Zeynep Demîr Akçer: Rolê ke cinîyan rê ameyê fesilnayîş feqîrî zêde kenê  

2022-04-21 09:26:53


	 

	Derya Ren

	 

	AMED - Sekretera Şaxê Humare ya 1ê  DÎSKÎ yê Amedî Zeynep Demîr Akçere da zanayene ke xeylêk sebebê feqîrîya cinî estê û sîstemê serdestîya mêrdeyî feqîrî bi tîpê  cîyayî giranêr kenê.  Zeynebe qal kerd ke seba îstîhdamê cinî zêde bikerê têkoşînêke cidî danê. 

	 

	Giranbîyayîşê feqîrî dir krîzê cîyayî zî vejîyenê meydan û heto bîn de zî  feqîrîya cinî û mêrdan bi tewirê cîyayî yenê ciwîyayîş. Coka wareyê xebate de nêseyywebînîya  cînsîyî, wareyê îstîhdamî de humara cinîyan kemî ya û merdeyî serdest ê. Sewbîna cinî sey hêzê karê ercanî yenê vînayîş. 

	 

	Feqîrîya cinî roj bi roje zêdeyêr bena û sere de organîzeyê cinîyan, STKyî û hinî partîyê sîyasî na babete ser o tedbîran gênê. HDPyî weçînayîşê mintiqayî de îdarekarîyê mintiqayî qezenc kerd ke,  pêkerdişî seba seyyewbînîye bi STKyî û fabrîkayan dir  kerd. Goreyê  'Raporê Îstîhdamî û Betalîyî' yê menga Nîsane ya DÎSK-ARî  humare ya  betalan 8 milyonî ya û no sey se ra 21,8 ame qeydkerdiş. Betalîya cinî zî se ra 18,8 ame qeydkerdiş. 

	 

	Sekretera Şaxê humare ya 1ê DÎSKê Amedî Zeynep Demîr Akçere, derheqê feqîrîya cinî, problemê ke cinî karkerîyan de ciwîyenê  erjnayîş kerd. 

	 

	'Rolê ro cinîyan ameyê ferzkerdiş feqîrî zêdeyêr kenê' 

	 

	Zeynepe ramojnayîş kerd ke feqîrî tena problemê cinî nîya, la komelan de tewr zêde cinî feqîrî hîs kena û  sebebo sereke feqîrîya cinî zî nêseyywebînîya mîyanê keyî de qewimîyena û wina dergî dayî: "Cinîyî girêdayeyê mêrdeyî manenê û averbîyayîşê cinîye ya komele de manîyî yenê kerdiş. No zî feqîrîye giranêr kena. Heto bîn de zî faktorêke bîn ê feqîrîya cinî bi tesîr kena,  hetê komele ra rolê ro cinîyan yenê ferzkerdişî yê. Karê keyî, ciewnîyayîşê tutan heme sey wezîfeyê cinîyan yenê vînayîş. No zî cinî berardişî ra birrneno û xizmetê keyî, karê aye yeno vînayîş. Çîyo ma ci ra kalenê no yo ke xizmetê keyeyî de cinî nînê vînayîş, beranberîyêke aye ya ekonomî çin a." 

	 

	'Cinîyî sey karê ercanî yenê vînayîş' 

	 

	Zeynepe dîyar kerd ke,  her kar o ke cinî keye de kena komele de beranberîyê ci yê ekonomî estê û dewamîye de wina vat: "Cinî keye de werd virazena, pakîye kena, firaqan şiwena, ro tutan ewnena.  Wexto merdim sewîyeyê komele de nînan ra ewneno, mêrde nê rolan bi pereyan keno. Loqantan de, otelan de mêrdeyî pakîtî kenê,  werd virazenê. No zî mojneno ra ke, karê wareyê berardişî û wareyê komele de tena rolê cinî nîyo. La wexto babete bena beranberîyê karî çi heyf ke keda cinî ya hêcayî ke bêro vînayîş, nîna vînayîş. No zî rayîr verê feqîrîya cinî yena vînayîş. Feqîrîya cinî, karkerîyê tutan zî zêdeyêr kena. Senîn keda tutan nîna vînayîş,  yê cinîyan zî nîna vînayîş. Cinî her tim hêzo ercan yenê vînayîş." 

	 

	'Ma têkoşînê cidî danê' 

	 

	Zeynepe da zanayene ke sey sendîka hewl danê ke keda cinî bêro vînayîş û wina malûmat da: "Wareyê Îstîhdamî de seba seyyewbînîyê cinî û mêrdeyî bêrê ca, ma madeyî cîya kerdê. Ma hewl danê di komîsyonê girewtişê karî de zî madeyî bibê. Girewtişê personelan de ma hewl danê seyyewbînîya cinî-mêrde bibo. Ma na babete de bi israr ê. Komele de ciwanî wayîrê taybetîyê pîlî yê û tu manîyî vernîyê îstîhdamê înan de çin ê. Yew wareyî ra cinî zêdeyêr ci de ca gênê tekstîlê. Humara cinîyan ci de zêdeyêr a,  la doneyê fermî de nê nînê vînayîş. Ma seba nê têkoşînê cidî kenê." 

	 

	'Se ra 90 welatî feqîrê' 

	 

	Zeynepe ramojnayîş kerd ke Amedî de derheqê feqîrîya cinî de doneyî destê înan de çinî yê û nê çîyî qal kerdî: "Her 100 cinî ra 16,7 qeyd kerdê û îstîhdamê tam wextî de betalîya cinîyê ciwanî se ra 54,0 bi pêroyê dayeyê betalîya cinî se ra 31,6î yo. Wexto merdim ro nê dayeyan ewneno, sînorê vêşanbîyayîşê welatî 4 hezar û 330 o. Sînorê feqîrîye zî 14 hezar û 978 o. Yanê no zî mojneno ra ke welat se ra 90 feqîr o." 

	 

	'Ma pabeyê heme kesî bêrê Meydanê Îstasyonî' 

	 

	Zeynepe peynîyê qiseyanê xo de malûmat da ke do sey cinî keda mîyanê keyî yê nînê vînayîş biqîrê û wina peynî ro ci ard: "Hedefê ma no yo ke ma pêkerdişê mintiqayî û mîyanneteweyî yê ma pawenê xurt bikerê. Ma sey sendîka do 1ê Gulane de bêrê têhet. Êdî krîzî keyeyê ma de yê, mîyanê werd û nanê ma de yê. Heto bîn ra zî krîzî êdî rojeve ya tutan de ya zî. 1ê Gulane de  sere de cinîyan, ma pabeyê heme şarê xo yê Meydanê Îstasyonî yê."