'Mêrdeyî qewetê xo polîtîkayê dewlete yê bêcezaverdayîşî ra gênê' 

2022-02-24 11:48:07


	 

	Sema Çaglak

	 

	AMED - Cinîyan bale ante serê zêdebîyayîşê tehdayê ke cinîyan yeno kerdiş û dîyar kerdî ke polîtîkayê îqtîdarî  ke cînsperestî û bêcezaverdayîşî, kiştişê cinîyan resinayê sewîyeya qirkerdişî.

	 

	Tehdayo ke cinîyan rê yeno kerdiş her ke şino xo bi metodêke cîya mojneno ra. Kiştişê cinîyan resnayo sewîyeyêke qirkerdişî. Sewbîna bi polîtîkayê bêcezaverdayîşî cesaret dano qatilan û rayî verê kiştişê cinîyan de akeno. Derheqê babete de cinîyan dîyar kerd ke hemverê tehdayî ke cinîyan rê yeno kerdiş, ganî cinî qewetê xo bikerê yew û têkoşîn bikerê.

	 

	Endama Meclîsê Cinîyan ê Partîya Demokratîke ya Şaran (HDP) Ayhan  Akgul, beyan kerd ke, mabênê 6 serranê dimayî de di 2.850 cinî ameyê kiştiş û nê cinîyan ra xeylêke înan ra hetê ferdê keyeyê xo ra ameyê kiştiş. Ayhane, wina qisey kerd: "Sewbîna hûmarê ke çapemenîye rê nêameyê weşênayîşî û doneyê înan bi tewirêke fermî nêameyê destfînayîşî zî estê. Yew sebebo tewr pîl ê nê yewî ra,  polîtîkayê cînsîyetpawitoxîyê AKP-MHPyî yê û nêseyyewbînîye fînenê mabênê cinî û mêrdeyî. Krîzêk ke nê probleman dir xorîn beno, esto. Nê probleman dir êdî mêrde hewl dano ke bîyayîşê xo bi kiştişê cinî dewam bikero. Coka ke polîtîkayê bîyayeyî, zemînê xo bêedaletî ra û bêhuqûqîye ra gênê."

	 

	'Mêrdeyî qewetê xo polîtîkayê dewlete ra gênê'

	 

	Ayhane, ard ziwan ke îqtîdar hemverê cinî de hacetê polîtîkayê şerê xusûsî zî her ke şino zafêrî keno û bi ey tewirî hewl dano heme destqezencê cinîyan çinî bikero. Ayhane dewamîya qiseyanê xo de wina vat: "Îqtîdarî cayê ke wazenê xo serê payan de vindarnê bîyayîşê cinîyan ra acis ê û nêwazenê cinî cayan de ca bigîrê. Serdestî hemverê caardişê polîtîkayê xo de cinî xo rê manî û tersêke pîl vînenê. Vera ke cinî ciwîyayîşêke seyyewbînî û yewîyîya komele pawenê. Coka qaso ke destê înan ra yeno wazenê cinî heme cayê komele ra dûrî bifînê. La belê cinî polîtîkayê duştê xo ra hayîdar ê. Cinî hem hêrişê duştê nasnameyê xo ra hem zî duştê bîyayîşê xo ra rî bi rî yê. Goreyê nê zî her çiqas hêrişê duştê cinî zêdeyêrî danê, cinî hende zî têkoşînê xo pîlîyêr kena."

	 

	'Ma bi organîzebîyayîşê xo eşkenê serkewte bê'

	 

	Ayhane, behs kerd ke têkoşînê cinî, hemverê nê hêrişan de heme hêrişan dewam kena û wina tede şî: "Dimayê nê têkoşînî de prosesêko tarîxî esto. Labelê wexto ma, ewro rê ewnîyenê. Cinî nê sey kesî, bi têkoşînê xo yê organîzekerdeyî xo newe ra awan kena.  Ma cinî bi nê organîzebîyayîşî dir, ma eşkenê têkoşîn dewam bikerê û destqezencê têkoşînî dir, yê nê prosesê organîzebîyayîşî de komele avêr ra berê. Êdî cinî her cayî der ê û rengê xo û her wareyî de mojnenê ra. Ma vanê ma cinîyê û her cayî de yê. Ma bi xo wayîr destqezencîyê xo rê vejîyenê. Ma eşkenê destqezencîyê xo bi nê rengî bipawê û ciwîyayîşê xo bidomnê."

	 

	'Êdî wext wextê azadîya cinîye ya'

	 

	Ayhane peynîyê qisanê xo de bale ante serê 8ê Adare ya Roja Cinîyan ê Dinyayî zî û wina peynîyê qiseyanê xo ard: "Ma zanenê ke destqezencîyê tarîxî yê seke 8ê Adare senîn vejîyayo meydan. 8ê Adare rojêke rêze ra nîya. Ganî tena nê ke ewro ma meydanan dekerê yan zî nê têkoşînêko ke dimayê çalakîyêke peynî bibo, ganî dimayê ci bêro. Bi pîlkerdişê  têkoşînê ma yê ke cinî dir her serre ya 8ê Adare de ma meydanan de yê û ma do her tim meydanan de bê. 8ê Adare ya 2022yî zî ma do vajê wext wextê azadîya cinîye ya."

	 

	'Cinî bi kedwerîyêke pîlî dir  rî bi rî manenê'

	 

	Guneş Alaç zî dîyar kerd ke tehda tena nê bi tewirêke fîzîkî cinîye rê yeno kerdiş. Xeylêk tewirê tehdayî estê ke cinî hemverê nê tewirê tehdayî de têkoşînê danê. Guneşe, wina dewam kerd: "Gama ke ma  ewnenê ci ra, pêwa tehdayê fîzîkî, cinî bi kedwerîyêke pîlî dir zî rî bi rî manenê. Bêtehemûlîyê îqtîdarî ke serdestîyê mêrdeyî yê duştê cinî de, benê sebeb ke cinî zêdeyêrî yenê kiştiş û tehda ro înan yeno kerdiş. Cinî êdî demo ameyoxê xo ra bi endîşeyîn ê. Bêşik krîzê ekonomîye ke xo seranserê Tirkîya de mojneno ra tewr zafêr zî serê cinî de tesîrê negatîfî keno. Vera ke hem feqîrîya cinîye zafêyêrî bena hem zî hetê mêrdeyî ra û dewlete ra tehda ci rê yeno kerdiş."

	 

	'Ganî cinî bibê yew'

	 

	Guneşe, wina peynî qisanê xo rê ard: "Tehda her cayî de esta. Seba vernî ro girewtişê tehdayî û qetilkerdişê cinîyan, ganî cinî bibê yew. Cinî yewbînan dir quwet û cesaret gênê. Êdî cinî çiyê ke ro înan yeno ferzkerdiş qebûl nêkenê. Cinî dimayê heqê xo yê û seba bidestfînayîşê  heqê xo têkoşîne kenê. Cinî êdî paştîgirewtiş danê yewbînan û êdî zanenê ke çi wazenê."