'Şer tesîrê xo ekonomî ser de zî keno' 

2020-12-02 15:56:53


	 

	Safiye Alagaş

	 

	AMED - Bi serran o Tirkîya de şerêk esto û no şer sere de tesîrê ekonomî keno. Kûrbîyayîşê krîzê ekonomî xo dir feqîrî zî ano. Welarîyê Amedî dîyar kerdî ke şer hetê ekonomî û psîkolojî de serê komelî de bi tesîr o.

	 

	Şero ke Tirkîya de dewam keno, tesîrê xo serê ekonomî de keno. Bi krîzê ekonomî dir feqîrî zî aver şina. Hîn serdeman de rewşa ekonomî baş bî. Wedaritişê prosesî çareserîyê serra 2015 bi sebebê zêdebîyayîşê krîzê ekonomî. Mîyanê di serran de zî xeylêk esnaf kepengê xo padayî, welatîyê ke bêkar mendî peynî cuya xo ardî. Serra 2018 de bi zêdebîyayîşê krîzê ekonomî welatî reaksîyonê xo ardî ziwan. O wext zî hemverê reaksîyonan tewr zêde şer ame kûrkerdene, hemverê Rojawa, Mexmûr, Şengal û Herêma Federal ê Kurdistanî de operasyon ameyî destpêkerdene.

	 

	Derheqê babete de welatîyê Amedijî şîrove kerdî. Xeylê kesî seba asayîşî nêwaştî nameyê xo yan zî peynameyê xo vajê û xeylêk kesî zî nêwaştî ke vejîyê hemverê kamera.

	 

	'Ez nêeşkena cayêk de bixebityî' 

	 

	Wendekara unîversîta Dîlan Kaya dîyar kerd ke şer tewr zêde tesîr serê ekonomî keno û wina va: "Ez wendekar a û tesîrê krîzê ekonomî serê mi de zî esto. Mi serdayîşê bûrsî kerd la het anika tu zanayîş nêdayê mi. Her hewte ma kitab û defteran gênê. Ekonomîya mi qîm nêkena. Ameyîşêk mi çin o, ez cayêk de nêeşkena bixebityî. Tena ez ney, xeylêk kesî na rewşe de yê."

	 

	Perwerdekara Unîversîteya Dîcleyî zî dîyar kerd ke krîzê ekonomî ra nêbîya û va: "La kesê ke derûdorê mi de yê krîzê ekonomî bi tesîr bîyê." Perwerdekare gam ake ercnayîş kerd, nêwaşt ke nameyê xo vaja û nêwaşt ke dîmenê aye bêro weşênayene.

	 

	'Rewşe tehluke ya' 

	 

	Helîn Kartal wina va: "Ekonomî her k eşin axirab bena. Rewşa ma do senîn bo ma nêzanê. Çîyo tewr tehluke zî dewlete nê nêvînena. Nika şerêk esto û sewbîna şerêk  mîyanî zî esto. Amed de demê peyîn de teyareyê şerî tewr zêde wirzenê. Sewbîna nika pandemî esto û ma nêeşkenê karêk bivînê. Do senîn bibo ez nêzana."

	 

	'Hetê psîkolojî û ekonomî de ma baş nîyê'

	 

	Sigortadar Melahat Demîr dîyar kerd ke nêeşkena kîrayê xoo bida û va: " Her roja ke derbaz beno, krîzê ekonomî hîna zêde beno. Ma umîd kenê derbaz bibo la rewşa bîyaye ramojneno ke do zêde derbaz nêbo û ma nika neêşkenê kîrayê xo bidê. Hetê ekonomî û psîkolojî de ma baş nîyê. Şer tesîrê ekonomî keno, ez nêwazena na mesele şîrove bikera."

	 

	Aysela ke nêwaşt peynameyê xo bida wina va: "Ez bi meaşê pîyê xo  550 TL. yê teqawîtbîyayîşî debara xo kena. Ma nika muhtacê perçeyêk nan bîyê. Ez kîra dana, faturayê awe û ceyranî dana. Gelo ma do se bikerê? Ma nanêk gênê û 3 rojan pê îdarê kenê."

	 

	'Sebebê xirabîyayîşê ekonomî şer o'

	 

	Welatîya ke nêwaşt hemverê kamera de qisey bikera û va: "Êdî ma nêeşkenê debara xo bikerê. Şima ewro domenêk/e 5 serrî ra zî pers bikerê, do sebebê krîzê ekonomî bi rehetî bîyaro ziwan û do vajo/a 'seba şer ekonomî xira bîya.' Raştî zî wina yo. Ewro şer bi sebebê vindîkerdişê ekonomî. Ne dewlete dewlet a û ne zî kurdî kurd ê. Dewlete bi tu hawayî welatijanê xo nêfikirîyena. Kurdî zî dişminîyê yewbînan kenê. Welatêk vinî keno."