Marta Somek

 

STENBOL - Sereka Komîsyonê Heqê Cinîyan ê  Baroyê Stenbolî Nazan Moroglu dîyar kerd ke bi taybetî serra peyîn de merdişê bi şikdar yê cinî û tûtan zêde bîyê û vat: Bi sebebê sey ke suc nîyo, ‘kewte merd, qeza bî, întîxar kerd’ rê girê danê. Ganî pêro merdişê şikdarî bêrê cigêrayene."

 

Tirkîya de serrê peyînan de merdişê biguman zêde benê û tena cinî ney tûtî zî bişikdar mirenê û bi bêcezabîyayîşî dir xeylêk problemî vejênê werte. Goreyê çeteleyê qirkerdiş û şîdetê ajansê ma, 2020ine de tewr tay 332 cinî û 33 tûtî ameyê qetilkerdene û 110 zî bişikdar dinyaya xo bedilnayî.

 

2021 de zî merdişê bişikdar zêde bî, menga gulane de goreyê bîlançoyî 25 cinî ameyê qetilkerdene, 5 ci ra tûtî 33 merdişî bişikdar ameyê ciwîyayîş.

 

Sereka Komîsyonê Heqê Cinîyan ê  Baroya Stenbolî Nazan Moroglu derheqê merdişê bişikdar yê cinî û tûtan de qisey kerd. Nazane vat, merdişê bişikdarî, bi sebebê ke suc nîyê rê sey ‘kewte merde, qeza bî, întîxar kerde’ girê danê.

 

Sey bahane întîxar ramojnenê

 

Nazane dîyar kerd ke merdişê cinî û tutan zêde bîyo û sebeb zî xeylê xo întîxar ramojnenê û vat: "Merdişêk xozayî nêbo suc o la roja ma ya ewro de vanê, ‘kewte merd, qeza bî, întîxar kerde’. Yanî bi sebebêke suc nîyê girê danê û ganî merdişê ke xozayî nîyê bêrê cigêrayene."

 

Nînê cigêrayene'

 

Nazane dîyar kerd ke merdişî nînê cigêrayene û vat: "Kiştişê Rabîa Naz berdî meclîs, komîsyonêk ame awankerdene. Esasê merdişê Rabîa Naz de, cigêrayîşê merdişê bişikdar û girewtişê tedbîran de cigêrayîş ame kerdene. Belê nê yenê cigêrayene la nêkewenê mîyanê cuye. Ganî hîsgêrî, hişmendîkerdişê komelî bêro kerdene."

 

'Mexdûrî yenê sucdarkerdene' 

 

Nazane dewam de wina vat: "Mexdûrî yenê sucdar kerdene. Ganî hukm û sazgehê tipê edlî merdişê bişikdar de hîsgêr têbigeyrê û ganî tedbîr bêrê girewtene û ceza bêra dayene. Bi seyan merdişê şikdar yê rayaumûmî de nêvejîyayê estê. Na nuqta de ganî prosesêkê huqûqî yê bi qerar bêro destpêkerdene. Ganî sazgehê Tipê Edlî heme delîlan kom bikero û bido dozgerî. 2020 de 171 cinî bişikdar ameyê kiştene la xeylê xo vatî întîxar o. Vernîya kiştişê cinîyan, şîdet û merdişê şikdar nîno girewtene. Serê merdişê bişikdar yeno girewtene û nêkenê qeydan. Semedê nê zî dayeyê baş çin ê. Vatişê derheqê 'merdişê cinîyan kêm bîyo' de rast nîyê."

 

'Feshkerdişê pêkerdişî zîhnîyetî ramojneno'

 

Nazane tewr peyîn win avat: "Semedê vernîgirewtişê şîdetî, ganî perwerdeyîyê mektebê sereyîn ra bêro destpêkerdene. No fehmo ke keye de nîno dayene, ganî wextê mektebî û her sewîyeya cuye de bêro dayene. La çi heyf, no zî Tirkîya de nîno kerdene. Çareserî fehmêko pêroyî yo. Wina merdim eşkeno vernîya şîdetî û tedayan bigîro. Bi caardişê dengeyê hêzî eşkenê vernîya şîdetî padê."