’Mektebanê mintiqayî de polîtîkayêke cîya yena caardiş’ 

2022-06-10 11:22:41


	 

	 

	Derya Ren 

	 

	AMED - Hemsereka Şubeye ya Hûmara Yewî ya Egîtîm Senî yê Amedî Emîne Akşahîn, da zanayene ke yew wareyê ke ra tewr zêde di binê tesîrê polîtîkayê şerê xusûsî de maneno wareyê perwerdeyî yo û wina vat: "Rewşa mekteban eynike komelî yo. Seba ameyoxê ciwananê xo ganî her kes têreyde têkoşîn bikero." 

	 

	Şaristananê mintiqayî de polîtîkayê şerî yê sîstematîkî bîyê; cinîyî, tutî û ciwanan hedef gênê. Mektebê ke kerdê perçeyêke polîtîkayê şerê xusûsî, wendekarî hetê mamosteyî û îdareyî ra yenê tacîzkerdiş û tecawuzkerdiş. Heto bîn ra zî madeyê tiryakî yê verê dibîstanan de yenê rotiş, ciwanan kenê binê lepê xo. 

	 

	Cizîrî yê Şirnexî de mektebêk de 2019î de hetkarê mudurî û muşahîdê Egîtîm Bîr Senî Bûrak Ercan dest eştbî 40 wendekaran û di dewaya ke amî vînayîş de dadgehe 22 mengî û 15 rojî cezaya zîndanî dabî vergumanî. Heto bîn ra zî mektebêk dewa Pîranî ya Amedî de Dîyadîn B.yo 8 serrî bî ke mamosteyî kerdêne, wendekarî îstîsmar kerdê û hetê ajansê ma ra vejîyabî werte. 

	 

	Êlih, Amed, Şirnex, Sêrt, Riha û Wan de zî verê mekteban de madeyê tiryakî yenê rotiş û wendekarî yenê tehdîtkerdiş. Otorîterî xeylêk reyan çîyê yenê ciwîyayîş înkar kenê û vanê çîyêke wina çinî yo. 

	 

	Hemsereka Şubeyê ya Hûmara Yewî ya Egîtîm Senî yê Amedî Emîne Akşahîn, derheqê babete de erjnayîş kerd û vat çîyê mekteban de yenê ciwîyayîş, komele mojnenê ra. 

	 

	'Mektebî eynikê komele yê' 

	 

	Emîneye dîyar kerd ke tena mekteban de ney, heme komele di binê serdestîyî de yo û wina vat: "Komele di binê lepê şîdetî de yo. Nê serrê dimayî de cinîyî, tutî, ciwanî û nasnameyê cîyayî di binê şîdetî de yê. Komele bi pêroyî di binê serdestîyî de yo. Bêşik tewr zêde mekteban de yeno ciwîyayîş. Ma vînenê ke tutî dibîstanan de rastê her tewirî şîdetî yenê. Wexto tutî dest bi dibîstan kenê 6-7 serre yê. Di emro qij de mahkûmê sîstemê perwerdeyî benê. No zî zerar dano ameyox û şexsîyetê tutan." 

	 

	'Vernî ro ameyoxê tutan ameyo padayîş' 

	 

	Emîne eşkera kerd ke seba tutan ameyoxêke nîno hadrekerdiş û wina beyanat da: "Ameyox tarî yo. Vernî ro ameyoxê tutan padayê. Keyeyan bi feqîrîyî terbîye kenê. No tesîrêke pîl serê perwerdeyê tutan de keno. Cayê ke rewşa ekonomî xiraba tutî perwerdeyêke baş nêvînenê. Nêseyyewbînîyêke esta. Pêwa nînan verê mekteban de made yeno rotiş. Hinî cayan de bi destê otorîteran yeno kerdiş. No zî bêkontrolîyêke ano ca. Hukmat hewl dano ke heme komele di binê kontrolî de bigîro, la çiyo baleante ke hayîya înan verê mekteban ra çinî ya." 

	 

	'Erjê komeleyî helesnenê' 

	 

	Emîne dewamîyî de wina vat: "Yew cayê ke ra erjê komele ci de yeno helesnayîş mektebî yê. Bi polîtîkayê nêseyyewbînîyî dir erjê komele yew bi yew helesîyenê. Ganî ma erjê komele bipawê û wayîr ro ci vejîyê. Bi polîtîkayê şerî hewl danê îradeyê şarî bikerê binê destî. Ma vînenêke ciwanê ma benê qurbanê nê polîtîkayan. Mekteban de serebûtê  îstîsmarî yenê ca. Verê mekteban de bi zanebîyayîş made yeno rotiş. Fuhûş ro ciwanan yeno ferzkerdiş. Ma bi polîtîkayêke bêcezaverdayîşî dir rî bi yî yê. Merdimê ke vanê ma vêşanê, yenê destbendkerdiş û tepiştiş. La tecawuzkerdoxî û qatilê cinîyan yenê veradayîş." 

	 

	'Mintiqa de polîtîkayê cîyayî yenê ca' 

	 

	Emîne peynîyê qiseyanê xo de venga têkoşînî kerd û wina peynî ro ci ard: "Îdarekarê nê welatî ziwanêke şîdetî xebetnenê. Ziwanê îdarekerdoxan xeylêk muhîm o. Vera nê zî komele fînayê binê lepê şîdetî. Mintiqa de polîtîkayê şerê xusûsî yenê caardiş. Ma wazenê seba ciwanan û tutan ameyoxêke roşnî awan bikerê. Ma tutanê xo ra verpersîyar ê. Ma seba ameyoxê komele têkoşîn kenê. Ganî her kes seba ameyoxê ciwanan têreyde têkoşîn bikero."