Melîke Aydin

 

MUGLA - Dimayê pandemî, esnafê ke wayîrê kargehê qijî yê hemverê şewatî têkoşîn kerdî, semedo ke dikanê xo panêdê xover danê. Pabeyê esnafê ke nê serdemî de bi deyn gênê, mend serdemêko bîn.

 

Di serrê peyînî de krîzê ekonomîye ya bîyayeye semedê koronavîrus (Covîd 19) tewr kûr bi. Semedê krîzê bîyaye, vayîya her çî xeylêk zêde bi. Pêwa zamo ke eştê serê faturayê gazî û ceryanî, problemo bîn ke welatijî ci dir rî bi rî ameyî; şewatê daristanan ê Herêma Ege û Deryayo Sipeyî yo. Esnafî rewşa bîyaye ra bi endîşeyîn ê.

 

Darê zeytûnan veşayî 

 

Ayşe Ozmazi ke 58 serrî ya 40 serrî yo qezaya Mazi de debara xo bi zeytunan kena wina vat: "Sektorê xalîyan qedênayî. Zeytûnan veşnayî. Ez qerax de sarme û borekan viraznena û roşena. La o zî otelî nêverdenê. Sewbîna çimeyê min ê debare çin o. Nê emrî de çi bikerî gelo, dizdî bikerî? Resayîşê darêke zeytunan 10 serrî ya, êdî emrê mi qîm nêkeno. Şewatan de ma tu paştdayîş nêdî. Keyeyê ma nêveşa, ma dûman ra nêmerdî. Ma hewl danê biciwîyê."

 

Ma şewat ra tesîr bî 

 

Ayten Tan ke 8 serrî yo Bodrum de berardişê kozmetîkî roşena zî dîyar kerd ke pandemî de dikanê xo padayê û wexto ke turîzm gane bîyo na rey şewat vejîyayo û tesîrêk negatîf serê înan de kerdo. Aytene wina vat: "Tevgerê qijî bî. Ma mengê hamnanî bi 300-500 lîra cîro dikanê xo padanê. Zimistanî bajar mireno. Muşterî zaf kêm ê."

 

Yê ke pereyê standî nêdayîne bî

 

Semra Bîngeç zî  wina vat: “Ez di standan şaredarî semedê demêk kîra kena. Berardişê destê xo biroşî. 12 serrî nê karî kena. Semedê pandemî ma zirar dî. Yê ke kredî antî tewr zêde zehmetî antî. Embazê ma yê ke nêeşkayîne pereyê standî bidê estê. Ma waşt  ke dewlete paştdayîş bido. Her çî vay o. Kira bîya 4-5 hezar. Bi meaşê teqawîtbîyayîşî debare zehmet a.”

 

'Demê şewatî de her kes rema'

 

Nazîk Ulcay zî cîrane Semraya û 30 serrî yo nê karî kena û vat: "Semedê pandemî tena turîstê Rusî bî. Şewatan de her kesî valîze xo girewt û rema. Dimayê şewatî teşwîq nêame kerdiş. Wa her kes bi wijdan têbigêro. 2 hezar û 200 danê vanê ke kîra bidê biewnê tutan ra. No zulm o. Cuya ma çin a. Seranserê hamnanî ez xebityena. Ma wazenê ke debara ma baş bibo. Sozê ke yenê dayîş bi ca nêanê."

 

'Tekelbîyayîş awan beno' 

 

Arzu Canan zî wina vat: "100 hezar deynê mi esto. 11 mengî ma kîra nêda. Wayîrê keyeyî vano vejî. Sezon erey dest pêkerd, ma hetkarî nêgirewt. Cayê hemaman ê pîlî abenê. Tekelbîyayîş awan beno. Xeylê xo bêwijdan ê. Ma esnafê qijî hetkarî danê yewbînan."

 

Merve Firat ke otela butîk Mucho dana xebitnayîş zî wina vat: "La her çî vay bîyo. Ma hewl danê ke vayî zêde nêkerê. La semedê pandemî bi rastî her kes negatîf tesîr bîyo. Hêvî kena ke serra ke bêro rewşe hîn baş bibo."