Gülistan Azak

 

DİYARBAKIR - Sur ilçesinde bulunan Ermenilere ait tarihi Surp Sarkis Kilisesi, içinde yer aldığı Alipaşa Mahallesi gibi yok edilmeye karşı direniyor.

 

Hurri-Mitaniler’in 1260’a dek süren egemenliklerinden sonra sırasıyla Asur, Arami, Urartu, İskit, Med, Pers, Makedonya, Roma, Mervani, Hamdani, Selçuk ve daha birçok medeniyete ev sahipliği yapmış Diyarbakır’da aynı zamanda birçok ibadethane inşa edildi. Günümüze dek varlığını sürdürmeyi başaran ibadethanelerden biri, 500 yıllık tarihe sahip olan Surp Sarkis Kilisesi. 

 

Alipaşa Mahallesi’nde bulunan ve 16’ncı yüzyılda inşa edilen, Ermeni Soykırımı’nın gerçekleştiği dönemde tahıl ambarı olarak kullanılan Surp Sarkis Kilisesi, daha sonra Çeltik Fabrikası’na dönüştürüldü. Fabrika olduktan sonraki yıllar içerisinde yıkılmaya başlayan kilise yok olmak üzere. Birçok taşı çalınmış, talan edilmiş kilise, hafızalardan silinmek isteniyor. 

 

Sur ilçesinde direniyor

 

Hızır İlyas Kilisesi olarak da bilinen tarihi yapı içinde bulunduğu gibi tarihi Sur ilçesinde yıkıma meydan okuyor. Kilisenin kimi bölümleri yıkılmış, kalan duvarlarında bir insanın geçebileceği kadar delikler açılmış, duvarları içindeki yazılı veya nakışlı taşların birçoğu yerinden sökülmüş ve çalınmış olsa da kilise, tekçiliğe, kültürel soykırıma ve savaşa karşı direnmekte kararlı. Öyle ki, Sur ilçesinde devletin gerçekleştirdiği yıkıma rağmen ayakta kalmayı başarmış durumda. 

 

Birçok tarihi Diyarbakır evinin yıkıldığı mahallede,  hafıza adeta silinmiş yeni yapılar inşa edilmiş durumda. 

 

Diyarbakır'a özgü taşlarla benzersiz mimari

 

Surp Sarkis Kilisesi’nin yapımında bazalt taşlar, demir ve kireç kullanılırken, kilisenin kemerlerinde, kapılarında, payandalarında ve pencerelerinde de aynı şekilde bazalt taşların kullanıldığını görmek mümkün.  Kilisenin ayin bölümü, vaftiz odası ve avlusu, yıkıma rağmen, benzersiz bir mimari sunmaya devam ediyor.