Wezîr şîdetê vera cinîyan bi hûmaran manîpule keno 

2020-06-03 09:41:12


	 

	Melîke Aydin

	 

	ÎZMÎR - Cinîyan vera îdiayê wezaretê karê zereyî, prosesê pandemî de kiştişê cinîyan kêm bîyê, reaksîyon ramojnayî û vatî, wezaret dayeyan manîpule keno û gelo wezaret kiştişê cinîyan senîn nas keno.

	 

	Goreyê îzahatê wezaretê karê zerî, emsar 4 mengê ewil de kiştişê cinîyan, goreyê serrê vîyarte de se ra 36 kewto. Wezaretî vat, 'emsar mabêne 1ê Çelî -10ê Adare de 45 hezar û 798 hedîseyê şîdetê serê cinîyan ameyê ciwîyayîş, 48 cinî cuya xo vindî kerdê û mabêne 11ê Adar û 20ê Gulane de zî 33 cinî dinyaya xo bedilnayê. La goreyê dayeyê Platformê Ma do Kiştişê Cinîyan Vindarnê (KCDP) zî mabêne 11ê Adare û 20ê Gulane de 52 cinî ameyê qetilerdene.

	 

	KCDPyî Hîlal Susuze dîyar kerde ke dewlete prosesê pandemî de vera şîdetê serê cinîyan paketêk amade nêkerda û vat: "Vanê ke mabêne 11ê Adare û 20ê Gulane de 42 hezar û 693 cinî rastê şîdetî ameyê. Gelo derheqê nê de şima se kenê. Vanê 33 cinî ameyê qetilkerdene. Goreyê çi 33 cinî? Goreyê dayeyanê ma 52 cinî ameyê qetilkerdene. Gelo wezaret, nê kiştişan senîn nas keno? Ganî wazerat nînan eşkera bikero. Gama ke nê dayeyî nêrê eşkerakerdene, vatişê kêmbîyayîş esto yeno manaya paştdayîşê Peymanê Stenbol û qanûnê hûmara 6284.”

	 

	‘Merdişê biguman nînê vînayene'

	 

	Hîlale dîyar kerde ke raporê ke yenê amadekerdene de, cinî tewr zêde keyeyê xo de yenê qetilkerdene û nê prosesê pandemî de ke cinî nêeşkayîne şorê nêweşxane û bi gumanbaranê wayîrê potansîyelî dir keyeyî de mendê û wina vat: "Şonê sazgehê têkildarî,berî ra yenê açernayene. Wezaret vera ke vajo dayeyî kêm bîyê ganî dayeyan eşkera bikero û vajo ke senîn daye yenê girewtene. Wezaret, merdişê bi gumanan nêvîneno. Nîno zanayene ke kamî înan kiştê. Ganî wezaretî vernê de paketêka vernîgirewtişî eşkera bikerdêne."

	 

	 ‘Gelo cinîyê multecî dayeyan de estê'

	 

	Hîlale dewam de wina qalî kerde: "Nê ke wezaretî tespît nêkerdo, girîng oyo ke goreyê çi tespît kenê. Nasname se beno wa bibo, ma kênaya ke hetê pîyê xo ra yena qetilkerdene zî beşdarê nê dayeyan kenê. Nimûne, nê welatî de cinîyê penaberî zî yenê qetilkerdene. Gelo şima înan beşdar nêkenê? Nê pêro babet ê."

	 

	'Ganî dewlete qanûnanê lezabeze yê taybet veja'

	 

	Hîlale da zanayene ke kiştişê cinîyan hetê pêro komelî ra vera reaksîyonî yeno û vat: "Hêzê asayîşî, eke xetereyê ciwîyayîşê cinîyan bibo, ganî tedbîr bigîrê. Ganî kiştişî cinîyan ma rê bibo dert. Verê her çî eke cinî her tewir krîzî ra bi tesîr bibê, ganî dewlete paketanê lezabeze yê taybet veja."

	 

	'Her roje cinî yenê qetilkerdene'

	 

	Meclîsê Cinîyan ê Sosyalîstan ra Dîdar Gule zî, Zeynep Şenpinar û Gulnur Kocabaşe ke hewteyê vîyarte de ameyî qetilkerdene arde vîr û va : "Hema hema her roje cinî yenê qetilkerdene. Vatişê kiştişê cinîyan kêm bîyê’ ma îkna nêkeno. Ma bi îqtîdarêko winasî dir ameyî rî bi rî. Ma zanê ke cinî her roje yenê qetilkerdene. Rayîrê vernîgirewtişê qetilkerdişê cinîyan, bi dinyayêka azade ke ma wazenê awan bikerê, mimkun a. Ma do vera şîdetî heta peynî têkoşîn bikerê."

	 

	Paştdayîşê Morî ra Senem Boyare zî wina va: "Cinî tewr zêde kesê ke nêzdîyê înanê, şîdet vînenê. Prosesê pandemî de çi heyf, bi merdimanê xo yê ke şîdet bi ca anê dir ciwîyayî. Prosesê pandemî de cinîyan nêeşkayîne xo biresnê sazgehan. Goreyê mi no îzahat tena semedê hewldayîşê vurnayîşê ewnîyayîşan o."

	 

	Sereka Komeleya Cinîyan a Bornovayî Zeynep Reyşane zî wina va: "Prosesê pandemî tewr zêde, tesîr serê cinîyan kerd. Semedê problemê ekonomîye, reyna semedê cinîyan keye de ciwîyayîş çinbi. Cinîyan nêeşkayîne muracatê sazgehan bidê. Xeylêk cinîyan telefon de derdê xo embazanê xo ra vatî. Cinîyan sazgehan ra çi heyf feyde nêgirewt."