'Ganî domanî înternet ra bêrê pawitene' 

2020-06-11 14:43:10


	 

	AMED - Endama Heyetê Îdarekarîya Komeleya domanî Her Ca de yê û komelnas Demgul Athane dîyar kerde ke seba vernî de hêrişê cinsî yê domanan bi hetkarîya înternetî dir yenê rî bi rî, bêro girewtene keyeyan îqaz kerd û vat, ganî dewlete zî polîtîkayanê pawitişê domanan zêde bikero û bi ca bîyaro.

	 

	Serrê peyînan de domanî bi hemkarîya înternetî bi hêrişê cinsî dir rî bi rî manenê û yenê tacîzkerdene û no zî bîyo problemêko girîng. Endama Heyetê Îdarekara Komeleya Domanî Her Ca de yê û komelnas Demgul Athane vat, ganî hem keye û hem zî domanî nê xeterayan ra bêrê pawitene.

	 

	'Wareyê kaykerdişê domanan bi sînor bi'

	 

	Demgule wina vat: "Prosesê pandemîyî de mektebî ameyî girewtene. Domanî mecbûr mendî ke cuya xo keyeyî de derbaz bikerê. Belkî zî reya ewil bi ke keye û domanî hende pîya pê dir wext derbaz kerdî. Wareyê kayî ê domanan bi sînor bi. Bêguman domanan verê xo dayî hacetê teknolojîk. Ma zanê ke xeylêk keyeyan nê prosesî de destûr dayî domananê xo. Xebitnayîşê înternetî yê zêde bêguman bi domanan dir rayîr çîyêk negatîf akeno. Tay tehlûkeyê winasî estê. Înternet de domanî rastê zordarîyê sîber û îstîsmarî zî eşkenê bêrê. Çapemenîya komelî, youtube û kayî de eke binê kontrolê keyeyan de nêbo, beno ke îstîsmar bêro kerdene. Wextê peyînan de na babete de îstîsmar zêde bîyê."

	 

	'Xetereyê ci çî yê?'

	 

	Aysele wina dîyar kerde: "domanî, înternet de eşkenê bikewê kayan. Pîlî zî eşkenê bikewê kayanê winasîyan. Cayê winasîyan de kesê ke nîyetê înan baş nîyo zî estê. Nê keyan de mesajan erşawenê û eşkenê hêrişê domanan zî bikerê. Xeylêk domanî nê ferq nêkenê yan zî seba ke yenê tehdîdkerdene bi keyeyî xo dir pare nêkenê. Coka zî hêrişê zayendî û zordarî demêko derg eşkeno dewam bikero. No zî tesîrêko negatîf ê fîzîkî û psîkolojîk serê domanan de keno. Domanî bi adresê keyeyî, qertê kredî yê keyeyî, hûmara telefonî yenê tehdîdkerdene. Eynî rewşe eşkena çapemenîya komelî de zî do bi ca bêro."

	 

	Aysele tewr peyîn qalîkerdişê xo de da dîyar kerde ke bi zanayîşê ke domanan ra yenê girewtene, domanan rê sohbetê cinsî ferz kenê û vat: "Seba ke nê nêrê ciwîyayîş, seba ke domanî bi hewayêko baş înternet bixebitnê, ganî tedbîr bêrê girewtene. Hem keye û hem zî dewlete ganî nê bi ca bîyarê. Ganî domanî her wext bêrê kontrolkerdene. Hîn caardişan de ganî sînorkerdişê emrî bêrê dayene. Ganî tablet, telefon û kompîturan de kilît bêrê xebitnayene. Vîdeoyê ke her youtubî de vîneno, ganî hetê mercîyê dewlete ra bêrê astengkerdene. Ganî mufredatê mektebanê ê MEBî de xebitnayîşê înternetî seke derse bêro xebitnayene. Ganî STOyê ke wareyê domanan de xebityenê zî derheqê îstîsmarê domanan de kampanya bi ca bîyarê."