‘Polîtîkayê şerê ekolojîk sey rijnayîşî yeno şuxilnayîş’ 

2023-09-26 10:55:55


	 

	 

	Melek Avci

	 

	ANQARA - Komîsyona Ekolojîye ya ÎHDyî Tugba Kahraman derheqê texrîbatê ekolojîye ya Kurdistan û herêma erdlerzî de qisey kerd û vat: “Rijnayîşê uca sey haletê şerî yeno şuxilnayîş. Hemwelatijan waranê înan ra kenê û bê war verdenê.” 

	 

	Polîtîkayê vera xozaya Kurdistanî ke sey haletê şerê taybet yeno şuxilnayîş beno sebeb ke şar ca û wareyanê xo ra bêro koçkerdiş. Nê raşteyê ke hetê hukmatî ra yenê rijnayîş sey raşteyê têkoşînê paweyê ma yê. Vera rijnayîşî de rêxistinbîyayîş û xoverdayîşêk gird ganî bibo. Derheqê babete de endama Komîsyona Ekolojîye ya Şûbeyê Komeleya Heqanê Merdiman (ÎHD) ya Anqaraye Tugba Kahraman ercnayîş kerd. 

	

	Tugba da zanayîş ke aye ferqê rijnayîşê Tirkîya û Kurdistanî de ya û her roje bi xeberanê rijnayîşî şîyar benê û wina dewam kerd: “Rijnayîşê ekolojîk girêdayeyê polîtîkayê şerî yo. No heme binpaykerdişê heqanê merdiman o. Bêvengî destê ma heme kesan girê dana. Ganî no têkoşînê karkeran, têkoşînê nasname û têkoşînê cinîyan ra cîya nêro dîyîş. Ekolojî ma heme kesan eleqedar keno. Raşteyê têkoşînî yê heqanê ma yo. Ge-ge nizdîbîyayîşê populîst vejîyenê raşte; reaksîyonê ke Akbelen û Dîkmece de yenê mojnayîş Kurdistan de nînê dîyîş. Şirnex, Cudî û Licê de dar yenê birnayîş, raşteyê daristanî yenê veşênayîş. La çi heyfo ke sey yê Akbelenî veng nêvejîyeno û wayîrvejîyayîş kêm o.”

	 

	‘Cayê ke qereqol tede yenê viraştiş de rijnayîş zêde yo’ 

	 

	Tugbaye dewamê qiseykerdişê xo de ard ziwan ke cayê ke qereqol tede yenê viraştiş de rijnayîş zêde yo û wina vat: “Şirnex û Cudî de netîceyê polîtîkayê şerî ke yenê averberdiş de dar yenê birnayîş û şewat vejîyeno. Ma ewnîyenê cayê ke qereqol tede yenê viraştiş de rijnayîş hîna zêde yo. Dest medê dar û wareyanê ma. No 5 serrî yo dewam keno.”

	 

	

	 

	'Têkoşîno hempar gerek keno' 

	 

	Tugba dîyar kerd ke nêzdîbîyayîşê îqtîdarî yê hemverê xoza û raşteyê cuye yê erdlerzî de zî vejîyayo werte û wina vat: “Dimayê erdlerzî îqtîdarî bi nê nêzdîbîyayîşê xo yê polîtîkî, rijnayîş xo rê kerd îmkan. Bi qerarnameyê 126ine bi lezgînî raşte îstîmlak kerdî û erdê welatijan, mezra û daristanan şîyîş û ameyîşî rê padayî. Dîkmece û Hatay de nê çî kerdî. Şar bi asbestî reyde ame rî bi rî. Lêşînîyêk cidî vejîya werte. Xirban raşteyê cuye de rijnayî. Hemverê nê rijnayîşan de ganî têkoşînêk hempar bêro dayîş. Rijnayîşê xoza talankerdişê xoza tesîrêk pîl serê ma de keno. Prosesê bêro de do no tewr giran bibo. Vernîya ma de nimûne sey santralê nukelerî yê Akkuyuyî esto. Ma rijnayîşê nê ke do ma rê çi bîyarê nêzanê. Akerdişê ci rê demêk kilm mendo.”