Dengbejler, Kürdistan’ın kadim topraklarının acılarını, direnişini ve yok edilmek istenilen tarihini sözlere döküp klamlar haline getirerek yüz yıllar boyunca Kürt kültürünün taşıyıcısı oldular. Van’ın Bahçesaray İlçesi'nin Ünlüce (Mezra Şexan) Köyü’nde yaşayan Cevahir Demir de yaşadığı köydeki tek dengbej kadın. Cevahir, klamlarında hem küçük yaşta zorla evlendirilmesinden kaynaklı duyduğu acıyı anlatıyor, hem de Kürdistan tarihine ışık tutuyor.

Cevahir, kendini bir tarih aktarıcısı olarak görüyor ve yaşanan hiçbir hikayenin unutulmaması gerektiğini belirtiyor. Belki de kendi hikayesini de unutmamak için klamlarına yansıtan Cevahir, o hikayeyi şöyle anlatıyor: “13 yaşımda evlendirildim. Evlendirildiğimden bu yana dengbejlik yapıyorum. Yaşadıklarımı klamlar ile dile getirince ben de rahatlıyorum.  Klam söylemek kendimi iyi hissetmemi sağlıyor.”

‘Kadınlar kendini sorumlu görmeli’

Çocuk yaşta evlendirilmelere bir tepki olarak da klamlarında kendi hikayesini anlatan Cevahir, “Ne yazık ki bu çocuk yaşta evliliklerin hep eskiden kaldığını düşünürdüm ama şimdiye bakıyorum evlenme yaşı daha fazla düşmüş  ve bunu kimse engellemiyor. Her kadın küçük yaştaki evlilikleri engellemek için kendini sorumlu tutmalı bu durumu kabul etmemelidir" diyor.

'Dengbejler birer gezgindir'

Dengbejlik kültürünün ise günden güne kaybolduğunu söyleyen Cevahir konuşmasına şu şekilde devam ediyor: " Bazı sanatçılar var sürekli göz önündedir, bazı sanatçılar var kimse görmez. Biz  ne olursa olsun sanatımızı, tarihimizi sürekli dile getireceğiz.  Klamlar ile tarihimizi dile getirdiğimiz zaman yaşadığımız acıları unutmayız. Söylediklerimiz bizler için bir güç kaynağıdır.  Bana göre klam söyleyenler, birer gezgindir.  Ben klam söylemeye başladığım zaman köyün bütün kadınları etrafımda toplanıp söylediklerimi dinliyorlar.  Klam söylemek benim için keyifli bir durumdur.  Bizim de köyde günlerimiz böyle geçiyor."