ENQERE - Tepişteyê ke zîndanan de yê zî paştdayîş dayî kampanyaya îmzayan semedê ziwanê Kurdkî bibo ziwanê fermî û perwerdeyî. Cinîyê tepişteyê ke Zîndanê Cinîyan ê Sîncanî de mektubê Yewîya Ewropayî (YE) rê nuştî de wina vatî: "Ziwan bîyayîşê şarêkê yo. Şima zî sey Yewîya Ewropayî êdî nê rastî bivînê. Ma wazenê ziwanê ma wareyê mîyanneteweyî de bêro naskerdene û bibo ziwanê fermî."

 

Caardişê asîmîlasyonî yê serê ziwanî de her ke şino açarêno polîtîkayêk mende. Ziwanê Kurdkî ke serra 90î de sey fermî ameyîne înkarkerdene, nika zî bi polîtîkayê cîya hemverê ci de yeno vindarnayene. Torra Ziwan û Kulturê Kurdkî û Platformê Ziwanê Kurdkî semedê ziwanê kurdkî bibo ziwanê fermî û yê perwerdeyî 21ê Sibate de Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya dest bi kampanya kerdî.

 

Eynî wextî de Tevgerê Ziwanê Kurdkî (HezKurd) semedê ziwanê kurdî bibo ziwanê perwerdeyî muracatê UNESCOyî kerd. UNESCO zî wina cewab dabi: "Ma dewletan îqaz kenê, waştişê perwerdeyê bi ziwanê dayîke meşrû yo." Bi hezaran kesî paştdayîş danê na kampanya. 

 

Cinîyê tepişteyê Zîndanê Cinîyan ê Sîncanî çarçewaya kampanya de mektubêkê şawitî Yewîya Ewropayî (YE).

 

Mektubê cinîyê tepişteyan ê YEyî rê şawitî wina yo:

 

"Sebebeê ke ma şima rê nusenê, ma wazenê ke serê asîmîlasyonê ziwanê kurdkî de bêro vindarnayene û ziwanê ma wareyê mîyanneteweyî de bibo ziwanê fermî.

 

Ewro sey şarê kurdî problemê ma yo tewr pîl asîmîlasyonê serê ziwanê kurdkî de yo. Seke şima zî zanê ziwan; hîs, fikr, exlaq, nasname û bîyayîşê komelî yo. Ewro sey mîrasê dinya berpirsîyarîyê pêro merdimayî yo. Semedo ke "ziwan mîrasê kulturê dinya" yo. La çi heyf ma  çiqas ziwanê xo rê wayîr vejîyê zî, hişmendîyê netew-dewlete ci rê beno asteng û wazeno ziwan çin bikero. Polîtîkayê tewr pîl ê serê şarê kurdî de asîmîlasyon û qirkerdişê kultur û ziwanî yo. Bi taybetî serdemê kapitalist modernîteyî de bi destê netew-dewlete no  polîtîka bi metodê tewr xidar yeno kerdene.

 

Yeno zanayene ke 40 mîlyonî ra zêdeyêr kurdî estê. Nê 40 mîlyon kurdî çar parçeyê Kurdîstanî û dinya de vila bîyê. Ewro pêro şarê kurdî pîya nêciwîyenê. Bîyayîşê merdimayî de  Kurdistan yan Mezopotamya cayê ke zaf girîng de yo. Formgirewtişê merdimayî vernê de Mezopotamya de virazêno. Semedê dewlemendî û cografyaya Mezopotamyayî seyan şarî serê na herre de ciwîyayê. Pêro çand, beyraq, nasname û ziwanî tîya awan bîyê û averşîyayîşê merdimayî na herre ser o dest pêkerdo. Nêzdîyê pancîyes hezar serrî yo vîyarteyê şarê kurdî esto. No şaro kan êdî mîyanê sînorê dewletê Tirkîye, Sûrîye, Iraq û Îranî de ciwîyenê. Yeno waştene ke kurdî bîyayîş û ziwanê xo înkar bikerê. Serê ma de no yeno ferzkerdene.

 

Hişmendîyê netew-dewlete serê yewperestî yo. Yew dewlete, yew netew, yew dîn, yew ziwan û ûsn. Coka sey xeylêk ziwan û nasnameyan ê ma zî nîno qebulkerdene. Ewro  welatê averşîyayî sey Ewropa, Amerîka nîşaneyê dewlemendîyê hewênayîşê rengê cîya yê. Sey Babîlo kan ke sey wareyê 72 miletan yeno zanayene.

 

Tena tirkîya de vîst milyon ra zêdeyêr kurdî ciwîyenê. Tirkîya de bîyayîşê kurdan her roje yeno înkarkerdene. Teda û zordarîyê dewleta tirkî her ke şino tewr zêde beno. Seserra peyîn de polîtîkayê yewin sey fermî yeno kerdene, Planê Islahatî yê Şerqî yo. Planê Islahatê Şerqî yê 1925 de ame bi ca ardene, bi taybetî wareyê asîmîlasyonî de yo. Madeyê 14 û 17 şîdetê serê ziwanî de vejeno vernî. Muhtewayê ci de qiseykerdişê kurdkî bi tememî ameyo qedexekerdene û yê ke kurdkî qisey kerd zî bi hawayêke xirab ameyê cezakerdene. Menga sibate de serra 2008 de serekwezîrê Tirkîye, Elmanya de vatêne 'Semedê Entegrasyonî eya, semedê asîmîlasyonî ney.' Berlîn de zî vat, 'Asîmîlasyon sucê merdimayî yo' eynî serekwezîr ke welatê Ewropayî de heqê ziwanê tirkî paweno, welatê xo de ziwanê şarê kurdî asîmîlasyonî ra derbas keno. Bi no hawayî xeylêk caardişê qirker û tedayan bikero rêze. Coka yê ke ziwan de xover danê, heqîqetê şarêkê û pêro şaran o.

 

Heqê perwerdeyê ziwanê dayîke huqûqê mîyanneteweyî de zî cayê xo gêno. No heq zî no welatî de eşkera û nimte yeno astengkerdene. Şarê kurdî semedê ziwanê xo bidê ciwîyayîş, wayîrê xoverdayîşêk bi rûmet ê. Seke NYyî şima zî êdî nê heqîqetî bivînê. Çi hetê wijdanî de, çi hetê zanistî û komelî de no deynê şima yo zî.

 

Ma wazenê ziwanê ma wareyê mîyanneteweyî de yanî bi hawayêke qanûnî bibo fermî."