‘Seba çareserîya problemê cinîyan ganî têkoşînêkê yewbîyaye bêro dayîş’ 

2022-12-17 14:30:16


	 

	 

	Zelal Tunç

	 

	WAN - Komîsyonê Heqê Cinîyan ê Baroyê Wanî avûkate Dîlan Kunt Ayan dîyar kerd ke bi demê neweyî reyde Wan û qezayanê ci de dest bi xebatê xo kerdê û babeta vernîgirewtişê şîdetê hemverê cinîyan de xebatê komîsyonî do qîm nêkerê û vat: “Şîdet polîtîk o. Ganî heme sazgehê cinîyan yê bajar û komelî na babete de têkoşîn bikerê.”

	 

	Derheqê şîdetê hemverê cinîyan, polîtîkaya dewlete verdê cinîyan bipawa, eksê ci destkewtişê cinîyan hedef gêna û sewbîna bi polîtîka û nêzdîbîyayîşê xo  cesaret dana şikdaran. 10 aşmê peyîn de 299 cinî û 45 tutî hetê camêrdan ra ameyî qetikerdiş. 190 cinî û 51 tutî zî bi şikdar dinyaya xo bedelnayî.  

	 

	Derheqê babete de endama Komîsyonê Heqê Cinîyan ê Baroyê Wanî Dîlan Kunt Ayan qisey kerd û bale ant serê xebatanê komîsyonî.

	 

	Dîlane dîyar kerd ke komîsyonê înan verê zî aktîf bîyo û na çarçewa de xeta şîdetî bîya, cinîyan xo na xete ser resnayîne înan û wina vat: “Bi demê neweyî reyde zî xebatê xo dewam kenê. Ma derheqê merdişêkê bişikdar cinîyêke de agahî girewt. Ma huqûqnas ê û seba nê dosyayê wina taqîb kenê. Ma waşt ma bi dozgerî reyde pêvînayîş bikerê. Ma raporê otopsî waşt. Hîna dosya dewam kena. Ma taqîb kenê. Têkoşînê hemverê şîdetî tena bi komîsyonêkê huqûqî nêbeno. Ganî pêro sazgehê cinîyan, komele, platform û komel hemverê nê şîdetî de vinderê û têkoşîn bikerê. Ganî hetê ke şîdet zêde kenê sebebê ci vejê werte. Seba vernîya merdişê cinîyan û kiştişê cinîyan bêro padayîş, Peymana Stenbolî estbî. La pêwa heme îtîrazan ameye feshkerdiş. Ma sey Komîsyonî dosya taqîb kerd. Ma dewa akerd. Nika îtîrazê ma yê baroyî zî dewam keno. La hîna derheqê muracatî de qerarêk nêameyo dayîş.”

	 

	‘Ma fek vera nêdanê’

	 

	Dîlane dîyar kerd ke bi fehskerdişê peymane reyde têkoşînê huqûqî peynî nêbîyo û wina vat: “Hedefê ma o yo ke xeta şîdetî tewr zêde bêro zanayîş, muracat bêrê girewtiş, qet nêbo taqîbkerdişê huqûqî bêro kerdiş. Amancê ma o yo ke cinîyê ke şîdet vînenê bi asanî xo biresnê xeta ma ya îxbarî. Ma hewl danê na babete de xebatê xo hîra bikerê û xo biresnê cinîyan.

	 

	‘Şîdetê serê cinîyan polîtîk o’

	 

	Dîlane dîyar kerd ke derheqê no qeraro ameyo girewtiş de zî xebatan kenê û wina dewam kerd: “Eke rewşêke qestî cuya cinîye keno yan zî tehlukeyêkê cuye yê cinî bibo, ma hewl danê heme tedbîrê huqûqî bigîrê. Şîdetê hemverê cinî de polîtîk o. Ganî ma wina biewnê. Çîyo esas ganî ma vernîya cînayetî padê. Şîdet serebûtêkê komelî yo. Planê ma estê ke ma sey komîsyon bi sazgehê komelê sivîlî reyde zî xebatan bikerê. Demêkê verê ma no bi Platformê Cinîyan ê Wanî reyde zî munaqeşe kerd. Ma vat, ‘rastîyêkê merdişê bişikdar ê cinîyan nê bajarî de esto. Ma eşkenê se bikerê.’ Tena komîsyon nêeşkeno hemverê nê de têkoşîn bikero. Ganî bi sazgehê komelê sivîlî reyde têkoşîn bêro dayîş. Rêxistinêke rêxistinkerde lazim o.”

	 

	‘Hewldayîşê polîsan yê îknakerdişî’

	 

	Dîlane vat, cinîyê ke şîdet vînenê û muracatê qereolan kenê, hetê polîsan ra yenê îknakerdiş û wina vat: “Sey komîsyon xebata ma derheqê nê de zî esto. Nimûne; cinîyê ke şîdet vînenê ma gêrenê û şîdet qal kenê. Ma zî vanê şêrê qerekola nêzdîyê xo. Eke hewce bikero ma zî înan dir şinê. Cinî şina qerekole û vana, uca de polîs vano ‘agêrê keyeyê xo, o mêrdeyê to yo, to ra hes keno û eşkeno şîdet zî bikero.’ Ma bi vatişê wina reyde yenê rî bi rî. Helwestê polîsî hemverê cinî bi serran o wina dewam keno. Walîyî çarçewaya vernîgirewtişê şîdetî de perwerde dano cinî. Her çiqas Walîyî perwerde bido zî şîdet hema dewam keno. Muracatê komîsyonê ma yeno kerdiş. Cinî vanê, ‘ma şinê verê polîsî vanê şore çîyêk nêvejêno’. Cinîya mexdur zî vana, ‘o wext ez çira şima ra vana’. Prosesê muracatî yê qerekolan wina yeno ciwîyayîş.  Sewbîna cinî seba polîtîka bêcezaverdayîşê bi qesawt ê. Cinî mexdûr ewil vanê ‘gelo do ceza bigîrê.’ Yewin hêviya înan a ya. Ma sey  komîsyon dosyayê wina de bi israr taqîbkerdişê xo kenê.”