'Ganî huner bi hawayêke azad xo biresno komelî' 

2021-04-15 14:03:42


	 

	 

	Sema Çaglak 

	 

	AMED - Hunermendê Amedîyijî bale antî serê 15ê Nîsane Roja Hunerî ya Dinya û vatî: "Ganî huner bi hawayêke azad xo biresno her wareyê komelî, o wext huner xoser beno û reseno amancê xo."

	 

	Her merdim bi metodê cîya hîsê xo anê ziwan, yew nê metodan ra huner o. Xeylêk kesî bi resim, muzîk, edebîyat, tîyatro, xêzkerdiş û ûsn hîs û fehmê xo anê ziwan. Serra 2012 heta ewro 15ê Nîsane temamê dinya sey Rojê Hunerî ya Dinya yeno pêşwazîkerdene. Kuçe û cadeyan de  çalakîyê cîya yê hunerî yenê kerdene. Roja rojbîyayîşê Leonardo da Vincî sey Rojê Hunerî ya Dinya ameyo îlankerdene. Bi minasebetê a roje hunermende Hediye Yaşar û ressam NeşeToprak ajansê ma rê qisey kerd.

	 

	Hedîye Yaşar ke hem erjnayîş kena hem zî heykelan viraznena bale ant serê tesîrê hunerî ya serê komelî û vat: "Xeylê beşê hunerî wareyê padayene de bi ca yenê. La wexto ke teberê çalakîyê hunerî ra bi ca yeno, bala komelî anceno. Semedê nê zî ganî her beşê hunerî xo biresno her beşê komelî."

	 

	'Xeylêk problemî estê labelê nînê çareserkerdene'

	 

	Hedîye dîyar kerd ke sey hunermendêke xeylêk probleman dir rî bi rî manenê la xeylê nê probleman dir nêeşkenê çareser bikerê û wina vat: "Problemê ma yê tewr pîl yê vînayîşê wareyê pêşangehan o. Ez behsê wareyê padaye nêkena. Ganî huner teber de bêro pêşkêşkerdene, nêzdîyê komelî bo û mîyanê çar dêsan de nêbo."

	 

	Hedîye bale ant serê polîtîka yê hunerî û vat: "Huner bi xo polîtîk o û coka vera xeylêk çîyan vejêno. La çi heyf hemverê xeylêk beşê hunerî de sansûrêke esto. Huner ganî azad bo û xoser bo. Mi keyeyê xo vurna atolye. La eke semedê karê hunerî wareyê hîra û xoser bibê o wext karê serkewte vejênê werte. Ez 15ê Nîsane pêro hunermendan rê pîroz kena."

	 

	'Huner manaya cuye ya'

	 

	Mamosteya resimî Neşe Toprak zî dîyar kerd ke huner manaya cuye ya û wina vat: "Merdim semedo ke hîsanê xo vejo werte, huner rolêko zaf girîng ca gêno. Huner tesîrêko pîl serê komelî de verdeno û rayberîya komelî keno. Problemê cuye û komelî ramojneno. Eynî wextî de muzîk zî wina yo. Semedê nimûne wexto merdim dengbêjî goşdarî keno, xo ci de vîneno. Yanî huner babeta hîskerdiş û manadayîş o. No het ra tesîrê hunerî serê komelî e zaf pîl o."

	 

	Huner de rayberîya cinîyan 

	 

	Neşe dîyar kerd ke tu ware de cinî nêameya qebulkerdene û huner de zî wina bîyo û vat: "Verê zî cinî nuşta, xêz kerda la nameyê camêrdan ameyo xebitnayîş. Yan zî ma vajê pêro ware semedê camêrdan bi. Resim zî wina yo. Bêguman têkoşînê cinîyan tesîr serê sîstemî de kerd. Sey ressama cinî  Artemisia Gentileschî semedo ke cinî bî, serdemê xo de nêeşka perwerdeyê resimî bivîna, coka hişmendîyê serdestî yê camêrdan qebul nêkerd. Artemisia hemverê nê hişmendî têkoşînêk pîl da û xeylêk bedel da. Bi no hawa huner de xeylêk metodê zayendperest şikina û nameyê xo heta ewro ard."

	 

	'Huner yeno sansûrkerdene'

	 

	Neşe dîyar kerd ke huner xoser o û vat: "Ganî huner binê tesîrê metodî nêmano. Ewro huner bi sansûrî dir rî bi rî yo. Huner eynî wextî de şorişêke yo. Semedo ke huner hemverê fehmê îqtîdarî vejêno. Coka wexto ke ma serê hunerî de fikrîyenê, vanê huner çîyêko polîtîk o. Huner şaşitî û sîstemê bîyaye qebul nêkeno. Yê ke xo ra vanê hunermend şaşîtîyê ke mîyanê sîstemî de bi ca kerdê vînenê û ê çîyan berardişê xo de zî ramojnenê. Îqtîdar zî nê çî qebul nêkeno û semedê nê hemverê hunerî beno asteng. Ez tewr peyîn 15ê Nîsane Roja Hunerî ya Dinya pîroz kena. Huner dir bimanê."