişê komployê mîyanneteweyî yê 15ê Sibate yo. Labelê ma do bi rêxistinbîyayîşê xo destûr nêdê nê kayan. Do dişminî nêresê amancê xo."

 

Derheqê hêrişanê hemverê Şengalijan û serê Başûrê Kurdistanî de Îdarekara Dîplomasîyê Cinîyan ê Şengalî Suham Şengalî dîyar kerd, nika cinîyê êzidî û heme roniştoxê Şengalî binê tehdîdêk de yê û vat: "Îradeyê înan û statuyê înan nîno qebûlkerdiş. Semedê nê tehdîd û hêrişî nêrê kerdiş, semedo ke  fermanêk bîn nêvirazîyo û Şengal nêbo qurban ma rêxistinbîyayîşê xo pîl kenê. Ma nika kesê ke Şengalî rotê, kesê ke bêveng mendê û bîyê şirîkê fermanî, hesabê fermanî pers kenê."

 

'Ma bi perspektîfê rayberî xo bi rêxistin kerd'

 

Suhame destpêkê qiseykerdişê xo de bale ant serê rêxistinbîyayîşê cinîyan ê dimayê fermanî û fikrê xo wina pare kerd: "Dimayê fermanê 74ine, komelê Êzidîyan Şengal de xoserîya xo awan kerd û tewr girîng zî rêxistinbîyayîşêk cinîyan ame awankerdiş. Seke Birêz Abdullah Ocalan zî vano, 'Bi Azadîya Cinîyan dir Azadîya Komelî Mumkin a.' Ma zî bi nê perspektîfê rayberî xerîteya cuya xo amade kenê û ma netîceyê pîl ci ra girewt. Ma eşkenê vajê ke tarîxê komelê Êzidîyan de yewin rey o tevgerêk cinîyan bi nê rengî yeno awankerdiş. Tevgerêk hetê komelî, sîyasî, dîplomasî, ekonomî û xopawitişî de xo rêxistin keno yo. No zî ma rê bi tecrûbeyêk pîl û bi rastî nika cinî xeylêk wareyê komelê Êzidî rê rayberî kenê û bi hawayêke serkewte nê wezîfeyê xo bi ca anê. Nê serkewtişê pîlî yê û mîyanê komelî de tesîrêk pîl viraşt. Cinîyê êzidî prosesêk giran ra derbaz bî. 74 fermanan de zî tewr zêde cinî tesîr bî û darbeyê pîlî girewtî. Rexmê tecawuz, rotiş û hêrişê ke ameyê kerdiş de averşîyayîşêke zaf bierj o. Cinîyê êzidî hêz û erjê xo ferq kenê. Ê nika serê lingan de vindenê. Destpêk de heqê xo yê cinsî û dima ra zî heqê nîjad û dînê xo pawenê. Wayîrê xo û komelê xo vejîyê."

 

'Cinîyê êzidî û heme roniştoxê Şengalî binê tehdîdêk pîlî de yê'

 

Suhame dîyar kerd ke Şengal de dimayê rêxistinbîyayîşê cinî û awankerdişê torra cinîyan wareyê dîplomasîyê cinîyan ê Şengalî ame awankerdiş û wina dewam kerd: "Ma sere de zî ard ziwan ke cinîya êzidî heme fermanan de bî qurban. La êdî destkewtişê cinîyan virazya û her ware de xo bi ca kerdî. Qezencê cinîyan bi yewbîyayîş û têkoşînê cinîyan virazya. Nika zî cinîyê êzidî û heme roniştoxê Şengalî binê tehdîdêk pîlî de yê. Îradeyê înan û statuyê înan nîno qebûlkerdiş. Semedê tehdîd û hêrişî nêrêkerdiş, semedê fermanêk bîn nêvirazyo û Şengal nêbo qurban ma rêxistinbîyayîşê xo pîl kenê. Ma nika kesê ke Şengal rotê, kesê ke bêveng mendê û bîyê şirîkê fermanî hesabê fermanî pers kenê."

 

'Tirkîya Başûrê Kurdistanî de amadekarîyê peynîkerdişê Pêkerdişê Lozanî kena'

 

Suhame pêkerdişê 9ê teşrîna peyêne mabêne hukmatê Hewlêr û hukmatê Bexdayî de ameyo îmzakerdiş şibna komployê mîyanneteweyî yê vera Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî û wina vat: "Bingehê têkoşînê ma yê ke rexmê heme tehdîdan xoverdayîşê xo de bi israrbîyayîşî eslê xo fikr û feymê rayberî ra gêno. Ma xo bi nê fikran bi rêxistin kerd û no zî gorê berjewendîyê dişmin û hukmatan nêbê. Semedê nê hende bidişminî nêzdî benê. No sey dewamê komployî ya. Pêvînayîşan de bi hawayêke akerde ma ra vanê, 'lazim o komelê êzidî xo îdare nêkero.' Vanê, 'waştişê ke şima kenê qanûnî nîyo.' Îradeyê ma nas nêkenê. Peynîbîyayîşê Pêkerdişê Lozanî nêzdî beno. Dewlete û hêzê teberî amadekarîyê nê kenê, bi taybetî zî Tirkîya. Wazenê reyke bîn komelê êzidî bikerê qurban û nika zî hukmatê Hewlêrî beno şirîkê nê çî. Tirkîya Başûrê Kurdistanî de amadekarîyê peynîbîyayîşê Pêkerdişê Lozanî kena. No prosesêko zaf hesas o. Ganî ma baldar bê û kayê înan veng vejê."

 

'Lazim o cinîyê sîyasetmedarî mîyanê tifaqî de bê'

 

Suhame dewam de wina vat: "Lazim o sere de ma sey cinîyêke nasnameyê xo bipawê. Semedê nê sebebî zî bendewarîyê ma cinîyê sîyasetmedarî yê ke bêrê weçînayîş esto. Çi partî bo yan zî çi fikr beno ferq nêkeno. Lazim o tifaqê xo bi cinîyan dir virazno û bibo parçeyêk rêxistinbîyayîşê cinîyan. Bi taybetî cinîyê êzidî yê ke hende hêrişê nîjadperestî û cinsperestî rê rast ameyê, ganî vengê înan bêro eşnawitiş. Ganî bibê vengê nê cinîyan. Ma sey cinîyê êzidî û wareyê ma yê dîplomasî nê çî kenê amanc. Ma do demo bêro de zî torra xo ya têkoşînî pîl bikerê."

 

Suhame tewr peyîn zî vat, lazim o heme cinî bibê parçeyêk têkoşînê azadîye û qiseykerdişê xo qedêna.