Sevîn Sutçu

 

ENQERE - Endama Komeleya Terapîya Keyeyê Mîyanneteweyî (ÎFTA) Sîbel Usluer Erenel derheqê şertê ‘delîlê somut’ yê îstîsmarê tutan de yeno waştene ser o qisey kerd û dîyar kerd ke do probleman zî xo dir bîyaro û vat, ganî goreyê lazimîyê tutan babete bêro dîyarkerdene, babeta huqûqî de endamê hukmî semedê tutan perwerdeyê taybet bigîrê.

 

‘Qanûnê Derheqê Vurnayîşê hîn Qanûnan de û Qanûnê Muhakemeyê Ceza' ya 27 madeyê ke rayaumumî de sey 4in pakêta hukmî yeno zanayene, 8ê Temmuze de Heyetê Pêroyî yê Meclîsî ame qebulkerdene. Pakêta hukmî de sucê sey îstîsmarê cinsî, qestî kiştiş, îşkenceyê şertê ‘delîlê somutî’ yeno waştene. No qanûno ke şertê delîlê somutî wazeno, zemînê qanûnî yê meşrûkerdişê îstîsmarê cinsî zî amade keno.

 

Endama Komeleya Terapîya Keyeyî yê Mîyanneteweyî (ÎFTA) û Ronayîşê Enstîtuyê Terapîya Keyeyî û Averşîyayîşê Merdiman ê  Satir Sîbel Usluer Erenel dîyar kerd ke babeta heqê tut û vernîgirewtişê şîdetê hemverê tutan de qerarê ke yenê dayene ajansê ma rê ercna.

 

'Semedê îfşa erey bikewo her çî kenê'

 

Sîbele bale ant serê problemê caardişê qanûnan de û wina vat: "Semedê 13in pakêta hukmî ca gêno, sucê îstîsmarê cinsî delîlê somutî yenê waştene û no zî endîşe virazneno. Coka îfadeyê tutan esas o. Tutî xora binê şertê zehmetî de şinê îfadeyî. Xora ameyo/a îstîsmarkerdene. No pêroyî binimte, teda û tehdîdî yenê kerdene. Tutî bi kesêk pê bawer kenê ra vanê. Vatişê nê zî zehmet o. Xora tutî travmayî ciwîyenê. Nê nuqteyî de tutî yenê tersaneyene. Nika zî semedê ereykerdişê îfşayî her çî yeno kerdene."

 

'Ganî îfadeyê tutan esas bêro girewtene' 

 

Sîbele wina vat: "Nika delîlê somutî yenê waştene. No zî çîyêk zehmet o û merdiman keno endîşe. Ma vanê ke îfadeyê tutan esas o. Îfadeyê tutan de gelo çîyêk somut senî yeno waştene. Xora rewşêka winasî de îfadeyê tutan, raporê edlî, ercnayîşê psîkolojîk û raporê doktorî yeno waştene. Demo merkezê taaqîbkerdişê tutan de, îfadeyê tutan yeno ercnayene, wezîfeyê lazim î uca de yê. Uca de îfadeyê bi nakokî nêbenê. Ma nê vanê; Tutî zûran nêkenê, cigêrayîşê yenê kerdene de tutî se ra se rast vanê. Semedê nê ganî îfadeyê tutan esas bêro girewtene."

 

'Berpisyarîyê her kesî esto' 

 

Sîbele tewr peyîn wina vat: "Hemverê îstîsmarî ganî xebatê pawitiş û vernîgirewtişî bêro kerdene. Nimûne; tena hukm nêyo, na babete de xebatê vernîgirewtişî ganî bêrê kerdene. Lazimî esto ke bêro zelalkerdene. Îstîsmarê hemverê tutan de di nuqte bale ancenê. Yewin, çîyo ke tutî ciwîyenê. Keye ganî tutî/e bipawo û tedbîran bigîro. Semedê başbîyayîşê tutî/e ganî mudaxaleyê beden û ruhî bêro kerdene. Ê diyîn zî cezakerdişê şikdarî yo. Semedê nê ganî hukm zî îfadeyê tutan esas bigîro û îfadeyan sey delîl esas bigîro.”