'A ke ma rê manena hetkarîya'  

2022-06-22 14:45:33


	 

	AMED - Avûkate Rûşen Seydaoglû di prosesê tepiştiş û destbendkerdişê rojnamegeran de şahidî kerda û wina vat: "Seba merdimê mendê, la tena çapemenîya azade ney, seba merdimê rûmetê meslegê rojnamegerî kenê, seba cinîyan, partîyê sîyasî û ciwanan, huqûqnasan,  hetkarîyêk bi rûmet û têkoşîn manena." 

	 

	Di çerçewayê cipersayîşo ke hetê Serdozgerîya Komare ya Amedî ra amebî destpêkerdiş de polîsan 8ê Hezîrane de 20 ci ra rojnamegerî 22 merdimî destbendkerdî û 8 rojî nezaret de mendî. 15ê Hezîrane de vetî dadgehe û 16 merdimî bi îdîayê 'Endamîya rêxistinî' û 'Propagandaya rêxistinî' kerdê ameyî tepiştiş. Rojnamegerî; Serdar Altan, Mehmet Alî Ertaş, Safîye Alagaş, Azîz Orûç, Omer Çelîk, Sûat Dogûhan, Ramazan Gecîken, Neşe Toprak, Zeynel Abîdîn Bûlût, Mazlûm Dogan Guler, Mehmet Şahîn, Elîf Ungur, Îbrahîm Koyûncû, Remzîye Temel, Abdûrrahman Oncu û Lezgîn Akdenîz bi îdiayê ‘Endamîya rêxistinî’ ameyê tepiştiş. 

	 

	Yew ê avûkatan ra ke nizdî ra proses teqîb kerdbi Rûşen Seydaoglû bî. Rûşene 8 rojê prosesê destbendkerdişî de bêmabên şîya dîdarîya înan,  prosesê edlîyeyî û şahidîya prosesî kerdo. Rûşene persê ma verpersnayî. 

	 

	*Ti prosesê destbendkerdişî û heta tepiştişê rojnamegêran senîn erjnena? 

	 

	Verî yê qiseykerdişî ez nê nêvaja, ez o heqîqetê prosesê 8 rojan zî îfade nêkera. Rojnamegêrê ke ameyî destbendkerdiş yanê muwekîlê ma ramojnayî ke çapemenîya azade çiqas bi rêxistina û çiqas xurta û çiqas wayîrê hişmendeyî ya. Bi pawitişê karê meşrû yê muwekîlê xo bêşik pratîkê ma yê avûkatî zî xurt beno. Ganî ma nê bîyarê ziwan. Heqê xo yê bêvengîyî xebetnayîş û dayîşê îfadeyî yê emnîyetî de red kerdê. La hukmê heqê  bêvengîyî ke, heqêke qanûnî û meşrûyo zî hetê vergumanî ra sey sûcdarî erjnayê. Nê atmosferî de îfadekerdiş heqo qezenckerde xeylêk muhîm bî. 

	 

	Bêşik nêeşkena serê nameyê înan de qisey bikera  la sey performansêke pawitişî, pratîkê rojnamegêrîyî persêr û hakimî dir, azadîya fikr û fehmanê ke yena çi manayî, erjnayîş û dayîşê werteyî, xeylêk bi erjo. Goreyê mi muwekîlê ma nê ardê ca. 

	 

	*Wexto ti qanûnbîyayîş û huqûqî têreyde bifikira, muhakemekerdena rojnamegêran yena çi manayî? 

	 

	Ma zanenê ke asasê prosesî huqûqî nêbî. Coka fealîyetê rojnamegêrîyî, xoserbîyayîşê rojnamegêrî ferz keno. Xeynê ke bifikirê, kanê îqtîdar çi vano, fealîyetê xo kenê, coka nê zî xeberî û programê ke viraştê bîyê sebebê destbendkerdişî, tepiştişî û cezakerdişî. Coka nê zî no bi tu tewirêke exlaqî û huqûqî nîyo. Ma behsê rojnamegêrê ke binpaykerdişê heqan ê ke ameyê ciwîyayîşî vetê werte, kenê. 

	 

	Heme awanbîyayîşî qanûnî yê 

	 

	Heto bîn ra ma nêzanê ke cipersayîş çiqas qanûnî yo. Coka ma nêzanenê ke cîyayîyê huqûqî yê mabênê merdimê ameyê tepiştiş û veradayîş de çi yê. Seba ma nê fam bikerê ma wayîrê enformasyonî nîyê. Serê dosya de qerarêke sînorkerdişî esto. Goreyê ma, ê ke qerarê destbendkerdişî dayê zî wayîrê nê malûmatan nîyê. Sebebê dergkerdişê nezaretî yê 8 rojî zî no bî. Seba sûcdar bikerê ganî delîlî warebîyardêne. Destbendkerdişêke ke qerarê sînorkerdişî ser de bîbî ame ciwîyayîş. Hinî çapemenî û merkezê weşanan kerdî merkez û persî rojnamegêran ra persayî. Nê weşanê nameyê înan derbas benê heme prosedurê qanûnî anê ca; ciwîya rojaneyî ra, huner û kulturê programan virazenê. Rojnamegêran binê fealîyetê şîrketan de rojnamegêrî kerdêne. 

	 

	Bawerbîyayîşê bi hukmî apey berdî 

	 

	Xeberê ke ameyê viraştiş rîskê ci yê serê komele de beno ke di çerçewayê qanûnî de bibo babeta  cipersayîşî. Do hetî, delîlê xo teqdîm bikerê û munaqaşeyê huqûqî bêrê kerdiş.  No ferzê dewlete ya huqûqî yo. La ganî seyyewbîn û adîlane nizdîyê hetan bibê. La no welat êdî welatêke winayîn nîyo. No 5 serrî yo tepiştişê sey tedbîrî ney, sey cezakerdişî xebetnenê. No bi tu tewirêke huqûqî nîno îzahkerdiş. Bawerbîyayîşê bi hukmî apey berdî. 

	 

	*Nê prosesî de rojnamegêrî  kamcîn caardişan dir ameyê rî bi rî? 

	 

	Ma prosesêke destbendkerdişî û tepiştişî yê ke ma xeylêk caardişan ra vanê çi hewce kerdê, derbas kerd.  Persêrê dewa bi cil û belgê sûrî,  îşligo spê û kolyeya aşme-estare tewir bî. La no sembol 100 serrî yo ma zanenê. Goreyê ma hewceyî pê ci çinîbî ke verestîya îqtîdarî bikewo serê huqûqî. 

	 

	Çirê to kameramanî kerd? 

	 

	Fînak, muwekîlêke ma nizdîyê 4 mengan sazgeyê weşanî û çapemenîyî de werdpewtiş kerdo, seba nê yena cipersayîşkerdiş. Goreyê înan ganî pîzey rojnamegêran zî vêşan bimano. Yan zî muwekîlêke ma ya/o bîn programê hunerî teqdîm kena/o. Derheqê muzîk, fotograf û sînemayî de muhtevayan hadre kena/o. Persêr vano, 'Çirê?'. A/O zî vana/o, 'Huner hêzê weşkerdişê heme herdnîgarîyano'. Yanê heme persan û verpersan ra sûc vetî. Persê seke 'To çirê kameramanî kerdê, çirê no program kerdo, çirê xeberî û roportajî kerdê?'. 

	 

	Ez reya yewine tewirê îfadeyê persêrîyî bîya.  Vatişê  fekê ma ra vejîyayî nêkerdî zaptî, vatişê persêrî waştî kewtê binê zaptî. Pêwa heme israran rast nêkerdî. Ma vat wa vatişê ma bikewê binê zaptî, la rast nêkerdî. 

	 

	*Gelo waştî serê 16 rojnamegêrê ke ameyê tepiştiş de çi warebîyarê? 

	 

	Xeberê ke viraştê, programê kê antê heme kerdîbî dosya. Persê ke persayêne  ma fam kerd ke heta vitrînê programan ra hayîdarê. Wextê destbendkerdişî de prosedur binpay kerdî, mal û kargêrî serobino kerdî û ekîpmanî destser kerdî. Gelo heme delîlî dosya de bîyî çirê ameyî tepiştiş? Bi nê hêrişê hemverê çapemenîya azade de, wazenê derse bidê. Yanê mesajêk sîyasî dayî. No mesaj zî asasî de tena ney, seba çapemenîya azade, seba heme rojnamegêrê Tirkîya bî. Seba merdimê mendê; la tena çapemenîya azade ney, seba merdimê rûmetê meslegê rojnamegêrîyî kenê, seba cinîyan, partîyê sîyasî û ciwanan, huqûqnasan, hetkarîyêk bi rûmet û têkoşîn kenê, bî.