'Rojnamegerî do awankerdişê yewîye de bibê vengê cinîyan ê her çar parçeyan'

2021-04-22 09:17:12


	 

	Sema Çaglak

	 

	AMED - Rojnamegerê cinî yê kurdî bale antî serê cigêrayîşê heqîqetî yê 123 serrî û vatî: "Destpêk ra heta ewro kurdî hetê weşanê bi ziwanê kurdkî de xeylêk aver kewtê. No berardişê adetê Rojnameyê Kurdistanî yo. Rojnamegerê cinî awankerdişê yewîya kurdî de dê bibê vengê cinîyê her 4 parçeyê Kurdistanî.”

	 

	22yê Nîsana 1898ine de paytextê Misirî Qahîreyî de roşnvîrê Kurdî Miqdat Midhad Bedirxan rojnameyê bi nameyê Kurdistan vet. A roje ra heta ewro weşangerîya kurdî pêwa heme teda, biasîmîlasyon, surgun, tepiştiş û kiştiş dewam kerd. Pêwa her cureyê polîtîkayê biasîmîlasyon yê serê ziwan yê her çar parçeyan rojnamegerî wayîrê mîrasê 123 serrî vejîyayê. Mîyanê nê têkoşînî de rol û mîsyonê rojnamegerê cinî zî nîno xovîrrakerdiş. Derheqê roje de rojnamegêrê cinî ercnayîşê xo ajansê ma rê ard ziwan.

	 

	'Cinîyan xo wareyê neqlkerdişî de îspat kerd’

	 

	Embaza ma rojnamegere Hesna Mihemed bi wesîleyê Roja Rojnamegerîya Kurdî bi xebatkara Jin TVyî herêma Efrînî Tolîn Hesen dir qisey kerd. Tolîne destpêkê qiseykerdişê xo de bale ant serê girîngîyê rojnamegerîya kurdî û vat: “Rojnamegerê cinî yê Rojawanî bîyayîşê xo wareyê neqlkerdişî de îspat kerd. Bi rojnamegerîya cinîyan dir xeylêk rayîrê cinîyan abi. Cinî hemverê adetî yê kanî komelî vejîyayî. Helbet zehmetîyê ke ma ciwîyenê û hetê ke ma kêm manenê estê. Wexto ke hedîseyêke yeno sereyê şarê ma û eke ma neql nêkerê do tarîx ma efû nêkero. Ganî ma weşî, dej û kêfweşîya şarê xo pare bikerê. Bi xeyrê Şorişê Rojawanê Kurdistanî de xeylêk sazgeh û dezgehê cinîyan ameyî akerdene, ê destkewtişan yew zî çapemenîya cinîyan o. Nika rojnamegerê cinî yê Vakur û Rojhelatê Sûrîye roj bi roje gamê pîlî erzenê."

	 

	'Ma bi ziwanê xo rastîya şarê xo anê ziwan'

	 

	Tolîn, dîyar kerd ke neqlkerdişê bi kurdî bi serran o esto û vat: "Semedê ke çapemenîya kurdî rastîyan ramojneno, her wext beno hedefê hêrişî îqtîdaran. Rojawanê Kurdistanî bi hezaran taqîbkerdoxê Miqdat Mîthad Bedirxan estê. Ewro ma bi ziwanê xo eşkenê rastîyê şarê xo vejê werte. Amancê ma yê esasî oyo ke ma dewaya şarê xo bingeh bigîrê. Ma do rayîrê heqîqetî ke bi hezaran şehîdê çapemenîye pey xo de verdayî, dewam bikerê. Xeyalê Denîz Firat, Nûjîyan Erhan, Dilîşan Îbîş û Dilovanan tu wext nîme de nêmano. Ma do nuşteyê rastîyan dewam bikerê."

	 

	'Bi taybetî pesnê îşxalkerdiş û îqtîdarî danê'

	 

	Rojnameger Tewar Adîl Silêmanî de semedê Ajansê Xeberan ê NUJINHAyî xebityena. Teware dîyar kerd ke Rojnameyê Kurdistanî semedê pawitişê kultur, huner û ziwan, sewbîna neqlkerdişê bîyayîşê sîyasî de girîng bi. Teware wina vat: "Rojnameyê Kurdistanî, semedê rojnamegerîya kurdî averşîyayîşêke pîl û bi tesîr bi, tesîrê wextê nika zî kerd. Bi taybetî ez wazena behsê rojnamegerîyê başûrê Kurdistanî bikerî. Sey her cayê Başûr zî rojnamegerîya azad û rojnamegerîya hetgirî esta. Serdestan semedê berjewendîyê xo bi taybetî rojnamegeran xebitneno. Merdim eşkeno protestoyê ke Başûr de bî nimûne bido. Hemwelatîyê Başûr protestoyê ke virazyayî de şehîd kewtî, la dezgehê neqlkerdişê yê îqtîdarî şer û protesto taqîb nêkerd. Weşangerîyê ke bi ziwanê kurdkî Başûr de yenê kerdene, bi taybetî pesnê îşxalkerdoxan û serdestan kenê û rastî nêvanê. Rewşa Şengal û Mexmûrî, sewbîna krîzê ekonomî û weşîye ya başûrî rastîyêke yo û werte de yo. La bi tu hawayî nêbenê babeta dezgehê neqlkerdişê Başûrî.”

	 

	‘Rojnamegerê cinîyî yenê bêvengkerdene'

	 

	Teware dewam de wina vat: "Başûr de rojnamegerê cinî nêeşkenê bi nasnameyê xo cinîbîyayîşî de dezgehê neqlkerdişî de ca bigîrê. Dezgehê neqlkerdişî de rol û mîsyonê cinîyan çi yo? Cinî wexto ke bi fikr û fehmê xo têgeyrenê bi astengîyan dir rî bi rî manenê. Dezgehê neqlkerdişî de cinî tewr zêde pêşkeşî, yan zî muxabirî kenê. Îrade û zanyarîyê cinîyan ra bawer nêkenê û cinî bêquwet vînenê. Mîyanê dezgeh û komeleyê neqlkerdişî de rojnamegerê cinî yê rayber, wayîrê bi îrade û cesaret zî estê. Nê cinîyê ke wazenê dayeyê derheqê caardişê ke hemverê cinîyan de yê bidê la hetê dezgehê ke xebiteynê ra yenê astengkerdene. Wexto ke rojnamegerêke cinî raporêke sîyasî, dayeyan pare bikera yena bêvengkerdene."

	 

	‘Medya wareyê ma ya têkoşînî ya'

	 

	Pêşkêşwana Stêrk TV Gulîstan Çiya Îke ajansê ma rê qalê têkoşînê rojnamegerê cinîyan kerd û wina vat: "Kurdîstan de rojnamegerîya cinîyan bi taybetî bi Têkoşînê Azadîya Şarê Kurdî dest pêkerd. Bêguman verê hewldayîşê cinîyan, semedê neqlkerdişê bi kurdî estbi. Labelê dimayê 40 serrî cinî wareyê neqlkerdişî de bî wayîrê xeylêk destkewtişê pîlî. Gurbetellî Ersozan ra heta nika adetêko zaf girîn virazya. Sewîyeya gerdunî de zî merdim eşkeno vajo ke xeylêk hamleyê pozîtîf ameyî eştene. Sey Jin TV, JINNEWS, NÛJINHA ameyî akerdene. No çi bale pêro dinya ant. No têkoşînê rojnamegerê cinîyan ê kurdan o û medya wareyê ma ya têkoşînî ya."

	 

	'Wa rojnamegerê kurd bi ziwanê xo binusê'

	 

	Edîtora Rojnameyê Xwebûnî Elîf Can Alkan zî bi taybetî bale ant serê rojnamegerê ke bi kurdkî nênusnenê û vat: "Lazim o ke rojnamegerê kurdî tewr zêde giranî bidê serê ziwanî. Ewro ziwanê kurdkî bi polîtîkayê asîmîlasyonî dir rî bi rî yo. Coka ez veng dana rojnamegerê kurdan ke wa bi ziwanê xo binusê, bi ziwanê xo rojnamegerî bikerê û xo biresê şarê xo. Sey her wareyî no ware zî cinî bi hêrişê îqtîdarî dir rî bi rî yê. Bi tepiştiş û destbendkerdişan tedayê rojnamegerê cinîyan kenê. Teda û zordarî hêzê ma qels nêkeno tewr zêde bi hêz keno."

	 

	Bereradişê Rojnameyê Kurdistanî…

	 

	Aysel Avesta pêşkêşwana Jin TVyî ya qiseykerdişê xo de qalê destkewtişê rojnamegerê cinî yê kurdî kerd û wina qisey kerd: "Destpêk ra heta ewro bi seyan rojname û bi desan televîzyonê kurdî vejîyayî. Sewbîna ajansê xeberan ê cinîyan zî ameyî akerdene. Nê berardişê adetê Rojnameyê Kurdistanî yo. Rojnamegerîyê cinîyan bi JIN TV vet sewîyeya tewr cor. Pêwa teda û hêrişan ma rojnamegerîyê cinîyan kenê ke ewro bîyê artêşê çapemenî. Ez wareyê çapemenîye seserra 21ine sey artêşî biname kena. Artêşê hemverê îqtîdarî, cinsperestî, dînperestî û netewperestî û hemverê hêriş û desteştişî çekêke bi tesîr o. Sewbîna Jin TV tena semedê cinîyê kurdan ney, eynî wextî de semedê cinîyê dinya zî bîyo çimeyê rastî. Hem reng û rîyê cinîyan o û hem zî hêzêk dano merdiman. Ziwanêke nêrî mîyanê neqlkerdişî û komelî de esto, la ma zî bi ziwanêko nerm, rexnegir, ziwanêke bieşko serê komelî tesîrêke pozîtîf virazno bixebitnê. Hîn vatişê ke neqlkerdişî de ma xebitnenê, bîyê vatişê komelî. Destpêk de hende nêameyîne famkerdiş la bi wextî dir êdî hetê komelî yeno famkerdene û xebitnayene. La helbet no nîno a mana ke tehlukeyê serê ziwanî kêm bîyo. Ma do weşikbîyayîşê welatê xo, xemla şarê xo neql bikerê."

	 

	'Rojnamegerîyê cinîyan rastî vet werte'

	 

	Pêşkêşwana Ronahî TVyî Newroz Demhat dîyar kerd ke xeylêk cinî rojnamegerîyê cinîyê kurdî bi tesîr bîyê û vat: "Sey her wareyî, wareyê çapemeniyê de zî neqlkerdişî hetê cinîyê kurdî ra yeno kerdene. Xeylêk cinîyî rojnamegerîya cinîya kurdî ra bi tesîr bîyê. Şorişê Rojawanî ke veng da dinya, rojnamegerîyê cinî zî bi reng û vengê xo vejîya vernî. Bi bîyayîş û neqlkerdişê xo mohrê xo da dinya ro. Kesê ke nêeşkenê hemverê DAÎŞî sere wedarnayê, cinîyê kurdî sere wedarnayê. Rojnamegerê cinî zî bi xeberanê xo nê rastî dinya rê neql kenê."

	 

	'Qelema rojnamegerê kurdan erd de nêmend'

	 

	Muxabira Ajansê Mezopotamyayî Zemo Aggoz zî dîyar kerd ke 123 serrî yo qelema rojnamegerê kurdan erd de nêmend û vat: "Mîyanê 123 serran de hetê teknîkî de karê çapemenîye asan bîyo la heto bîn ra zî qedexe û hêrişê hemverê rojnamegerîya kurdî de qet nêvinderto. Qelema Rojnameyê Kurdistanî bi 123 serrî yo erd de nêmenda. Semedo ke na qeleme erde nêmano xeylêk kede ameya dayene. Ma eşkenê vajê ke wayîrvejîyayîşê tewr pîl hetê cinîyan ra bi ca ame. Gurbetelli Ersoz, Denîz Firat, Nujiyan Erhan û bi seyan cinî wareyê çapemenî de bî rayber."

	 

	'Ma do bibê vengê şarê xo'

	 

	Pêşkeşwana Medya TV Nesrîn Heval Arslan zî dîyar kerd ke rojnamegerê kurdî semedo ke rastî vejê werte û bibê vengê şarê xo mîyanê têkoşînêk pîl de yê û vat: "Ewro wareyê rojnamegerîyê kurdî de averşîyayîşêko baş esto. Radyo, televîzyon, podcast û ajansê xeberan ê bi kurdî yê cinîyan esto. Amancê ma yo sereyîn zî bibê vengê Têkoşînê Azadîya Şarê Kurdî yo. Senîn ke serrê 90ine de embazê ma yê rojnamegerî kuçeyan de ameyî înfazkerdene, qelema înan erde de nêmend û kameraya înan nêgêna erd ro. Rojnamegerê neweyî cayê înan girewtî. Semedo ke ma rastî binusê û bibê vengê şarê xo pey nê rêçe de yê. Sewbîna çiqas têkoşînê azadîya cinîyê kurdî xo aver beno, hende zî tesîrê serê rojnamegerê cinîyan keno. Çiqas cinî xo bi rêxistin bikerê, çiqas vengê xo biresnê komelî, hende vurnayîşê serê zîhniyetê serdestîyê camêrdan bi ca bîyarê. Hemverê sîstemê hişmendîyê serdestî yê camêrdan, cinî zî rayberîya awankerdişê sîstemêko newe kerd."