Unîversîteya yewin ya dinya peynîya têlanê sînorî de mende 2019-02-21 14:17:04   MÊRDÎN - Dêrê Mor Yakupî ke Nisêbîn de sey unîversîteya yewin ya dinya vejîya meydan, stûnê ci ke kewtê, pey têlê sînorî de mendî.   Dêrê Mor Yakupî ke Nisêbînê Mêrdînî de yo û goreyê cigêrayîşê 2010an de ameyo kerdene sey unîversîteya yewin ya dinya vejîya meydan. Stûnê ke kewtê zî pey têlê sînor de terkê qedere înan ameyê kerdene. Dêrê Mor Yakupî ke bi nêzdîbîyayeyê xo yê sînorê Sûrîye yeno zanayene û bi tarîx û tebîî xo wayîrê cayêke girîng de yo, 8 serrî verê ci de kendayîşê arkeolojîk ameyî kerdene û amebi dîyarkerdene ke Dêrê Mor Yakup Akademîya Nîsîbîs yewin unîversîteya dinya yo. Dêr dimayê bîyayîşê 209an de ameyo viraştiş û nêzdîyê hezar û 700 serrî tarîxê ci esto.   Qayûm bi stûnê ke nînê zîyaretkerdene reklamê xo keno   Verê 5 stûnê ke xesar dîyê, berê sînorê Sûrîye û leşkerî esto. Stûnê tarîxî yê ke pey têlan de ameyê verdayene, rewşa înan nîno zanayîş. Stûnê ke mabêne dar û zergûnayî de mendê û tu restorasyon ci nêameyo kerdene, nîno zanayîş ke do heta key serê lingan de bimano. Seba ke têlî ameyî pêşnayîş, kes nêeşkeno şêro zîyaret bikero û turîzmî rê nîno akerdene. Şarê qeza dîyar kenê ke ganî ware turîzmî rê bêro akerdiş û qayûm tayînê şaredarîya Nisêbînî bîyo zî her wext nê warî sey reklam xebitneno.   Tarîxê dêrî wina yo:   Dêrê Mor Yakupî dimayê bîyayîşî 419an de hetê Azîz Yakup (Mor Yakup) ra yeno viraştene. Mor Yakup dimayê bîyayîşî 330an de Misir de ameyo dinya û Îskenderîye de dêrêke qij de beno keşîş. Misir de bi rayîrê behrî yeno Tarsûs û uca ra zî yeno Amed. Dima ra dewa Şîluh (Salih) ya Turabdînî de bi ca beno. Mor Yakup cuya xo de nêweşan rê bîne şîfa û bi mucîzeyê xo yê ke pitike hewteyêke dayo qiseykerdiş yeno zanayene. Dima ra vejîyeno mercîya ezîzbîyayîşî. Ewro cayê ke Dêrê Mor Yakup esto, mabed wextê Persan ra mendo esto. Mor Yakup dimayê bîyayîşî 412an de cuya xo vindî kerd. Wendekarê ey Mor Danîel tena maneno. Wextê demî de bi seyan keşîşî dêrî de bi ca benê. Peynîya seserra 5an de Mor Danîel zî cuiya xo vindî keno. Serê seserra 6in de mabêne serrê 508-5010an de serê nameyê Mor Yakup dêrêke pîl yeno viraştene.   No zî binê serekîya Sermetran Teofîlî de yeno kerdene. Heta seserra 7in tîya saxlem maneno. Kîtabeyê dêrî de nameyê keşîş, sermetran û dîndarê bînî ca gênê. Dêrê Mor Yakupî seserra 8ine de bîyo sey Merkezê Metropolîtîk, mabêne 1364-1839an de bîyo mercîyê Patrîklîkî ya mintiqaya Turabdîn. Heta yewin şerê dinya bi çalak bi, heta serra 1965an bê wayîr maneno. 1965an de hetê Epîskopos Mor Iyanwennîs Efrem Bîlgîçî ra Yakup Tekîn tayînê dêrê yeno kerdene.