‘Qedexekerdişê perwerdeyê ziwanê dayîke, îhlalkerdene heqê domanan o’  

2020-02-21 14:44:20


	 

	AMED - Hemsereka Şubeyê Hûmara 1yin ê Egîtîm Senî Amedî Hatîce Efeye dîyar kerde ke Pêameyîşê Heqê Domanan de ziwanê dayîke sey heqê sereyîn yeno nasnayene û vat: “Dewlete bi qedexekerdişê ziwanî, heqê domanan îhlal kena. Ganî fek nê zîhnîyetî ra vera bidê. Ganî çareserîyêko ziwan û kulturî hewêneno pêşnîyar bikerê.”

	 

	21ê Sibata 1952 de Pakîstan de wendekarê unîversîta hewl dayî ke ziwanê Bengalî bidê ciwîyene, çalakî kerdî û çalakîyan de xeylêk wendekarî ameyî qetilkerdene. Vera fehmo ke zafziwanî û kulturî qebûl nêkerdêne 1999 de Neteweyê Yewbîyaye (NY) û Rêxistinê Kultur, Zanist û Perwerdeyî (UNESCO) 21ê Sibate Roja Ziwanê Dayîke îlan kerdî.

	 

	Hemsereka Şubeyê Hûmara 1in ê Egîtîm Senî ya Amedî Hatîce Efeye, derheqê girîngiyê ziwan, astengîyê vernîya perwerdeyê ziwanê dayîke pêşnîyarê çareserîye de şîrove kerd.

	 

	Hatîceye dîyar kerde ke bidestkerdişê nasname, komelbîyayîş û musnayîşê ercnayîşî bi ziwanê dayîke mimkun o û vat: “Bi taybetî perwerdeyî de musnayîşê muhtewayî bi ziwanê dayîke mimkun o. Wexto ke bi ziwanê dayîke perwerdeyî çinî bo, domanî, proseso tewr krîtîk de rastê ziwanêko bîn yenê. No zî beno sebebê cîyabîyayîş, bêkomelbîyayîş û bêtêduştî. Verê nê de serê serkewtişê akademîk de zî tesîr beno. Hetê akademîk de zî qelsî vejîyeno meydan.”

	 

	‘Travmayan zî xo dir ano’

	 

	Hatîceye da zanayene ke bi ziwanê dayîke perwerde nêro dayene, tesîrêko travmatîk serê domanan de virazneno û wina vat: “No travma pêroyî ciwîyayîş de eşkeno dewam bikero. Wextê xo qalîkerdene de ziwanê kesî nêro qalîkerdene, kes beno ke rewşa şermî de bimano. No pêro tesîr serê kesî de keno. Bajarê Kurdan de sebebêko serkewtiş nêbeno no yo. Domanê ke bi ziwanê xo sinifa yewin de perwerdeyî vîneno, serkewtişê ci hîna zêde yo. Labelê domanê Kurd mecburê ke bi Tirkî bivînê.”

	 

	‘Qetî nêbi polîtîkayê dewlete’

	 

	Hatîceye dewam de ard ziwan ke perwerdeyê ziwanê dayîke qetî nêbîyo polîtîkayê dewlete û bi KHKyan, qurs û Wendegehê ke bi keda xo akerdibî zî ameyî padayene. Hatîceye wina vat: “Perwerdeyê ziwanê dayîke bi heq bêro caardene. Pêameyîşê Heqê Domanan ê NYyî de vatene, ‘ziwanê dayîke semedê heqo tewr sereyîn o’ ca gêno. La dewlete bi qedexekerdişê ziwan heqê domanan îhlal kena. Ganî fek nê zîhnîyetê yewî bêro veradayene. Ganî pêşnîyarîyêko çareserîyê pêro ziwan û nasnameyan hewêneno bêro kerdene.”