Cinîyê Amedijî: Ganî ziwanê kurdkî bibo ziwano fermî 

2021-02-19 09:12:11


	 

	Sema Çaglak - Gulîstan Azad

	 

	
		AMED - Cinîyê Amedijî bale antî serê heqê perwerdeyê ziwanê dayîke û dîyar kerdî ke wayîrvejîyayîşê ziwanî, berpirsîyarîyê pêro kesan o. Sewbîna dîyar kerdî ke ganî ziwanê kurdkî bibo ziwano fermî.
	
		 


	21ê Sibate serra 1999 de hetê rêxistinê Neteweyê Yewbîyaye; sazgehê perwredeyî, kultur û Zanistî (UNESCO) seke rojê Ziwanê Dayîke ya Dinya ame îlankerdene. Temamê dinya de na roje yeno pêşwazîkerdene. Tirkîya de bi awankerdişê komare ra weta xêrcê ziwanê Tirkî serê xeylêk ziwanê cîya de bi hawayêko bi plan polîtikayê înkar û asîmîlasyon ame kerdene. Seba nê ziwanê bînî zî bi hêriş û polîtîkayê asîmîlasyonî dir rî bi rî mendî û ver bi vindîbîyayîşî şinê. Cinîyê Amedijî bale antî serê heqê perwerdeyê ziwanê dayîke û dîayr kerdî ke wayîrvejîyayîşê ziwanê kurdkî berpirsyarîyê pêro kesan o.

	 

	'Ziwanê dayîke seba her kurdêke sey nan û awe yo'

	 

	Ayfer Agaçtutan dîyar kerd ke ganî cîyayê ziwanan nêro kerdene û wina vat: "Ma keye de bi kurdkî xeber bidê. Ziwanê dayîke seba her kurdêke sey nan û awe yo. Senîn ke no welatî de tirkî yeno qiseykerdene û înan rê ziwan lazim o. Seba ma zî ziwanê kurdkî lazim o. Ez wazena tutê mi bi kurdkî perwerde bivînê, wa nêkewê torê asîmîlasyonî yo. Sey ke vanê her ziwanêk însanêke yo. Tena Kurdkî ney, pêro ziwanî girîng ê. Gama ez bi ziwanê xo qisey nêkerî, ez xo kêm hîs kena. Bingeyê ziwanê dayîke dest pêkerd. Coka lazim o ke her dayîke tutanê xo bêpar nêverdo û ganî înan bimusno. Seba nê berpirsyarîyo tewr pîl serê milê cinîyan de yo."

	 

	'Ganî ciwanî wayîrê ziwanê kurdkî vejîyê'

	 

	Newroz Agaçtutan zî bale ant serê rolê ciwanan û vat: Çi heyf, xeylêk kurdî pêwa kurdbîyayîşê xo bi ziwanê xo qisey bikerê. Gama merdim bi ziwanê xo qisey bikero, xo hîna baş îfade keno. No het ra berpirsyarîyêk keweno serê milê ciwanan. Eke neslo newe qisey nêkero do ziwanê ma vindî bo. Senîn bi ziwanê tirkî perwerde yeno dayene, ganî bi ziwanê kurdkî zî bi hawayêko fermî perwrede bêro dayene. Tirkîya de tena ziwanê tirkî esas yeno girewtene. O zî rayîr vera xeylêk zehmetîyan akeno. Eke nêbo zî wa kurdî şêrê kursê ke perwerdeyê ziwanê ziwanê kurdkî danê û xo ziwanê kurkî bimusnê."

	 

	'Wazena tutê mi bi kurdkî perwerde bivînê'

	 

	Adîle Kaya zî dîyar kerd ke seba ke tutê tena perwerdeyê ziwanê tirkî vînenê, ziwanê xo yê dayîke kenê xo vîr ra û vat: "Ma kurd ê û ziwanê ma kurdî yo. Lazim nîyo ke wa vajê ziwanê xo qisey bikerê. Ma mecbûr ê ke bi ziwanê xo qisey bikerê. Ma keyeyê xo de zî ziwanê xo qisey kenê. Semedo ke tutê ma şinê mekteban hêdî hêdî ziwanê xo kenê xo vîr ra. Eke mekteban de ziwanê kurdkî serbest bîne, mi waştêne tutê mi bi ziwanê xo perwerde bidîne."

	 

	‘Lazim o ke kurdî bibo ziwano fermî'

	 

	Emîne Baydin zî vat ke ganî her kurd ziwanê xo her ca de qisey bikero û vat: "Xeylêk kurdî ziwanê xo yê dayîke nêzanê û coka ver bi vindîbîyayîşî şino. Merdim vernê de ganî perwerde aver bero. Ma vînenê xeylêk sazgeh û dezgehê dewlete de kesê ke tirkî nêzanê, rastê zehmetîyan yenê. Ma kurdî miletêko tay nîyê, her ca de yê. Coka ganî ziwano kurdkî zî sey fermî bêro qebulkerdene. Ma keye de çiqas xeberî bidê zî qîm nêkeno. Ganî teber de ziwano kurdkî bêro xebitnayîş."

	 

	'Heqê ziwanê dayîke heqê her merdimî yo'

	 

	Nerîman Demîrkol zî vat ke heqê ziwanê dayîke, heqê her merdimî yo û vat: "Heme kesî ziwanê xo ra berpirsyar ê. Ziwanê min her çîyê min o û wazena her wareyê cuye de bi ca bîyarî. Çi heyf ziwanê ma qedexe kenê coka tutê ma û ciwanê ma baş kurdkî nêzanê. La reyna zî ganî ma qisey bikerê, biwanê û ziwanê xo biresnê her ca."