Nesrîn: Keseka Yewîya Neteweyî ziwan a 

2018-01-13 11:56:42


	 

	Rojda Aydin

	 

	AMED - Nuştox û Xebatkara Enstîtuya Kurdî ya Amedî Nesrîn Şanliye derheqê yewîya neteweyî de qisey kerde û dîyar kerde ke şar bi ziwan reseno yewbînan û  beno netew û wina va: “Keseka Yewîya Neteweyî ziwanê kurdî ya. Eke cinî keseke bixebitnî do yewîya neteweyî pê bêro”

	 

	Nuştox û Xebatkara Enstîtuya Kurdî ya Amedî Nesrîn Şanliye derheqê Yewîya Neteweyî û taybetmendîyê cinî yê ziwanî  kurdî de vînayişê xo arde ziwan ser. Nesrîne dîyar kerde ke şar bi ziwan reseno yewbînan û beno netew. Keseka Yewîya Neteweyî ziwanê kurdî ya û eke cinî keseke bixebitnî do Yewîya Neteweyî pê bêro.

	 

	Nesrîne derheqê Yewîya Neteweyî de wina va: “Netewe bi ziwan, kultur, bawerî û ziwanê xo bena netewe. Lazimîya ma bi yewîya neteweyî esta. Wexto ke şarê kurd bi ziwanê xo qiseynêkero do ziwan çin bibo û netewbîyayişê xo re dûrî bikewo. Ziwan de rolê cinîyan zêde yo. Doman dayikê xo re ziwan musenê. Domanî pîzeyê dayika xo de vengê dayika xo eşnawenê û musenê. Ma eşkenê vajê ke  zemînê netewe bi ziwan awan beno. Şaro ke bi ziwanê xo qisey nêkero netew, kultur û edebîyatê xo re dûrî keweno. Hetobîn de zî taybetmendîyê netewbîyayişê xo zî vînî keno.”

	 

	'Qedexeyêke zaf pîl yeno kerdiş'

	 

	Nesrîne dewamê qiseykerdişê xo de wina va: “Kesê zanyarî vanê; merdim kam cu ziwanî qisey bikero, ruhê aye şarî gêno. Ziwan ruhê şaran o. Ma ziwanê kam cu netewe qisey bikerî, ma do zî bibî sey înan. Ma goreyê kultur û netewa xo nêcuyenê. Vakurê Kurdistanî de ziwan ameyo qedexekerdiş û yeno asîmîlekerdiş. No nuqta de rolê cinîyan muhîm o. Cinî domananê xo reyde qisey bikerî, eşkenê vernîya asîmîlasyonî bigîrî. Ti hêzêk nêeşkeno ke vera cinîyan bigîro. Seba ke ziwanê azade bibo, lazima ke ciniyî domananê xo reyde bi ziwanê kurdî qisey bikerî. Polîtîkayê asîmîlasyonî tewr zêde Vakurê Kurdîstanî de yeno meşnayiş. Seba vernîgirewtişê polîtîkayê asîmîlasyonî, ganî bi ziwanî kurdî perwerdeyî bêro dayiş.”

	 

	'Ma asîmîlasyonî ra şî otoasîmîlasyon'

	 

	Nesrîne qiseykerdişê xo de bale ante serranê 90. ser û wina va: “Wexto ke serranê 90. de tena vatişî de ziwanê kurdî azade bî, rojname vejîyayî. Labelê hêrişî qet nêqedîyayî. Kesêk nêewtayên ke şêro rojname. Derheqê kesê ke rojnameyê kurdî biwendêne doze ameyêne akerdiş û ameyêne tewqîfkerdiş. Ewro heme komeleyê kurdî û mektebî ameyî padayiş. Mamostayê ke perwerdeyî dayêne hetê qayumî re ameyî vetiş. Dîyaro ke polîtîkayê asîmîlasyon û hêrişî ziwanî kurdî ser de qet nêqedîyayî û dewam kenê. Wezîfeyo tewr gird yê cinîyan o.”

	 

	'O wext do yewîya neteweyî zî virazyo'

	 

	Nesrîne tewr peynî wina va: “Kurdistan hetê dagirkeran re bîyo 4 parçe. Şarê kurdî yewbînan reyde ameyî dûrîkerdiş. Wexto ke şarê kurdî yewbînan reyde dûrî kewtî, ziwan zî dûrê yewbînan bî û yeno bedilnayiş. Parçeyêk şarê kurdî ser de ziwanê erebî, parçeyek tirkî û parçeyek ser de zî ziwanê farisî yeno ferzkerdiş. Wexto ke şarê kurd ziwanê xo re dûrî kewt, Yewîya Neteweyî re xî dûrî bî. Eke xebat bêrî kerdiş do yewî pê bêra. Şar bi ziwan reseno yewbînan. Keseka Yewîya Neteweyî ziwanê kurdî yo.”