'Pêwa komplo zî fikrê Abdullah Ocalanî dinya de vila bi' 

2022-10-08 13:12:01


	 

	Rozerîn Gultekîn

	 

	STENBOL - Avûkata Buroyê Huqûqî yê Asrinî Raziye Ozturk, serê komployê mîyanneteweyî yê hemverê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî, dîyar kerd ke tecrîdo ke ewro ameyo kûrkerdiş, dewamê komployê mîyanneteweyî yo û dîyar kerd ke  pêwa tecrîdî zî fikrê ey dinya de vila bîyo.

	 

	Komployê mîyanneteweyî yê ke bi vetişê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî Sûrîye 9ê teşrîna verêne 1998ine de bi hemkarîya hêzê mîyanneteweyî dest pêkerd û 15ê Sibata 1999ine de demo ke ardî Tirkîya dewam kerd. Tecrîd 24 serrî yo dewam keno. La pêwa ke tecrîdo girankerde dewam keno zî fikrê Abdullah Ocalanî her ke şino hetê şaran ra yeno qebûlkerdiş û yeno kokerdiş.

	 

	Buroyê Huqûqî yê Asrînî ra  avûkata Abdullah Ocalanî Razîye Ozturke, amancê komployî, maddeyê komployî û tesîrê ci yê serê cinîyan de ercna.

	

	* Ma kewenê serra 25ine ê komployê mîyanneteweyî yê hemverê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî. Amancê komployê 9ê teşrîna verêne çi bi? Gelo ê resayî amancê xo?

	 

	Komployê serê Şarê Kurdî agêreno demê kanî. Serra 84ine de bi destpêkerdişê Tevgerê Azadîya Kurdî dir her tim tasfiyekerdişê nê tevgerî ame waştiş. Almanya qedexe kerd, qetilkerdişê Olof Palmî Tevgerê Azadîya Kurdî rê mend. Amancê nê çî tecrîd û tasfiyekerdişê Şarê Kurdî bi. Serrê 90î de cepheyê Tirkîya Dogan Gureş û Tansu Çîller ameyî serê îqtîdarî. Amancê înan tasfiyekerdiş û bêbandorkerdişê Tevgerê Azadîye Kurdî bi. No serdemêk bi ke operasyonê leşkerî û sîyasî, veşnayîşê dewan û kiştişê kerdoxê nêdîyar zêde bî. Semedo ke Birêz Abdullah Ocalanî krîz bi tewr hêz vejîya, verê xo dayî îmhayê fizîkî û nê de zî bi sernêkewtî.

	 

	Na rey zî rewşêke bî ke welat bikewo binê teda. Dewleta Sûrîye rastê tedayê dîplomatîk, sîyasî, leşkerî û ekonomî ame. Çîyo tewr pîl zî destpêkerdişê tetbîqatê hêzê NATOyî yê serê sînorê Sûrîye bi. Serekê Misirî serdayîşê Sûrîye kerd. Serekwezîrê Amerîkayî Bill Clinton serdayîşê Sûrîye kerd. Dimayê nê serdayîşî derheqê Birêz Ocalanî de bazar ame kerdiş. Zemînê komployî yê mîyanneteweyî ame amadekerdiş. Bi no hawa birêz Abdullah Ocalan mecbur mend ke  Sûrîye ra vejîyo. 2 rayîrî verê birêz Ocalanî de estbî. Nê ra yew  rayîrê şîyayîşê Ewropa bi. Birêz Abdullah Ocalan semedê garantîya muzakereyê demokratîk û aştîye, şîyayîşê uca weçîna. Rayîro bîn ko bi. Rayîrê koyî de şer girs bikerdêne û komplo bi ser bikewtêne. Semedo ke yew amancê komployî pîlkerdişê şerê Kurdistan û misogerkerdişê tasfiyekerdişê ci bi.

	 

	Birêz Ocalanî hewl da nê çî asteng bikero. Labelê bi kayê welatê Ewropayî Birêz Ocalanî remnayî Tirkîya. Birêz Abdullah Ocalan nê pêro çîyan ra haydar bi, coka pêvînayîşê xo yê yewin ê bi avûkatan dir dîyar kerd ke adirbestê ke 1ê êlule 1998ine de îlan kerdibi, hema zî dewam keno coka semedê kêmkerdişê têmîyanbîyayîşê ke her ke şino zêde beno zî eşkerayîyêke wina da. Helwestê Birêz Ocalanî her tim pûçkerdişê komployî bi. Semedê nê destê dewlete de tena o bi ke vengê birêz Ocalanî nêvejîyo. 

	 

	* Sebebo tewr pîl nêresayîşê amancê xo de çi bi?

	 

	Birêz Ocalan, wayîrê wendişêkê  cidî yê sîyasî, tarîxî û fehmî yo. Taybetmendîyê ey yê rayberî estê. Ma nê rastî ra fam kenê ke qiseykerdişê ke ey kerdê, dima ra cuya ma de vejîyayê. Pûçkerdişê komployî de hêzo tewr pîl vindertişê Birêz Ocalanî û taybetmendîyê ci rayberîyê ci bi. Helbet rêxistinê ke ci dir têgêreno û hêzê ke awan keno, esto. Semedê pûçkerdişê ci komployê girîngiyêkê pîlî ê rêxistinî esto.

	 

	* 18 aşmî yo tu xeber çin o. Gelo ma eşkenê nê sey dewamê komplo biercnê?

	 

	Komployê mîyanneteweyî vernîya ardişê Birêz Ocalanî bi rengêkê bîn bi, dimayê ardişê ci rengêkê bîn bi, dimayê ke pûç bi rengêkê bîn girewt. Semedê nê tecrîd dewamê komployê mîyanneteweyî yo. Semedo ke tecrîd rastî de tecrîd, bêtesîr, bê îrade û tasfiye amanc keno. Bi şarê Rojhelatê Mîyanên dir têkoşînêk yeno kerdiş. Birêz Ocalan ke do kedêke pîl bido nê têkoşînî, yeno waştiş ke teberê nê têkoşînî de bêro verdayîş. Hukmat ra heta muxalefetê sereyîn, her kes serê polîtîkaya bi Birêz Ocalan mîyanê pêkerdişî de yê. Tu wext kurdêke rêxistinkerde, xurt, azad nêwazenê. Semedê nê zî hewl danê birêz Ocalanî komelî ra dûr bifînê. Hewldayîşê komployî hema zî dewam kenê. Labelê birêz Ocalanî û şarê Kurdî semedo ke bi ser nêkewê, bi hawayê rastî xover dano.

	 

	* Hêzê neteweyî bi Tirkîya dir bi amancê çinkerdişê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalan û tevgerê ke ci rayberîyê ci kerdêne kerd. Vera ke sewîyeya bîyayeye de vînî bibo, fikrê ci resayo sewîyeya ke dinya de yeno mojnayîş û qebûlkerdiş. Çalakî û kampanyayê serê sewîyeya mîyanneteweyî nîşaneyê nê yo. Şima na rewşa  senîn ercnenê?

	 

	 

	Ma sey huqûqnas, hem serê sewîyeya neteweyî û hem zî sewîyeya mîyanneteweyî de însiyatîfê huqûqî û dîplomatîkî de ca gênê. Ma hewl danê bêhuqûqîyê ke serê birêz Ocalanî de ameyê kerdiş, sewîyeya heqê  merdiman ê bingehîn de vajê. No têkoşînê huqûqî tena do bi tesîr nêbo. Peynîkerdişê tecrîdî rewşêke ke wareyê komelî de têkoşîn ferz keno yo. Kombîyayîşê CPT esto ke, dimayê pêvînayîşî, grevê vêşanîye bi ca ame, bi hezaran avûkatî îmza eştî, rayaumumî hemverê na rewşe vengê xo berz kerd, baroyan zî hemverê rewşa bêhuqûqî de vengê xo berz kerdî. Helwestê Birêz Ocalan û paradîgmayê ke awan kerdo, Rojawan de yeno vînayîş. Modelê Rojawanî semedê dinya modelêkê girîng o. No zî bi sebeb ke birêz Ocalan tewr zêde bêro naskerdiş û kokerdiş. Fikrê modernîteyê demokratîk ke hemverê modernîteyê kapîtalîstî awan kerd, nika bi kitabanê ci xeylêk welatan de vila bîyo. Enternasyonalî xeylêk cayê dinya de dewaya birêz Ocalanî kenê. Têkoşînê mîyanneteweyî yê hemverê hêrişê mîyanneteweyî tesîrêk girîng wedaritişê tecrîdî keno.

	 

	* Em eşkenê vajê ke Rayberê PKKyî demêk de unîversal bîyo. Şima do serê fehmê ey yê ke kerdê unîversal çi vajê?

	 

	Felsefeyê birêz Ocalanî ê maddeyê ke her kes nêeşkeno red bikero. Modela merdimayî yê sîstemê kapîtalîst de xeniqyayîş esto. Cuya bêkomelî merdimî keno mîyanê depresyon û bêçaretî. Paradîgmayê Birêz Ocalanî serê azadîya cinî, zafhetî û ekolojî ameyo awankerdiş. Hem hetê ekolojîst, hem hetê heme cinîyê ke xebatê femînîstî kenê û hem zî hetê her kesê ke wazenê demokrasî vila bibo, eşkeno bêro qebûlkerdiş. Demo ke no fikr bikewo cuye, do pêro şar boya xo bigîro. Eke Rojawan de hende hêriş nêbîne, eşkayîne nuqteyêke zaf cîya de bîne. Pêwa pêro  hêrişan zî Rojawan de cuyêka zaf baş yena awankerdiş.

	 

	* Girîngîyê Abdullah Ocalanî semedê cinîyan çi yo?

	 

	Tecrîdê serê cinîyan kan o. Bi 5 hezar serrî yo yeno waştiş ke cinîyan bitersnê. Dimayê nê mîyanê cinîyan de têkoşînêk vejêno. Tesîro tewr girîng ê serê nê têkoşînê paradîgmayê birêz Ocalanî bî. Averşîyayîşê Yewîneya Jineolojî serê pêşnîyazîyê Birêz Ocalanî bi û cinîyê kurdî semedê averşîyayîşê  ci dest bi xebatê xo kerdî û kovara xo awan kerdî. Tena bi pîlbîyayîşê kovare ney, bi tewrbîyayîşê cinîyan ê mîyanê sîyaset û cuya sivîlî de, tewrbîyayîşê înan organê îdarî, hemserekîya şaredarîyan, komeleyê cinîyan de ameyî akerdiş. Rêxistinbîyayîşê cinîyan aver şi. Labelê hemverê Birêz Ocalanî de tecrîdêko komelî esto. Hêrişêko topyekûn esto.

	 

	Hetêke ra hewl danê birêz Ocalan û heto bîn ra zî şarê Kurdî tasfiye bikerê. Semedê nê muracatê şaredariyan kerdî û komeleyê cinîyan padayî. Ma dî ke çalakîkerê wareyê Jineolojî de xebitênê, ameyî destbendkerdiş. Kiştişê embaze Nagîhane rastî hêrişê serê fikrê jineolojî yê birêz Ocalanî ameyo. Heta nika zanistê pozîtîfî bi hişê camêrdan ameyîne awankerdiş. Bi dûrkewtişê zihnîyetê camêrdan amanc kenê ke zanistê cinî awan bikerê. Têkoşînê cinîya kurde dinya de bîyo unîversal. No pêro zî goreyê fikrê birêz Ocalanî bi ca ame. Serkewtişê têkoşînê cinî yeno manaya rijnayîşê nê sîstemî û demokrasî û têduştî. Ewro zî komployê mîyanneteweyî yê bi mîqasê qirkerdişê cinîyan û qetilkerdişê cinîyan dewam keno.  Têkoşînê cinîyan û şarê Kurdî dewam keno, la têkoşînçko tewr pîl lazim o.

	 

	* Rayberê PKKyî ercnayîşê xo de xeylêk rey dîyar kerd ke komplo hetê hêzê Gladio ra ameyo kerdiş. Rolê hêzê Gladio tecrîdkerdişê Îmraliyî de çi yo?

	 

	Remnayîşê birêz Ocalanî de hêzê gladio ca girewtî. No prosesêkê bi ke demo birêz Ocalan bi serekê Tevgerê Azadîya Kurdî dest pêkerd. Ê wextî ra heta nika birêz Ocalan bîyo hedef. Gladio semedê projeyê xo yê dinya kewt dewre û bi zêdekerdişê dewletê bînî înan pîl kerdî. Demo ke birêz Ocalan zindan de yo vano ke "Ez tepişteyê gladyoyî ya". Îmrali bi sîstemêko bîn rayberîya hêzê mîyanneteweyî de yeno îdarekerdiş. Sîstemê îşkenceyî ke bi rizamendîyê înan şino.

	 

	* Netîceyê însiyatîfê avûkatanê  mîyanneteweyî û sazgehê sivîlî de, CPT serdayîşê Îmraliyî kerd. Demo ke CPTyî serdayîşê Îmraliyî û raporê ke heta roja ewro ameyê weşanayîş, ewnîyenê, ma vînenê ke vera vernîgirewtişê tecrîdê Îmraliyî, tu tesîrêk nêkerdo, eksê ci Tirkîya nê tecrîdî kûr kerdo. Abdullah Ocalanî dîyar kerd ke wezîfeyê qorîcîtî dayê Tirkîya û bale antî serê hêzê gladio. Semedê nê rolê CPTyî nê komployê ke dewam keno de çi yo?

	 

	CPT organêke Konseyê Ewropayî yo. Wina rewşêke de yo, eşkeno vernîya îşkence pado. La CPT heta nika wezîfeyê xo yê sereyîn bi ca nêardo. CPTyî serdayîşê peyîn ke kerd, ganî rew bikerdêne. Her averşîyayîşê Girawa Îmraliyî, semedê ma rewşêka pozîtîfî de ya. 25ê adara 2021 ra û tepîta tu zanayîş Birêz Ocalan û muwekîlê ma yê Girawa Îmrali ra çin a. Pêvînayîşo ke bi birêz Ocalanî dir amebi kerdiş û dîyar kerdibi ke çîyo ke ameyo kerdiş, huqûqî nêyo û dimayê ke hêrs bîyo înan telefon birna yo. Semedê nê qesawetêko cidî esto.  Ne têlefonêk keye û ne zî têlefonêk esto ke ey bi dinyaya teberî dir girê bido.

	 

	Semedê nê negatîfêko cidî yo ke CPT hende erey bimano. Şîyayîşê CPT bes nêyo. Sereyîn oyo ke ewnîyayîşê avûkatan û keyeyan bêro dayîş, kanalê neqlkerdişî abikerê. CPT do netîceyê nê serdayîşî de raporêke weşan bikero. La beno ke serrêke zî dewam bikero. Semedo ke pêvînayîşêke gulana 2019ine de ameye kerdiş, 15 aşmî dima ame weşanayîş. Key Tirkîya tesdîq bikero, do weşan bikero. CPTyî serra 2019ine de da zanayîş ke ganî qanûnê înfazî bêrê vurnayîş, avûkat û pêvînayîşê keyeyî bêrê kerdiş û semedê sebebê sîyasî cezayê dîsîplînî ameyî dayîş. Ê wextî ra rewşe hîna xirab bîya. Tirkîya goreyê pêşnîyazîyan tênêgêrena, coka tena weşanayîşê raporî û peynîkerdişê prosesî, do xêrcê  destûrê dewamkerdişê tecrîdî çîyêk bîn bibo. Lazimîyê ke ê mekanîzmayî bi tesîr saz bikerê.