
Qirkerdişê Dêrsimî 83in serra xo de yo 

2020-05-04 14:18:44


	&nbsp;

	Safîye Alagaş

	&nbsp;

	STENBOL - Dêrsim de 4ê Gulana 1937 de qirkerdiş ame destpêkerdene û 70 hezar kesî cuya xo vindî kerdî. Qirkerdiş, 83in sergerra xo de yo. Endama Komîsyona Bawerî û Şaran a HDPyî Çîlem Kuçukkeleşe dîyar kerde ke Dêrsim de qirkerdiş bi polîtîkayê taybet dewam kenê û vat: “Ma Dêrsim de soz da kesê ke vindî kerdî. Ma do çila bifînê ta.”

	&nbsp;

	4ê Gulana 1937 de bi qerarê Heyetê Wezîran, binê nameyê ‘Tevgerê Tenkîl ê Tuncelî’ de qirkerdişê Dêrsimî ame destpêkerdene û qirkerdiş kewt 83in sergerra xo. Goreyê dayeyê fermî 16 hezar, gorî dayeyanê nêfermî zî 70 hezar merdimî ameyê qetilkerdene, bi deshezaran kesî ameyî surgunkerdene û komelê Tirkan de ‘îskanê ferzkerde’ ame bicaardene. Domanê Kurd ê kurmanc û Zaza û ê Ermenî mahkumê bênasnamebîyayîşê ameyî kerdene. Domanê kêna yê Dêrsimî zî ewro seke, ‘kênayê vindîbîyayê yê Dêrsimî’ yenê binamekerdene. Pêwa hende serrî derbaz bi zî Tirkîya bi qirkerdişî dir nêameye rî bi rî. Federasyonê Komeleyê Dêrsimî (DEDEF) dîyar kerd ke emsar seba vîrusî do keyanê xo de çilanê xo tafînê û qirkerdiş bîyarê xo vîr.

	&nbsp;

	‘Semedo ke reyke bîn nêro ciwîyayîş ganî bêrê rî bi rî’

	&nbsp;

	Komîsyonê Bawerî û Şaran ê HDPyî Çîlem Kuçukkeleş Oze vat, Tirkşya bi tu qirkerdişî dir nêameya rî bi rî. Çîleme wina vat: Ganî bi qirkerdişê Sêwas, Mereş, Dêrsim, Koçgirî, Agirî û Zîlanî dir bêrê rî bi rî. Welatanê Ewropa û cayê bînî bi qirkerdişan dir ameyî rî bi rî. Yahudî û Elman bi qirkerdişan dir ameyî rî bi rî. Dêsanê vera xo rijnayî. Dimayê ke ameyê rî bi rî domananê xo rê zî qalî kerdî. Seba cografya ma bi qirkerdişan dir nênê rî bi rî, tena yê ke cuyayê zanê. Seba înkar ra agêrê ganî têkoşînêko gird bibo.”

	&nbsp;

	‘Efûkerdişê gumanbaranê Madimakî heme çî ramojneno’

	&nbsp;

	Çîleme vat dewlete bi israr bi qirkerdişê Dêrsimî dir nîna rî bi rî û wina vat: “Semedo ke ewro bi Dêrsîmî dir bêro rî bi rî mecbûra bi heme qirkerdişan dir bêro rî bi rî. Nimûne; qirkerdişê Madimakî de merdimî bi gane ameyî veşnayene. Gumanbarê Madimakî hetê serekkomarî ra ame efûkerdene. No zî ramojneno ke mumkin nîyo ke dewlete qirkerdişan dir bêro rî bi rî. Qirkerdişê ke ameyê ciwîyayîş, ders nînê girewtene. No sucê însanî yo. Formêko seke terazîyê wijdanî esto. Terazîyê wijndanî zî ‘gonî bi gonî’ nîna peymitiş.”

	&nbsp;

	‘Waştişê komelî seba kultur û ziwan, seke serewedaritiş ame qebulkerdene’

	&nbsp;

	Çîleme nê çî vatî: “Ma vatêne belkî kal û pîyê ma sere wedarnayê û dima ra tertele ameyo ciwîyayîş. Dima ra ma dî ke babete serewedaritiş nîyo. Waştişê komelêko ke bi ziwan û kulturê xo biciwîyê nêamebi qebulkerdene û no waştiş seke serewedaritiş amebi vînayene. Semedo ke pî û kalanê ma dest waştişê ciwîyayîş ra fek vera nêdayî, ma seke serewedaritene qebul kerdibî.”

	&nbsp;

	‘Ma do çilan abikerê û cinîyan bîyarê xo vîr’

	&nbsp;

	Çîleme vat, cinî û domanî teberê şerî de nêameyê verdene û vat: “Yanî hûmara cinî û camêrdan ke ameyî qetilkerdene seke yewbînan bi. Ma semedê cinîyan metnêko cîya amade kerd. Semedê ma roşn zaf girîng o. Tafistişê roşnî têkoşînê vera tarîtî yo. Coka ma do çilayanê xo bifînê ta û înan bîyarê xo vîr. No qirkerdişê nasnameyê Elewî Kurdbîyayîşê ame kerdene. Dêrsim de nika bi polîtîkayê taybetan qirkerdiş dewam keno.”

	&nbsp;

	Çîleme tewr peyîn qalîkerdişê xo de veng da heme cinîyan ke 4ê Gulane de saete 19.38 de semedê kesê ke qirkerdiş de cuya xo vindê kerdê, keyeyanê xo de çilayan bifînê ta û serê çapemenîya komelî de pare bikerê.

	&nbsp;