Hebîbe Eren 

 

STENBOL - Sereka Şubeyê ÎHDyê Stenbolî Gulseren Yolerî dîyar kerd ke sûcê destbendkerdiş de vinîkerdiş, bi OHALî dir reyn aameyo rojeve û vat: "Vernîgirewtişê nê sucî girîng o. La semedê nê têkoşînêk komelî lazim o. Sey serranê 1995ine. O wext têkoşînê komelî vernîya nê girewtibi. Nika reyna lazimî bi hêz û hîsgêrîyê komelî esto." 

 

17-31ê Gulane Hewteyê Têkoşînê Hemverê Vinîkerdişê kesan ê destbendkerdiş de dest pêkerd. Serrê 1990 de polîtîkayê vinîkerdişî  bi hawayêk sîstematîk ame destpêkerdene û 2016ine de bi lebatê derbayî dir bi îlankerdişî OHALî reyde reyna ame rojeve. Komeleya Heqê Merdiman, rêxistinê komelê sivîl û parlamenteran raporê ke amade kerdî de, dîyar kerdî ke bi prosesê OHALî dir hewl ameyo dayene ke 32 kesî bêrê vinîkerdene. 2020 de Gulîstan Doku 5ê Çele de Dêrsim de, Hurmuz Dîrîl û cinîya ci Şîmonî Dîrîl 11ê Çele de Şirnex de dewa Kovankaya ya Elkê de, Mehmet Bal zî 24ê Çele de Stenbol de vinî bi. Cenazeya Şîmonî Dîrîl kîşte çemê dewe de ameye vînayene û yê bînî hema nêameyê vînayene.

 

Dayîkê Şemeyê ke 27ê Gulana 1995 de Meydanê Galatasarayî de roniştî û aqûbetê vinîbîyayeyan pers kerdî, nê dayîkan wareyê netewî û mîyanneteweyî de veng dayî. Têkoşînê dayîkan bi serran o dewam keno û 25ê Tebaxa 2018ine de 700in  çalakîya xo kerdî. La hêriş înan rê ame kerdene û Meydan înan rê ame qedexekerdene. 

 

Sereka Şubeyê ÎHDyî ya Stenbolî Gulseren Yolerî derheqê polîtîkayê vinîkerdişî û têkoşînê vera nê de qisey kerd.

 

'Ma do bîyarê vîrê selahîyetdaran'  

 

Gulserene vat çarçeweya hewteyê vinîbîyayeyan de hewl danê hîsê komelî zêde bikerê û vat: "Sucê vinîkerdişê destbednkerdişî de hetê wezîfedarê dewlete ra yeno kerdene. Kesî yenê destbendkerdene û dima ra zanayîş înan ra nîno girewtene. Rolê dewlete tîya de eşkera yo. Reyna dewlete berpirsîyara ke vernîya nê sucan bigîra. No destûrê bingehîn û pêkerdişê mîyanneteweyî de zî yeno vatene. Ma do nê berpirsyarîyê dewlete her wext bîyarê vîr."

 

'Derheqê nê sucî de ganî qanûnêk newe bêro vetene' 

 

Gulserene dewam de wina vat: "Ganî sucê vinîkerdişê destbendkerdîşî de Qanûnê Cezaya ya Tirkî (TCK) de bêro bicakerdene. Na babete de ganî selahîyetdarî qanûnêk newe vejê. Yew nuqtaya tewr girîng a polîtîka zî bêcezabîyayîş oyo ke suc yeno reynakerdene. 2016 de bi îlankerdişê OHALî dir no reyna rî da. Îdiayê vinîkerdiş, destbednkerdiş û remnayîşî zêde bî. Ewro hema di kesê ke ameyê dstbednkerdene û zanayîş înan ra nîno girewtene estê. Aqûbetê înan hema nêameyo eşkerakerdene estê."

 

'Gumanbarî nînê cezakerdene'

 

Gulserene dewam de wina qal kerd: "Huqûqî zereyî de cezakerdişê şikdaran mimkin nîyo. Hetê ke vernîya nê sucî bêro girewtene de zî   vejîyayîşê hîn qerarê qanûnî de mimkin nîyo. Hetê mekanîzmayê mîyanneteweyî de tabloyêk hîn cîya babeta vatişî ya. Qerarê DMMEyî de semedê Tirkîya pêroyî tespîtê ‘cipersayîşê bi tesîr’ û ‘binpaykerdişê heqê cuye' babeta vatişî ya. La huqûqê zereyî de nê dosyayê wina yan kewenê yan zî bi berat netîce benê."

 

'Têkoşînê komelî lazim o' 

 

Gulserene tewr peyîn bale ant serê  îhtîmalê caardişê vinîkerdişî û vat: "Ez nêvana kes eşkeno bêro vinîkerdene û beno ke yê ke bêrê vinîkerdene kesê nêzdîyê şima bê. Yan zî demê kesêk bêro vinîkerdene, beno ke şima xo nêeşkê îfade bikerê. Nimûne; ma beno ke nêeşkê xo bifikrê muxalîf dewam bikerê. Yanî beno ke însanî êdî nêeşkê xo îfade zî bikerê. Semedê nê zî şamê rastê nê sûcî nêrê zî şima do tesîrê ci dir rî bi rî bimanê. Bêguman yê ke ewro zerrîya înan veşaya têkoşîn kenê. La paştdayîşêk yeno dayene goreyê mi zaf girîng o. Bi têkoşînê komelî eşkenê vernîya vinîkerdişê kesan bigîrê. Sey serranê 1995ine lazimî bi têkoşînêk esto. Lazimî bi berzkerdişê têkoşînî esto, o wext têkoşînê komelî vernîya nê sucan girewtib."