Sema Çaglak - Gulîstan Azak

 

AMED - Hêrişê hemverê ziwanê kurdkî hetê cinîyê Amedijîyan ra ame şermezarkerdiş. Cinîyan dîyar kerd ke hemverê hêrişê bi nê rengî çîyo tewr girîng wayîrvejîyayîşê ziwanî û awankerdişê ziwan û awankerdişê yewîye yo.

 

Hêriş û bêtehamûlîyê serê ziwanê kurdkî awankerdişê Komara Tirkîya de heta nika dewam keno. Her serdeman de hemverê ziwanê kurdkî polîtîkayê tewir bi tewir ameyî kerdiş. Seba polîtîkayê asîmîlasyonê kurdkî xeylêk rey bi hêrişê nîjadî die zî rî bi rî mendî. Rojawanê Tirkîya de xeylêk kurdî seba qiseykerdişê bi kurdkî merdişî ra xelas bî û sewbîna ameyî qetilkerdiş. Bêtehamûlîyê hemverê ziwanî de bernameyê televîzyonan de zî xo dano teber. Nêzdîbîyayîşê pêşkeşwan Dîdem Arslan hetê welatijan ra ame şermezarkerdiş. Derheqê babete de cinîyê ke Amed de ciwîyenê, fikrê xo ajansê ma rê qal kerdî.

 

‘Muhakemeyê ziwanê kurdkî heqê şima nîyo’

 

Wendekare Sema Budak dîyar kerd ke hedê tu kesê çin o ke ziwanê kurdkî muhakeme bikerê û vat: Nêzdîbîyayîş û hêrîşê serê ziwanî bi tu hawayî nîno qebûlkerdiş û ma şermezar kenê. Bi xo bi ziwanê bînî qisey kenê la tehemulê înan ziwanê kurdkî rê çin o. Ma kurd ê û ziwanê ma kurdkî yo. Helbet ma do bi ziwanê xo qisey bikerê. Labelê hîn kesê bê zîhnîyet vejênê serê ziwanê kurdkî de muhakeme kenê. No zî zorê merdimî şino. La ganî vera nê hêriş û tedayê serê ziwanî, kurdî tewr zêde wayîrê ziwanê xo vejîyê û bi ziwanê xo qisey bikerê. Ma nêzdîbîyayîşê pêşkeşwanêk wina qebûl nêkenê. Ê senîn eşkenê bi ziwanê xo qisey bikerê ma zî wazenê bi hawayêke azad bi ziwanê xo qisey bikerê.

 

‘Wexto mi dî ez zaf bi hêrs bîya’

 

Wendekare Dîcle Daşkesen: Ganî her kes bi hawayêke azad bi ziwanê xo qisey bikerê. Nêzdîbîyayîşêko zaf şaş o. Nê seserre de bê tahamûlîyê vera ziwanê kurdkî nîno qebûlkerdiş. Gama ke mi dî ez xeylêk bi hêrs bîya. Wazenê bi ziwanê kurdkî xo bidê naskerdiş. No zî heqêke meşrû yo. Îradeyê pêro kesan ganî azad bo.

 

‘Tena ewro nê, hertim serê ziwanê ma de hêriş estbî’

 

Jîndar Ozyilmaz: No çîyêk zaf nêweş o. Kurdî her ca de ziwanê înan qisey kenê la kurdî nêeşkenê bi ziwanê xo qisey bikerê. Ziwanê ma wayîrê tarîxêk kanî yo. Tena ewro ney, her wext ser ziwanê ma de hêrişî estbî. La heta ke ma bibê, ma do bi ziwanê xo qisey bikerê. Eke ma qanal û televîzyonê xo seba ziwanî red kenê, ganî şarê ma zî goreyê nê helwestê xo nîşan bido. 

 

‘Ma do tewr zêde bi ziwanê xo qisey bikerê’

 

Bahar Yemez: Eke vanê Komara Tirkîya o wext çira ziwanê îngîlîzî, erebî yan zî ziwanê bînî estê? Qey gama ke babete bena ziwanê kurdkî  bena komare? Ma zî nê helwestî qebûl nêkenê. Xora ma xerîbê nê serebûtan nîyê. Her tim waştî ke ma ziwanê xo ra dûr bê. Lêbelê ma do tewr zêde bi ziwanê xo qisey bikerê.

 

'Hemverê hêrişan yewbîyayîş lazim o'

 

Esnaf Mahabad Onat: Nêzdîbîyayîşê pêşkêşwane hemverê ziwanê kurdkî rêze ra nîyo. Çi heyf şert û mercê Tirkîya de vernîya hêrişê nijadî û tedayan nîno girewtiş. Ganî ma  hemverê nê de yewbîyayîşê xo bi ca bîyarê û wayîrê ziwanê xo vejîyê.

 

‘Ganî heme kesî bieşkê bi ziwanê xo qisey bikerê’ 

 

Aysel Yalap: Eke merdim her ziwanî de eşkeno qisey bikero, çira kurdkî de nêeşkeno bi azadî qisey bikero. Ez sey tirkêke hêrişê serê ziwanê kurdkî şaş vînena. Ganî pêro kesî bi ziwanê xo qisey bikerê. Hêrîşê wina do demê bêrê de pêrodayîş û şer vejo. Ganî ma ameyoxî ra derse vejê û her kes xo bi hawayêke azad îfade bikero.

 

'Dinya de nimuneyêk wina çin o’

 

Elîf Alca: Ma dî ke kesê xo aver vînenê zî cahil ê. Ma seserra 21ine de semedê qiseykerdişê bi kurdkî bi hêrişan dir rî bi rî manenê. Tu cayê dinya de nimuneyêk wina pêşkêşwanî de çin o. Tena verê tirkan de çîyêk wina esto û hemverê ziwanê kurdkî de bêtehemmûl ê. Êdî merdim nêzano çi vajo. 

 

‘Ma bi ziwanê xo estê’

 

Perîhan Altintaş: Kurdî seba ke heqê înan yenê binpaykerdiş, rastê her tewir hêrişan yenê. Ganî  kurdî hemverê nê hêrişan de bi ziwanê xo qisey bikerê û yewîya xo awan bikerê. Ma bi ziwanê xo estê.”