VAN -  Eyşe Şan ve Meryemxan’ın mirasını devralarak, kadın sesinin dahi yasaklı olduğu dönemlerde kapalı kapılar ardından klamlarını söyleyen Dengbêj Gazin, bir yıl önce yaşamını yitirdi. Ardında büyük bir miras bırakan Gazin, klamlarla yaşadı klamlarla gözlerini yumdu.  

 

Dengbejlik geleneğinin önemli temsilcilerinden olan Dengbêj Gazin’ın (Rukiye Kızıl) yaşamını yitirişinin üzerinden bir yıl geçti. Çocukluğunu Meryemxan’ı, Eyşe Şan’ı dinleyerek geçiren Dengbêj Gazin, eril zihniyetin tüm baskılarına direnerek, kapalı kapılar ardından sesini yükseltti. Dengbêj Gazin, hem bir sanatçı hem de bir kadın olarak ardında büyük bir miras bıraktı. Dengbêjlik kültürünü genç kadın dengbêj grubunu oluşturarak yaşatan Gazin’ın öğrencileri bu mirası sürdürmekte. 

 

Baskıya klamlarıyla karşı çıktı 

 

Gazin, küçük yaşlarda eril zihniyetin uzun yıllar boyunca yasakladığı kadın sesini kapalı kapılar ardından haykırarak dengbêjliğe başlar. Bitlis'in Tatvan ilçesine bağlı bir köyde yaşayan Gazin, göç politikalarından dolayı önce Bitlis merkeze, ardından ise 14 yaşında evlendirilince Van'a taşınır. Çocuk yaşta hiç tanımadığı bir erkekle evlendirilen Gazin, yaşamının her alanında uğradığı baskıya karşı, klamlarıyla cevap olmaya çalışır. Söylediği klamlarla ilçe ilçe, köy köy dolaşarak genç dengbêjler keşfeden Gazin, bu kültürün yaşaması için büyük emekler verdi.

 

Düğünlerde dengbêjlik yaparak geleneklerini sürdüren Gazin, çalışkan ve mücadeleci yanıyla biliniyor. Saçlarını tarar, en güzel elbiselerini giyer odaya kapanarak klamlarını söylerdi Gazin ve sesi duvarları aralayarak dışarı sızardı.  

 

‘Gazin kimdir kimse bilmiyordu’ 

 

Van'ın ilk kadın dengbêji olan Gazin, 2012’de 8 Mart Dünya Kadınlar Günü nedeniyle Çiçek Tahaoğlu’na verdiği söyleşide şunları söylüyor: “Aslında sanat kadından gelmiş. Dengbêjlik kadından gelmiş. Kadınlar söylemiş, erkeklere mal olmuş. Onlarca albüm olmasına rağmen ailem uzun süre durumdan haberdar olmadı. Gazin kimdir, kimse bilmiyordu. Yedi sene gizli kaldım. Benim kasetlerim çalıyordu ama diyemiyordum o benim diye."

 

‘Kürt kadının acısını, sevincini söylemeye devam edeceğim’

 

Geçirdiği beyin kanaması sonucu geçen yıl 21 Ağustos sabahı yaşamını yitiren Gazin’ın ölümü dünyanın dört bir yanından dengbêj arkadaşları başta olmak üzere her kesimde büyük bir acı yarattı. Kürt kültürüne ait adeta bir arşiv niteliği taşıyan evinde anılan Gazin, “Ne olursa olsun ben Kürt kadının acılarını, sevinçlerini klamlarla haykırmaya devam edeceğim” diyordu.

 

Dengbêj evini kurdu

 

Van’da 2014’te ilk kadın dengbêj evini kurarak onun gibi birçok dengbêj kadının önünü açtı. Çevresi tarafından mütevazi kişiliğiyle bilinen Gazin’ın tek kaygısı öldükten sonra dengbêjlik kültürünün sürmesi oldu. Bunun için genç dengbêjler yetiştiren Gazin, Serhat’ın dört bir yanında sesini duyurdu. Yaşamını yitirdiği gün de söylediği bir klam sırasında kalp krizi geçiren Gazin’in arkadaşları, “Gazin klamla yaşadı klamla öldü” diye anlatıyordu.

 

2014’de Ermenistan’ın Norevan organizasyonu ortaklığında gerçekleştirilen Kadın Âşık ve Dengbêjler Projesi, Dengbêj Gazin ve Ermenistan’dan Âşık Leyli’yi üç ortak konser vermek üzere bir araya getirdi. Sırasıyla Erivan, Van ve İstanbul’da seyirciyle buluşan ikili, kendi şarkılarının yanı sıra Kürtçe ve Ermenice şarkılardan oluşan ortak repertuarı da seslendirdi.