'Cinî do pîya sîstemê mêrdeyî birijnê' 

2022-02-23 13:13:02


	 

	 

	Rojda Aydin

	 

	ŞIRNEX - Hemsereka HDPyî ya Cizîrî Zîlan Ecevît,  hêrişê serê cinîyan û merdişê bişik ê cinîyan erjna û vat: "Polîtîkayê bêcezaverdayîşî rayîr verê kiştişî û şidetê hemverê cinî de akeno. Duştê nê de ganî cinî hemverê polîtîkayê AKPyî de sere wedarê. Sewbîna ma cinî do pîya sîstemê mêrdeyî birijnê."

	 

	Goreyê doneyê ajansê ma di serewextê serra 2021î de 311 cinî ameyê qetilkerdiş û  181 cinî zî bişik ciwîya xo bedilnayê. Sewbîna goreyê doneyê menga Çeleyî ya emserî zî 31 cinî û 4 tutî ameyê qetilkerdiş, 30 cinî û 11 tutî bi tewirêke bişik dinyaya xo bedilnayê. Hukmê mêrdeyî zî polîtîkayê bêcezaverdayîşê zexmî dir peygoş kerdê, rayîr verê kiştişê cinîyan akerd. Şirnex de zî kiştişê cinîyan, ê ke bişik ê no wexto peyîn  de zafêr bîyê. Pêwa mergo bişik, mergê cinîyan sey xokiştişî zî mojnenê ra. Derheqê babete de Hemsereka Partîya Demokratîke ya Şaran (HDP)a qezaya Cizîrî ya Şirnexî  Zîlan Ecewît, têkilîyê hêrişê serê cinîyan ajansê ma rê qisey kerd.

	 

	'Polîtîkayê bêcezaverdayîşî dewam kenê'

	 

	Zîlane, ard ziwan ke dimayê Pêkerdişê Stenbolî ke ame betalkerdiş pey ra kiştiş û  hêrişê serê cinî zêdeyêr bîyî û vat: "Bîyayîşê nê pêkerdişî vernîya tehdayî û kiştişê cinîyan girewtêne. Labelê betalkerdişê Pêkerdişê  Stenbolî dir hêrişê serê cinî no wexto peyîn de xeylêk zêdeyêr bî. Serbestveradayîşê  qatil û hêrişkerdoxan dir vernîyê hêrişan hemverê cinîyan de akerd. Vera polîtîkayê bêcezabîyayîşî, nê hêrişî zafêr benê. Sebebê nê zî hukmat bi xo yo."

	 

	'Merdişê bişikî nînê roşnkerdiş'

	 

	Zîlane, îşaret kerd ke bi xusûsî mintiqayê Şirnexî de mergê cinîyan, ê ke bişik zafêr bîyê û wina qiseyê xo derg kerd: "Hema vaje di rojan ra reyêke merdişo bişik, ê cinîyêke yeno ca. La tu reyêke nê cinîyê ke bi tewirêke bişik dinyaya xo bedilnenê, serê ci de nîno vindarnayîş. Sewbîna hûmara xokiştişî yê cinîyan ê ciwanan zî zafêr ê. Bi xusûsî hetê keyeyan ra no xokiştiş û merdişo bişik yeno nimitişî û nêverdenê ke serebûte bêro roşnkerdiş."

	 

	'Meşrûkerdişê merdişê bişikî yê cinîyan...'

	 

	Zîlane, qiseyanê xo de bale ante serê şîdetê fîzîkî, ekonomî û psîkolojîye û wina behs kerd: "Xeylêk cinî şîdetê fîzîkî, ekonomî û psîkolojîye dir rî bi rî manenê. Nê çîyî zî benê sebebê xokiştişê cinî. Şirnex vurîyayo zîndanêko akerde. Çend rojan ra reyêke  malûmatê merdişêke bişik, ê cinîyan yeno verê goşanê ma. Bi xusûsî dewlete serê ê merdan de nêvindena û hewceyîya cigêrayîşî zî nêvînena. Cinî him hetê dewlete ra him hetê keyeyî ra û him zî hetê mêrdeyî ra şîdetî dir rî bi rî manena. Dewlete zî bi polîtîkayê bêcezaverdayîşê mergê cinî meşrû kena."

	 

	'Heqê cinîyan yeno înkarkerdiş'

	 

	Zîlane, dîyar kerd ke polîtîkayê hukmatî rayîr verê kiştişê cinîyan akeno û wina nîyadîyayîşê xo ardî ziwan: "Qirkerdişê cinîyan destê dewlete ra yeno ca. Merdimê ke sîstemî rayîr ra benê mêrde yê û merdimê ke cinî kişenê hewêna mêrde yê. Têreyde quwet gênê. Tu reyî qatilê cinîyan nînê cezakerdiş. No çî sey sîyasetêke yo yeno kerdiş. AKP tena serê înkarkerdişê heqê cinîyan de hereket keno. Tu reyî hukmatî heqê cinîyan ê ke hetê ekonomî, sîyasî û komelkî de nêpawito."

	 

	'Ma do pîya sîstemê mêrdeyî birijnê

	 

	Zîlane, peynîyê qiseyanê xo de bale ante serê têkoşînê cinîyan ke pîya kenê û vat: "Ma venga heme cinîyan kenê ke, hemverê şîdetî de û kiştişê cinîyan de bêveng nêbê. Duştê polîtîkayê  hukmatê AKPyî de ganî cinî sere wedarê. No çî tena bi cinîya Kurde dir nê; ganî cinîyê Erebî Çerkezî, Sûryanî û Tirke dir têkoşîne bêro kerdiş. Ma cinî bê veng nêbê û ma do pîya nê sîstemê mêrdeyî birijnê."