‘Egzersiz yapmak beden ve ruh sağlığı açısından önemli’ 2021-10-23 09:08:10   HABER MERKEZİ -  Menopoza geçiş dönemi ve sonrasındaki birkaç yıl kadın vücudunda bedensel ve psikolojik değişimler yaşandığını belirten Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü Uzmanı Dr. Ruhnaz Yılmaz, bu süreçte egzersiz yapmanın, bu tür değişimlere karşı ruh ve beden sağlığı açısından önemini vurguluyor.    Menopoz kadın vücudunda yumurtlamanın ve bununla birlikte bazı hormonların üretiminin durması nedeniyle adet kanamalarının kalıcı olarak kesilmesi olarak tanımlanıyor. Menopozun en yaygın belirtilerinin adet kanamalarının sıklığının azalması, düzensizleşmesi ve sıcak basmaları olduğunu belirten Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü Uzmanı Dr. Ruhnaz Yılmaz, menopoz dönemini yaşanan sorunları ve tedavi yöntemlerini ele alarak konu hakkında açıklamalarda bulundu.   Ne zaman başlayacağını önceden bilmek mümkün değil    Menopozun kadın sağlığı için en önemli yanının, artık çocuk sahibi olmanın mümkün olmaması ve 45-50’li yaşlardan sonra doğal bir gebelikten korunma yöntemine kavuşmak olduğu düşünülüyor. Doğurganlığın bittiği ancak adet kanamalarının henüz kesilmediği, ortalama 4 yıl sürebilen, sıklıkla düzensiz kanamaların yaşandığı, sıcak basmaları, uyku bozuklukları gibi belirtilerin görülebileceği geçiş dönemi ise perimenopoz olarak adlandırılıyor. Ortalama 51-52 yaşları arasında görülen,  yumurtaların hemen hemen tamamının bitmesi ve östrojen seviyesinin en alt seviyelere düşmesi ile herhangi bir hastalığa bağlı olmadan doğal olarak 12 ay adet görememe ise menopoz ve menopoz sonrası dönem olarak tanımlanıyor.    Menopozun en yaygın işaretlerinin adet kanamalarının sıklığının azalması, düzensizleşmesi ve sıcak basmaları olduğunu söyleyen Ruhnaz Yılmaz şöyle diyor: “Bu belirtiler genellikle menopozdan 4 yıl kadar önce başlıyor. Bunların dışında uyku bozuklukları, ruh halinde dalgalanmalar ve kilo artışı da olabiliyor.”   ‘ Her adet kesilmesi menopoz olmayabilir’   “Erken menopoz doğal menopozun 40-45 yaş aralığında oluşmasıdır” diyen Ruhnaz, 40 yaşından önce adetlerin kesilmesinin ise yumurtalık yetmezliği (primer ovarian yetmezlik) olarak tanımlandığını söylüyor. Ruhnaz, “Yumurtalıkların ameliyat ile çıkarılması ile oluşan menopoz, cerrahi menopoz olarak tanımlanırken; yumurtalıkların bazı kanserlerin tedavisi sırasında radyasyon veya kemoteropatik ajanlarla zarar görmesi ile oluşan menopoz ise indüklenmiş menopoz olarak tanımlanıyor” diye belirtiyor.    ‘Her kadında farklı şiddet ve belirtide oluşuyor’   Menopozun belirtileri olan adet gecikmeleri ve sıcak basmalarının başka sağlık sorunlarından da kaynaklanabileceğinden bu dönemde jinekolojik muayenenin gerekli olduğunu vurgulayan Ruhnaz şöyle devam ediyor: “Tiroid bezi ile ilgili bazı sorunlar, süt hormonu seviyesinin artması ve gebelik adet gecikmelerine neden olabilir. Sıcak basmaları, böbrek üstü bezlerinden ani hormon salınımı ya da tiroid bezinin fazla çalışıyor olmasından kaynaklanabilir. Menopoza geçiş, menopoz ve sonrasında her kadında farklı şiddette ve farklı belirtilerde oluşacağından tedavinin yöntemleri de farklı olacaktır. Pelvik muayene, meme taraması, rahim ağzı kanseri taraması ve rutin kan tetkikleri menopoz dönemi görüşmelerinin parçalarıdır. Ruhsal durum değerlendirmesinin de ayrıca yapılması gerekir. Olası cinsel sorunlar, idrarla ilgili problemler, uyku düzensizlikleri de bu görüşmelerde sorgulanır.”    ‘Egzersiz en temel sağlık gereksinimidir’   Bazı kaynaklar egzersizin sıcak basmalarını azalttığını söylese de bu konuda yapılan araştırma sonuçlarına göre egzersizin böyle bir faydası olmadığını belirten Ruhnaz, “Menopoz sonrası dönemde kilo alma eğilimi olur, kemik erimesi hızlanır. Egzersiz yapmak sıcak basmasını azaltmasa da yine de ruh ve beden sağlığımız için çok önemlidir. Kan dolaşımı hızlanır, kilo artışı bu yolla engellenebilir, kemik erimesi egzersiz yapan kişilerde daha az oluşur” diye kaydediyor.   ‘Gebelik istemeyen kadınlar korunmalı’   Menopoz belirtileri ortalama 47 buçuk yaşında başlıyor, adetlerin tamamen kesilmesi yani menopoz için ortalama yaş ise 51 olarak biliniyor. Doğum kontrol hapı kullanımı menopoz yaşını etkilemiyor. Ancak genetik yapı, sigara ve alkol tüketimi gibi faktörler menopoz yaşını etkiliyor. Bazı ipuçları olsa da menopozun hangi kadında ne zaman başlayacağını önceden kestirmenin mümkün olmadığını dile getiren Ruhnaz şunları belirtiyor: “Adet kanamasının 3. günü yapılan bazı testler fikir verebilir ancak güvenilir değildir. Bu testlerin sonuçlarına bakarak özellikle doğurganlıkla ilgili yorumlar yapmak henüz çocuk doğurmamış bir kadında gereksiz endişe yaratabilir ya da artık çocuk doğurmak istemeyen bir kadının menopoza girdiğini düşünerek korunmayı bırakıp istenmeyen bir gebelikle karşılaşması ile sonuçlanabilir. Yapılan testler kişinin menopoza yakın olduğunu gösterse dahi bu dönemde seyrek de olsa yumurtlamalar devam edebilir, bu nedenle adet kanamaları tamamen kesilene kadar gebelik istemeyen kadınların korunmaları gerekir.”   ‘Tedavi kişinin gereksinimlerine göre planlanıyor’   Menopoza geçiş dönemi ve menopozun hemen sonrasındaki bir kaç yıl kadın vücudunda belirgin bedensel ve psikolojik değişimler yaşanıyor. Kardiyovasküler hastalık ve kemik erimesi riski artıyor. Hormonal değişimler vücut ağırlığının artmasını kolaylaştırıyor. Menopoz döneminde sık yaşanan belirtilerin genellikle östrojen seviyesinin düşmesi ile ilgili olduğunu söyleyen Ruhnaz açıklamalarına şunları ekliyor: “Bu sıkıntıların şiddeti ve süresi kişiden kişiye belirgin farklılık gösteriyor. Bazı kadınlar çok hafif belirtilerle bu dönemi atlatabilirken bazen de tedavi gerektirecek kadar yoğun sorunlar yaşanabiliyor. Tedavi kişinin gereksinimlerine göre planlanıyor. Yaşam kalitesinin çok bozulması durumunda risk değerlendirmesi ile 5-10 yıl kadar hormon desteği yapılabiliyor. Bazı antidepresan ilaçlar da sıcak basmalarını azaltıcı etkileri nedeniyle menopoz döneminde kullanılıyor.”   En sık uygulanan tedavi: Hormon tedavisi    Bu süreçte uygulanan en etkili tedavinin hormon tedavisi olduğunun altını çizen Ruhnaz, hormon tedavisi hakkında şu detayları paylaşıyor: “Hormon tedavisinin en sık kullanılma nedenlerinden birinin yaşam kalitesini bozan sıcak basmaları olduğunu görüyoruz. Bunun dışında uyku bozuklukları, ruh halinde dalgalanmalar, depresyon, bazı durumlarda eklem ağrıları ve yaygın ağrılarda da hormon tedavisi faydalı oluyor. Sıcak basmalarının tedavisi sırasında kullanılan hormon tedavisi sistemiktir. Yani ağızdan tablet olarak bazen de transdermal bantlar kullanılarak yapılır. Hormon tedavileri dışında psikolojik yaklaşım, akupunktur gibi birçok alternatif tedavi de deneniyor. İlginç şekilde plasebo uygulamalar bile yüzde 50 sıcak basmalarında azalmaya neden olabiliyor. Bu durum tedavi etkinliğinin bilimsel olarak kanıtlanmasını önemli hale getiriyor.”   Her 5 kadından 4’ünde sıcak basmaları oluşuyor   Vücudun üst kısmında ortalama 4 dakika kadar süren sıcaklık hissi, peşinden çarpıntı ya da baş ağrısı, halsizlik, güçsüzlük, baş dönmesi ve sonunda yoğun terleme ve üşüme hissi sıcak basması olarak tanımlanıyor. Sıcak basmasının geceleri daha sık yaşandığını ve uykudan uyandıracak kadar yoğun hissedilebildiğini söyleyen Ruhnaz, “Stresli ve sıcak ortamlarda sıcak basmaları daha sık ve şiddetli oluşuyor. Menopoz döneminde her beş kadından dördünde oluşuyor. Bu kadınların da dörtte üçünde bir yıldan daha uzun bir süre devam ediyor. Diğer yarısında ise azalarak 5 yıl kadar devam ediyor. Sonuç olarak yaşla birlikte sıcak basmalarının sıklığı ve şiddeti azalıyor. Bu süreçte ortamı soğuk tutmak, baharatlı yiyeceklerden ve kafeinden kaçınmak, stresli yorucu işlerden uzak durmak yararlı olabilir” diyor.