Şehriban Aslan

 

AMED - Kürt dili üzerine çalışma yapan Kürt aktivist Berivan Matyar, Kürt kadınların Avrupa başta olmak üzere dünyaya umut olduğunu ve mücadelelerinin gittikçe yayıldığını kaydetti.

 

Amed'de Dicle Üniversitesi'nde yüksek lisansını Kürdoloji üzerine yapan Kürt aktivist Berivan Matyar, Erasmus programı kapsamında da Polonya'ya bağlı Jagiellon Üniversitesi'ne giderek eğitimine devam etti. Berivan, Polonya'ya sık sık gittiğini ve oradaki halkın özellikle de gençlerin Kürtlere ve Kürt kadınların mücadelesine ilgi ve merak duyduğunu belirtti. Berivan, Kürt dili üzerine çalışmalarını anlattı.

 

Kadınların seslendirdiği ezgileri bir araya getirdi

 

Uzun zamandır Kürt kültürü ve folkloru üzerinde çalıştığını söyleyen Berivan, 2016 yılından bu yana Amed’in köy ve ilçelerinde ve Amed’e yakın kentlerde folklara dair çalışmaları bir araya getirdiğini belirtti. Özelde kadınlarla halk şarkıları üzerine çalıştığını ekleyen Berivan, “Uzun zamandır düğün şarkıları söyleyen kadınların şarkılarını bir araya getiriyorum. Bunu profesyonel bir iş olarak yapıyorum. Şimdi ise bir kitap üzerine çalışıyorum. Bu kitap bir araya getirdiğim şarkılardan oluşuyor. Bu kaç yıllık yaptığım çalışmanın sonucudur. Şimdi bunun basılmasını bekliyoruz. Aynı zamanda biz Folklor dergisini basıyoruz ve bu dergide 6-7 kişiyiz. 3 ayda bir derginin basımını yapıyoruz. Dergi Kürt folkloru üzerinedir. Kurmancî, Zazaca, Soranca ve Bahdini dillerinden bize Kürt folkloru üzerine yazılar geliyor. Özellikle gençler alanlardan toplayıp gönderiyor. Dergi olarak bunları da basıyoruz. Jagiellon Üniversitesi’nde bir süre dil aktivisti olarak çalıştım ve ders de veriyordum. Aynı zamanda birkaç küçük projede de Kürt folkloru üzerine çalıştım” dedi.

 

‘Kürtlere büyük bir ilgi var’

 

2019 yılından bu yana Polonya'da Jagiellon Üniversitesi'ne gidip geldiğini kaydeden Berivan, 700 yıllık tarihi olan bu üniversitede “Rojhilat dili ve Kürtçe” bölümü olduğunu aktardı. Berivan, “Orada Yuanna diye bir eğitmen var. 2008’den bu yana orada Kürtçe üzerine çalışıyor. 2019 yılında Erasmus sayesinde Jagiellon Üniversitesi'ne gidince görebildim. Orada Kürtler var ama çok az. Polonya’da çok fazla bir araya gelmiyorlar. Çünkü soğuk bir ülke ve dışarıdan insanları fazla sevmezler. Fakat buna rağmen Polonya’daki özelde gençlerin ve halkın Kürt diline ve Kürtlere çok ilgisi olduğu görülüyor. Kürtleri çok iyi tanıyorlar. Özelde de gençleri Kürtçe öğrenmek istiyorlar. Kürt dili ve Kürtlerin tanınması sadece Polonya’ya bağlı değil. Tüm Avrupa ülkeleri, Avrupa’nın Batı ve Güney kentlerinde, birçok yerde Kürtler tanınıyor. Kürtler orada popüler olmuş. Rojava direnişi ve Rojava’daki Kürt kadın mücadelesinin ardından Kürtler çok tanınıyor. Kürtlerin dinamizmi, görenlerin dikkatini çekiyor” şeklinde konuştu.

 

‘Kürtçe öğrenmeyi çok istiyorlar’

 

Berivan, Polonya’da üniversitede bazı aktivistlerin Kürtler üzerine çalışmak istediğine değinirken, bazılarının ise Kürtçeyi öğrenmek istemelerinin dikkat çekici olduğunu söyledi. Bu durumun kendisini sevindirdiğini paylaşan Berivan, “Bir toplumu tanımak için önce o toplumun dilini öğrenmek gerekiyor. Onlar da bu nedenle Kürt dilini öğrenmeye çalışıyorlar. Tanıdığım birçok Polonyalı ise Kürtçeyi çok iyi biliyor. Ekim ayında Jagiellon Üniversitesi beni Polonya’ya davet etti. Varşova’da bir sergi vardı. Orada birçok genç aktivistle tanıştık. Bir araya gelerek panel gerçekleştirdik. Her şeyi çok merak ediyorlardı. Kürt kadın mücadelesini, Kürt kadınının ağzından duymak istiyorlardı. Onların dikkati en çok Kürt kadını çekiyordu. Panelde konuştum ve panel esnasında çok değerli sorular soruyorlardı. Yakından tanıyıp görmek istiyorlardı. Panelden sonra da gençler ve aktivisler özel sorular soruyordu ve bazıları Kürtçeyi öğrenmek istediklerini söyledi” ifadelerine yer verdi.

 

‘Kürt kadın mücadelesi dikkat çekiyor’

 

Polonya’da başlayan ve yılbaşına kadar sürecek olan bir çalışmaya değinen Berivan, projeyi şöyle anlattı: “Bu çalışma bir sergi ve çok özel bir sergi. Bir proje aracılığıyla bu sergi düzenlendi. Proje hem Jagiellon Üniversitesi hem de uluslararası kültür kurumu Norway Grants fonuyla büyük bir proje şeklinde oldu. Bu projenin amacı Kürt kadın aktivistlere dikkat çekmekti. Feminist aktivizmine, özgür kadın mücadelesi aktivizmine, Kürt kadının günlük yaşamına ve her açıdan Kürt kadınına dikkat çekmek istediler. Çünkü ülkenin kuzeyine sürekli gidip geliyorlardı. Orada bir dinamizmin olduğunu görüyorlardı. Özellikle Kürt kadını ve gençleri arasında büyük bir dinamizmin olduğu, Kürt kültürü ve dili üzerinde büyük bir sahiplenmenin olması ve Kürt kadın mücadelesi dikkat çektiği için bu projeyi gerçekleştirdiler. Bu sergi de bu projenin bir sonucudur. Kürt kadın fotoğrafçılığının merceğinden bir Kürt kadının çalışmasıydı. Benim için yeni bir tecrübeydi ki ben de bir aktivist olarak o çalışmaya katıldım. Kürt kadının devrimi ve mücadelesi karşısında bir Kürt kadını başka ne yapıyor? Bir Kürt kadının bu ürünlerin koleksiyoncusu olması Kürtler arasında insanı gerçekten heyecanlandırıyor.”

 

‘Kürt kadının mücadelesinden umutlular’

 

Rojava Devrimi’nin ardından Kürtlerin dünyada daha da tanındığına dikkat çeken Berivan, “Mesela 2019 yılında Stockholm’e gittiğimde haliyle Türkiye pasaportu ile gittim. Bizi havalimanında durdurdular. Kürt olduğumuzu söyleyince de bize yolları açtılar ve yardımcı oldular. Stockholm’de Şilili kadınları da tanıdım, onlar da Kürt kadınların paradigmasını takip ettiklerini ve yaşamlarında uyguladıklarını söyledi. Jîna Emînî’nin ardından ‘Jin jiyan azadî’ felsefesi ve Kürt kadının mücadelesinin sadece Avrupa’da değil Kuzey’de ve dünyada da yayıldı. Bunu bu defa çok iyi gördüm. Polonya’nın başkenti Varşova’da bir restoranda duvarda bulunan bir çerçevede ‘Jin jiyan azadî’ yazısını gördüm. Bu açıkçası dikkat çekici bir şeydi. Buradan ne kadar yakından takip ettiklerini görmüş olduk. Dünyadaki kadınlar Kürt kadınların mücadelesinden umutlular” dedi.