'Lazim o cayê ramitişî zirar nêvînê' 

2023-03-05 14:05:11


	 

	 

	Medya Uren 

	 

	AMED - Endama ZMOyî Ece Kanaş bi erdlerzî reyde tehlukeyê seba cayê ramitişî vejîyayê ercna û vat: "Molozê bîyaye danî cayê nêdîyar, cayê ramitişî ra dûr bêrê arêdayîş. Ganî konî zî erdê xezîneyî de bêrê viraştiş. Hemverê nê nê cayê ramitişî ameyê îşxalkerdiş."

	 

	Bi erdlerzê merkezê Mereşî ke virazya û 11 bajaran ser o tesîr kerd, tehlukeyê hetê weşîye de zî zêdeyêr bî. Pêwa ke molozî kewtê cayê awanekerdişê konan zî bi sebebê munaqeşeyan. Bi taybetî zî zirar dano cayê ramitişî. Endama Odaya Muhendisanê Zîraî (ZMO) Ece Kanaşe derheqê zirarê seba cayê ramitişî yenê dayîş, ercna û vat lazim o wextê ameyoxî de ser de bêro fikirnayîş.

	 

	‘Gazo asbest seba ganeyan tehluke awan keno'

	 

	Ece, sere de dîyar kerd ke herêmê erdlerzî de gazê Asbestî zêde vilayê xoza bîyo. Eceye vat, seba ma zirerê ci biercnê lazim o ma nê madeyî nas bikerê. Ece wina qal kerd: Asbest ke sey herra sipî yeno zanayîş, mîneralêk fîbrî yo, hemverê germbîyayîşî barî bî û kîmyewî zaf quwet ê, warê xususîyê xo yê awanî de nerm o. Cayê meslegî yê sey tekstîlê cilan de, meslegê çîmentoyî de, meslegê meteryalê awanîyan û sewbîna yeno şuxulnayîş. Vaje hema pêro bajaranê Tirkîya zî no made şuxulnayîşê keyeyan de ameyo şuxulnayîş. Demê xirabîyayîşê keye de zî ganeyî û xoza benê mexdûrê nê madeyê kanserojen o. Dimayê seserra 19ine no ame şuxulnayîş û hetê rêxistinê weşîye yê dinya de nîmeyê seserra 21ine de zî şuxulnayîşê madeyê Asbestî qedexe kerdî. La çi heyf seba asanîya hetê madî de zî no bi zêdeyî amebi şuxulnayîş. No bi xususî zî dewan zêdeyî ameyî şuxulnayîş. Nê erdlerzî de zî çi heyf keyeyê ke bîyê xirbe û madeyê Asbesto ke vilayê hewa bîyo seba ganeyan tehluke awan keno."

	 

	‘Ganî molozî cayê ramitişî ra bêrê dûrvistiş'

	 

	Ece da zanayîş ke ganî molozî cayê ramitişî bêrê dûrvistiş û wina vat: "Bi xususî madeyê asbestî beno sebebê nêweşîyê kanserojen. Nê molozê ke xoza rê yenê rijnayîş zî eynî tehluke awan kenê. Ganî sere de asayîşê weşîye bêro girewtiş. Nê molozî ganî cayêk dîyar de bêrê rijnayîş û no ca bêro mojnayîş. Asbest mîyanê xoza de esto la sewîyeyêka berzî de zirar dano xoza. Cayê ke nê molozî ameyê rijnayîş, zergûnî nêbena. Bi xususî zî ganî herêmê ke ramitiş ci de yeno kerdiş, dûr bibo."

	 

	‘Ganî fedekarî bêro kerdiş'

	 

	Ece dîyar kerd ke vernîya erdlerzî zî krîzê xidayan estbî û wina vat: "Serrê peyînan de zî bêawîyêk estbî ke no sebebê krîzê citkarî yo. Bi erdlerzî reyde koçberîyêk pîl virazya û 10 bajarî bi tesîr bî, bi xususî welatijê bi ramitişî reyde eleqedar benê, zirarêk dîyî. Seba asayîşî û vernîgirewtişê nê felaketî zî ganî seba citkaran kredî bêrê dayîş. Ganî paştdayîşê mazot û gubreyî bêro zêdekerdiş. Ganî no mesref zî bêro pêşwazîkerdiş. Lazim o goreyê rojane nê, goreyê ameyoxî polîtîkayê ramitişî aver berê."

	 

	'Ganî erdê xezîneyî bêrê weçînayîş'

	 

	Ece bale ant serê plansazgehê bajarwanî û tewr peyîn wina vat: "Ganî cayê ramitişî bêrê revîzekerdiş. Yan zî plansazîyêk ê bajarwanî baş bêro dayîş. Cayê ramitişî ganî keyeyî nêrê viraştiş. No tewr zêde hetê pozîtîf de tesîrê  xoza zî bikero. Her ke şino zî nê wareyê ramitişî kêmî benê. Starbîyayîş ke nîno taloqkerdiş o. Labelê konbajarê cayê ramitişî ameyê dayîş do çi heyf bibê sebebê lêşinîyan. Ganî yew çimeyê ma yê xozayî, herrêke baş bêra şuxulnayîş. Nê konî demêk derg manenê, awa lêşîne kewena mîyanê herra ci, no zî hetê weşîye ra beno sebebê probleman. Ma hemverê nê projeyî yê, pêşnîyazîyê ma hetê şuxulnayîşê erdê xezîneyî de yê."