‘Hapishanelerde İfade Özgürlüğü’ kitabı çıktı 2019-05-23 09:04:51   Safiye Alağaş    İSTANBUL - CİSST, 2017-2018 yıllarında cezaevlerinde yaşanan ifade özgürlüğü ihlallerine ilişkin hazırladığı raporu “Hapishanelerde İfade Özgürlüğü” adıyla kitaplaştırdı. Kitapta, ifade özgürlüğünde ne tür sorunların yaşandığı ve çözüm önerileri bulunuyor.   Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), 2017-2018 yıllarında cezaevlerinde ifade özgürlüğüne yönelik ihlalleri kitap haline getirdi. Hilal Başar Demirbaş ve Berivan Korkut tarafından hazırlanan kitap, “Hapishanelerde İfade Özgürlüğü” ismiyle Türkçe ve İngilizce yayınlandı. CİSST, 2017-2018 yıllarında tutsak ve hükümlülerin ifade özgürlüğü konusunda hangi sınırlarla ve sorunlarla karşılaştıklarını mektup, aile ve avukatlar aracılığıyla izledi.    ‘En fazla ifade özgürlüğü ihlali başvurusu yapılıyor’    Halk ihlalleri konusunda en fazla başvurunun ifade özgürlüğü üzerinden yapıldığını belirten Hilal Başak Demirbaş, “Mahpusların bilgiye erişmeleri, yazdıkları veya yaptıklarını dışarıya aktarmalarında ve bu bilgileri ulaştırmakta çok fazla sıkıntılar yaşadıklarını fark ettiğimiz için böyle bir çalışmaya ihtiyaç duyduk. 2017-2018 yılları arasında bize gelen tüm mektuplarda ifade özgürlüğü üzerinden belirlediğimiz başlıkları tasniflendirdik ve buradan bir gözleme yöntemi oluşturduk” dedi.   ‘Raporları Meclis’e sunduk’    Cezaevlerinden gönderilen mektuplara el konulduğunu bu nedenle şikayetlerin çoğunlukla aileler ve avukatlar aracılığıyla gerçekleştirildiğini kaydeden Hilal, “Çalışma içeresinde bir yönüyle mektuplar üzerinde bilgi alırken bir yönüyle de asılanda avukat görüşleri aracılığıyla da mahpusların görüşlerini öğrenmiş olduk. Bu alanda çalışan kurumlar ve basında çalışan kişilerle, insan hakları alanında çalışan aktivistlerle bir araya geldiğimiz bir çalıştay gerçekleştirdik. Çalıştayda bu alanda çalışan kişilere ne gibi sorunlar geldiği üzerinde bir tartışma yürütüldü. Sonrasında çeşitli kurumlar sunumlar yaparak bir politika belgesi oluşturduk. Bu politika belgesini de çeşitli milletvekillerine aktararak Meclis’e sunduk. Sorunların ve taleplerin çeşitli makamlara ulaştırılması, çeşitli stratejiler geliştirerek bu yönetmeliklerle ilgili düzenlemeleri tekrar bir tartışma ihtiyacı üzerinden ilerledi.”   ‘OHAL sonrası uygulamalar devam etti’   İfade özgürlüğünün çok geniş bir kavram olduğunu hatırlatan Berivan Korkut ise, hangi konularda en çok sorun yaşandığı üzerinden hareket ederek, tutsak ve hükümlülerin talepleri doğrultusunda bir sıralama oluşturduklarını aktardı. Avukat görüşlerine, süreli ya da süresiz yayınlara getirilen kısıtlamalar, görüş ve telefon sınırlaması, mektupların verilmemesi gibi temel başlıkların olduğunu belirten Berivan, OHAL sonrasında da ihlallerin sürdüğüne dikkat çekti.  Kişi başına verilecek kitap sayısının 3 ve 7’ye indirilmesinin çok büyük bir sorun olduğunu aktaran Berivan, gelen kitapların içeri alınmadığını, gazete, dergi, radyo ve televizyonda da sınırlama olduğunu söyledi.     ‘İletişim cezaları nedeniyle bir yıl görüşe çıkamayanlar var’    Yine görüş sorunlarının yaşandığını ifade eden Berivan, disiplin cezalarının da iletişim cezası olarak verildiğini ve arka arkaya verilen iletişim cezaları nedeniyle bir yıl boyunca yakınlarıyla görüşemeyen tutsakların olduğunu söyledi. Mektupların verilmediğini, belli sayfaların çıkarılarak verildiğini, taahhütlü göndermedikleri sürece mektupların gitmediğini ya da tutsaklara ulaşmadığını belirten Berivan, “Yine taahhütlü gönderilen mektupların birden bire ortadan kaybolduğu şeklinde şikayetler geliyor” diye belirtti.    Kitapta, cezaevlerinde yaşanan sorunlar şöyle sıralandı:     * Koğuşlarda bulundurulan kitap sayısına (5 veya 7) sınırlama getirilmektedir.   * Koli aracılığıyla gönderilen kitaplar, ailelerin gönderdiği kitaplar mahpuslara verilmemektedir.    * Kitapların dış kantin aracılığıyla mahpusların ücretini ödeyerek almaları istenmektedir.   * Hiçbir toplatma ve yasaklama kararı olmayan ve geçmişte hapishanelere alınmasında sakınca görünmeyen birçok kitap içeri alınmamaktadır.   * Toplatma kararı olmayan gazete ve dergiler içeriye alınmamaktadır.   * Televizyon kanallarına kısıtlamalar getirilmektedir.   * Radyo kanallarında FM bandı dışındaki diğer bantlar yasaklanmaktadır.   * Mahpuslara dışarıdan gönderilen ve mahpusların dışarıya gönderdiği mektuplara el koyma kararları artmaktadır.   * Aile görüşü, telefon görüşmeleri, mektuplaşma gibi hakları kısıtlayan disiplin cezalarında ciddi artışlar yaşanmaktadır.   * Yönetmeliklerde olmasına rağmen yıllardır uygulanmayan telefonda tekmil uygulanmaktadır.   * Mahpuslar ailelerinden uzak bölgelerde yer alan hapishanelere sevk edilmektedir ve aile görüşleri kesintiye uğramaktadır.   * Farklı koğuşlarda mahpuslarla yapılan sohbet hakkı ortadan kaldırılmaktadır.   * Sohbet hakkının kullanımı mahpusun kaldığı koğuş ile sınırlandırılmaktadır.   * Mahpuslar sportif etkinliklere çıkarılmamış veya sınırlı sürede çıkarılmaktadır.   * Mahpuslar atölyelere çıkarılmamış veya sınırlı sürede çıkarılmaktadır.   * Talep edilen atölyeler açılmamaktadır.   Çözüm önerileri ise şöyle sıralandı:    * Yasaklanmamış ve toplatılma kararı verilmeyen kitapların ve süreli yayınların çok istisnai durumlar dışında engellenmemesi   * Bu engellemelerin her hapishanede farklı uygulanmaması ve bu konuda önlemler alınması   * Sınırlamaların çerçevesinin belirlenmesi ve geniş takdir yetkisinin hak ve özgürlükler lehine düzenlenmesi   * Radyolarda FM bandı dışındaki bantlarda yapılan yayınların da dinlenilmesinin sağlanması   * RTÜK tarafından kapatma kararı olmayan ve tüm Türkiye tarafından izlenebilen kanalların mahpuslar tarafından da izlenebilmesi   * Yabancı mahpusların kendi ana dillerindeki yayınlara ulaşmalarının kanunla güvence altına alınması   * Koğuşlardaki kitap sayısı sınırlamasının kaldırılması   * Posta ve aile aracılığıyla hapishaneye getirilen kitapların hapishaneye alınması ve mahpuslara ulaştırılması   * Dış kantin yoluyla mahpusların ücretini ödemek koşuluyla kitap alması uygulamasının zorunlu tutulmaması   * İletişime yönelik disiplin cezalarının yaygın uygulanmasına ilişkin tedbir alınması ve uzun süreli izolasyona sebebiyet verecek şekilde uygulanmasının önlenmesi   * Telefonda tekmil uygulamasının yönetmeliklerden çıkarılması   * Mahpusların ailelerinin bulunduğu illere yakın hapishanelerde bulundurulmasının kanunla güvence altına alınması   * Mahpusların ailelerinden uzak hapishanelerde kaldığı durumlarda ise uzaktan gelen ailelerin görüş sürelerinin artırılmasının kanunla güvence altına alınması ve kısıtlamaya gidilmesinin önlenmesi   * Mahpusların mektuplarına el konulmasında istisnai bir uygulama olmamasının sağlanması   * Mektup okuma komisyonunda yer alan personellerin bu konularda yeterli bilgi ve birikime sahip olmasının sağlanması   * Mahpusların, gönderdikleri mektup ve dilekçeleri takip edebilecekleri evrak numaralandırma sistemine geçilmesi   * Mahpusların sivil toplum kuruluşlarına kapalı zarf mektup göndermesinin yasal zemininin yaratılması gerekmektedir.