VAN - Kapitalist modernitenin tüketimine inat kendi ekmeklerini pişiren kadınlar, tandır başında bir araya gelerek hem bir geleneği yaşatıyor hem de sosyal alan oluşturuyor. Kadınlar tandırın tehlikesinden dolayı da yalnız kalmamaya özen gösteriyor. 

 

Bin yıllardır kolektif bir şekilde ekmek pişirme geleneğini sürdüren kadınlar, moderniteye inat tandırlarının başına geçmeye devam ediyor. Tandır ekmeği pişirmek için bir araya gelen Vanlı kadınlar, birçok kadının tandıra düşerek yaşamını yitirmesi nedeniyle tehlikelere karşı da önlem almaya dikkat ediyor. Zor olduğu kadar kendileri için sosyal alan haline gelen tandır evlerinde bir araya gelen kadınlar, geleneği bir sonraki kuşağa da aktarıyor. 

 

‘Tadı ve bereketi hiçbir ekmekte yok’

 

Tandır ekmeğinin tadının ve bereketinin hiçbir ekmekte olmadığını belirten Meliha Ölmez, 18 yıldır ekmek pişiriyor. Ekmek pişirmeyi henüz çocukken annesinden öğrenen Meliha, “Annem de nenemden öğrenmiş. Şimdi ben de çocuklarıma öğretiyorum” dedi. Ekmek pişirmenin kendileri için çok önemli olduğunu kaydeden Meliha, “Bizde bu gelenek kuşaktan kuşağa geçer. Tandırda pişirdiğimiz ekmek hem sağlıklı hem de ekonomiktir. 18 yıllık evliliğimde hiçbir zaman fırından ekmek almadım” ifadelerini kullandı. 

 

‘Bir çuval un bir ay kullanılıyor’ 

 

Ayda bir çuval un kullanarak ekmek ihtiyaçlarını karşıladıklarını ifade eden Meliha, “Ekmeğimizi her mevsim yapıyoruz. Bazen haftalık pişiriyoruz bazen de tam bir çuval unu pişirerek muhafaza ediyoruz” diye anlattı. 

 

‘Yardımlaşarak, eğlenerek yapıyoruz’ 

 

Bir araya geldikleri için tandırın bir sosyal alan olduğuna da dikkat çeken Hamide Yıldırım, şöyle dedi: “Biz ekmek pişirirken bütün komşular birbirimizin yardımına gidiyoruz. Ben pişirirken komşum ya da akrabalarım yardıma geliyor. Onlar pişirirken ben yardıma gidiyorum. Tandır sohbetleri çok sıcak ve samimi oluyor. Biri ekmek pişirirken insan evinde oturamıyor.  Tandırda ekmek pişirmek çok zor olduğu kadar çok eğlencelidir. Bizim için en büyük sosyal aktivitedir.” 

 

‘Onlarca kadın tandıra düşerek yaşamlarını yitirdi’

 

Ekmek pişirmenin güzel yanlarının yanı sıra olumsuz yanlarının da olduğunu söyleyen Hamide,  “Her yıl çok sayıda kadın dengelerini yitirerek tandıra düşüp yanarak can veriyor. En son geçtiğimiz aylarda bile bizim tanığımız bir kadın tek başına olduğu sırada tandıra düşüp yaşamını yitirdi. Sesini duyarak giden komşuları cansız bedenini çıkarabildiler. Bu yüzden de tandır başında yalnız kalmamaya çalışıyoruz” dedi.