'Ma wazenê tutanê xo dir bi Kurdkî qisey bikerê' 

2021-02-21 09:33:28


	 

	 

	Oznur Deger

	 

	ENQERE - Endama Komîsyonê Teknîkî ya DEMDERî Nebahat Çalpan Enqere de dimayê çar serran ra dima dersê Kurdkî da wina vat: "Ma dayîkanê xo dir ney, ganî ma bi tuttanê xo dir Kurdkî qisey bikerê. Dewlete zî vernîya nê gêna."

	 

	Rêxistinê Kultur, Zanist û Perwerdeyî (UNESCO) yê Neteweyê Yewbîyaye (NY) 2000î de 21ê Sibate Roja Ziwanê Dayîke ya Dinya îlan kerd. 21 serrî yo na roje seke, Roja Ziwanê Dayîkê yena pîrozkerdene.

	 

	Tirkîya de ziwanê bînî, binê tehluke de yê

	 

	Goreyê Atlasê Ziwanê Binê Tehluke de yê Dinya ê UNESCOyî Tirkîya de 18 ziwanî çin bîyê yan zî binê tehluke de yê. Pêwa nê hema 39 ziwanî Tirkîya de estê. Nê ziwanan ra Ubîk, Mlahso û Kapadokya bi pêroyî çin bîyê, Hertevîn ver bi çinbîyayîşî ya. Turoyo, Ladîno û Gagavuzkî binê tehluke de yê. Romankî, Ermenkî, Hemşînkî, Lazkî, Yunanîyê Pontus, Abazaca, Surekî zî tehlukeyê çinbiyayîşî dir rî bi rî yê. UNESCO, Adîgece, Abhazca, Kabar-Çerkez û Zazakî zî kategorîyê rîskî de vîneno.

	 

	Tirkîya de diyîn ziwano ke tewr zêde yeno xebitnayîş Kurdkî yo. Kurdkî bi serran a bi asîmîlasyonî dir rî bi rî menda.

	 

	KHKyî mor da ziwan ro

	 

	Bi KHKyî dir hûmara 677 21ê Teşrîna Peyêne 2016 de ame vetene, Komeleya Cigêrayîş û Averberdişê Ziwanê Kurdkî (KURDÎ-DER) ame padayîş.

	 

	Dimayê ke Kurdî Der ame padayîş, 4 serrî ra dima Enqere de DEMDER do dersê Kurdkî bido ame akerdene. Dem Der do bi şîarê ‘dem demê musayîşê Kurdkî yo' do 21ê Sibate de bi onlîne dersan bido.

	 

	Endama Komîsyonê Teknîkî ya DEMDERî Nebahate Çalpan derheqê 21ê Sibate Roja Ziwanê Dayîke de ercnayîş kerd.

	 

	‘Seba bîyayîşê şarî ziwan zaf girîng o'

	 

	Nebahate wina vat: "Ziwan seba bîyayîşê şarî faktorê tewr girîng o. Çinkerdişê ziwanan, çinkerdişê bîyayîşî yo. Serê ziwanê Kurdkî de teda û hêriş zêde yê. Waştişê ma yê seba ziwanê dayîke bi sebebê parçekerdişê welatî yeno redkerdene. La waştişê ziwanê dayîke, goreyê qanûnan heqo meşrû yo."

	 

	‘Ziwan çinbo şar zî çin o'

	 

	Nebahate dîyar kerd ke ziwan seba bîyayîşê Kurdan nasname yo û wina vat: "Zîhnîyetê yewpawitox serê Kurdan de bi serran o polîtîkayê asîmîlasyonî kenê. Ziwan çinbo, şar zî çin o. Ma êdî dayîkanê xo dir ney, wazenê tutanê xo dir Kurdkî qisey bikerê. La dewlete vernîya nê padana. 4 serrî ra dima bi sloganê, ‘Dem demê musayîşê kurdkî yo' DEMDER awan kerd. Kurdî Der bi KHK amebi padayîş. Her ware de ganî kurdî bi ziwanê xo qisey bikerê. Dewlete wazena ters awan bikero. Ganî ma vera nê têkoşîn bikerê. Ma do bi tutanê xo dir bi ziwanê xo biciwîyê. Ez roja ziwanî bi bawerîya cuya azad pîroz kena."