Sema Çaglak - Bêrîtan Canozer

 

AMED - Qezaya Çinarî ya Amedî de karkerê ke serê zîyanê pembû de xebityenê, pêwa zehmetîyê karê xo pê ke debara xo bikerê xeylêk zehmetî ancenê. Cinîyê ke mîyanê şert û mercê xidar de xebityenê, dîyar kerdî ke mecbûr ê nê karî bikerê la hemverê keda xo nêgînê.

 

Karkerê ramitişî ke destpêkê wisarî ra heta payîzî cuya xo serê zîyanî de derbas kenê, pêwa heme zehmetîyan reyna zî semedê heqdestê xo bigîrê xo ver danê. Emsar semedê krîzê pandemî hem zî semedê krîzê îklîmî citkarî kewtî rewşêke teng. Semedê varauîşê varanî yê kêmî, nika zî xeylêk zîyanê ramitişî wişk bîyê. Qezaya Çinarî ya Amedî de zî karkerê ke serê zîyanê peme xebityenê, pêwa zehmetîyê karê xo semedê debara xo bikerê zehmetîyê pîlan vînenê.

 

'Semedê 70 quruşan cuya ma serê zîyanî de derbas bena'

 

Karkerê ke şefeq ra dest bi roje kenê, heta saetanê şanî serê zîyanî de yê. Qezaya Çinarî ke zîyan de tewr zêde karkerê cinî estê, xêrcê nê karî nêeşkenê çîyêk bîn bikerê. Coka Çinar de cinîyî bi karê ramitişî dir eleqedar ê. Nînan ra yew cinî zî 9 serrî yo nê karî kena Hedîye Gunduz (23) a.  Hedîye wina qal kerd: "Ma saete 5ê sibayî de dest bi roje kenê û heta 5 şanî serê zîyanî de yê. Ma nika peme aşêf kenê. Gama aşêfê tevrikan qedîya na rey zî ê destan dest pêkenê. Heta menga Êlule dewam keno. Menga Êlule de zî ma peme kom kenê, heta menga teşrîna peyêne. Mi verê  karê xo hes kerdêne, la nika hes nêkena. Mi vat, ez o çend serrî bi xebityî la bi serran o xebityena."

 

'Krîzê ziwabîyayîş tesîr serê ma de kerd'

 

Hedîye bale ant serê ziwabîyayîşî û vat: "Xeylêk germ o û tîjî dana sereyê ma ro. Emsar semedê varan nêvara, hem zî ziwabîyayîş esto tesîr hîna zêde kerd. Her çiqas semedê ma zehmet bo zî ma semedê xebate mecbûr ê. Kesêk nê şert û mercê xidarî de nêeşkeno bixebityo la semedê mecbûrî û semedê ke ma debara xo bikerê ma her serre zehmetî ancenê."

 

'Semedê karî paşta ma dejena' 

 

Halîme Gultekîn (25) ke nêzdîyê 17 serrî yo nê karî kena, vana êdî ramitiş bîyo sey metodê cuya ci û wina dewam kerd: "Ma bi saetan serê lingan de yê, coka paşta ma zaf dejena. Sewbîna na tîje xeylêk zor dano. Awa cemidnaye zî çin a. Heta reyan awe zî çin a. Sewbîna  korona zî serê ma de tesîrêk pîl keno. Semedê prosesê pandemî kar çin o. No zî beno sebeb ke ma hetê ekonomî ra nêeşkenê kar bikerê û debara xo bikerê."

 

'Ma tûtîya xo dest pêkerd'

 

Semanur Gunduz (20) zî bale ant ser zehmetîyê karî û wina vat: "Karê ma rastî de zî xeylêk zor o. Pêroyî cuya ma wina derbas bena. Ma tîya zî bi xeyrê embazanê xo wextê xo derbas kenê. Têkiliyê ma yê embazî tay bo zî karê ma weş keno. Cayê ma de mêrden ra zêdeyêr, cinîyan danê xebitnayene. Coka kênayan nêşawenê mektebe. Ma tûtîya xo ra dest pêkerd, heta nika zî dewam keno."

 

'Ma hemverê keda xo nêgînê' 

 

Sultan Aydin (19) dîyar kerd ke keda karkeran yena werdene û vat: "Her serre eynî karî kenê. Emsar zî semedê ke erd wişk bîyo û varan nêvara peme zî zêde nêvirazya û xişn nêbî. Sewbîna emsar xeylêk germ bi û tewr zêde germ bo. Semedê ke ziwabîyayîş esto û varan nêvara rewşe tewr zehmet bî."

 

'Eke kar nêbîne mi waştêne biwana'

 

Tewr peyîn Şîlan Tunç zî vat: "3 serrî yo ez yena serê zîyanan. Reyan sebra ma zî nîna. La semedê  heqdestê xo û debara xo ma mecbur ê ke nê karî bikerê. Xêrcê nê karî çîyêk destê ma ra nîno. Emsar awe zî çin a. Kar ra nêbîne mi waştêne ke biwana. La çi heyf tîya xeylê kesî kênayan nêdanê wendiş. Yan serê zîyanî de xebityenê yan zî keye de karê keyeyî kenê."