Şehriban Aslan

 

DİYARBAKIR - Bölgede tarihi yapıların üzerinde inşa edilen barajlar, sadece tarihi yok etmekle kalmıyor, yakınında bulunan yaşam alanlarını da tehdit ediyor. Eğil’de bulunan Kral Kızı Barajı’nın tehlike saçacağı artan su debisi ve Eğil’de bulunan iş yerlerinin sürekli su baskınına maruz kalmasından ön görülebilinirdi.

 

Bölge illerinde yapılan barajlar, yerleşim yerleri ve tarihi mekanları sular altında bırakırken, bir bellek ve hafıza da yok ediliyor. Hasankeyf’teki Ilısu Barajı projesine bakıldığında 12 bin yıllık tarihin 50 yıllık baraj için feda edildi. Yetkililer tarihi yerlerin zarar görmeyeceği ve taşınacağını açıklasalarda tarihi yerler dinamitlendi. Her ne kadar bazı tarihi yapılar koruma adı altında taşınsa da yapıların orijinal hali bozuldu. 

 

Binlerce yıllık tarih baraj altında

 

Sadece Hasankeyf değil Diyarbakır’ın Eğil ilçesinde de 1985-1997 yılları arasında inşa edilen Kral Kızı Barajı’nın altında on binlerce yıllık mağara evler, hamam ve taş oymalı alanlar, kral mezarları, tarihi ahşap köprü (3500 yıllık), tarihi su değirmeni, yerleşim yerleri, bağ ve bahçeler kaldı. Bugün her ne kadar Eğil Barajı’nın tarihi bir öneme sahip olduğu, ziyaretçilerin olduğu belirtilse de Eğilliler, öncesinde baraj yapılması taraftarı olmadıklarını belirtti. Konuştuğumuz yurttaşlar, “Sular altında kalmadan önce burayı ninelerimiz görmüştü ve bize sürekli anlatıyordu. O tarihi yerleri görmesek de bağ, bahçe ve geride kalan bazı tarihi yerleri gördük. Şuan var olan tarihi yerlerde suyun yükselmesinden dolayı tehlike altında diyebiliriz. Kral Kızı resminin oyulduğu tepe, aşağıda yer alan kubbeler, mağaralar, kilise ve daha nice yapı yükselen sular altında kalacak. Tarihimizin sular altında kalması da aklımıza sadece belleğimizin yok edilmek istenmesini getiriyor” dedi. 

 

Sular altında kalan su değirmeninin ise hala çalıştığı ve değirmenin bulunduğu alanda suyun dalgalandığı gözlendi.

 

 İş yerleri sular altında kaldı 

 

 Son süreçte yağışların fazla olması nedeniyle ilçede sadece tarihi yapılar değil gezi ve piknik amaçlı yapılan mekanlarda sular altında kalmış. Esnaftan aldığımız bilgiler ise şu şekilde: “Son bir haftadır çok fazla yağış var. Bu yağış iş yerlerimizin ve kayıklarımızın sular altında kalmasına neden oldu. Bu yıl zaten her şey çok pahalı şimdi de iş yerlerimiz sular altında kaldı daha büyük zarara uğradık. İş yerimize girmek için uzun çizmeler giyiyoruz.” 

 

Ayrıca mekân sahiplerinin iş yerlerine gitmek için şişme bot kullandığı görüldü.

 

Çekilecek denilen sular 5 ilçeyi tehdit ediyor

 

Mekan sahipleri, yetkililerin kendilerine suyun birkaç güne çekileceğini ve normale döneceğini bildirdiğini söyledi. Ancak Kral Kızı Barajı’nda biriken suyun çekilmesi beklenirken, barajın bir kapağının kopması nedeniyle Eğil, Yenişehir, Sur, Çınar ve Bismil’de bulunan yerleşim yerlerinin tehlike ile karşı karşıya olduğu Valilik tarafından açıklandı. Açıklamada, evlerin ve iş yerlerinin boşaltılması gerektiği, yurttaşların yakınlarda geçmemesi uyarısı yapıldı.

 

 Barajların tehlikeleri görülmek istenmiyor!

 

Barajlar her ne kadar yetkililer tarafından “elektrik üretimi” için kullanıldığı ve yararlı olduğu gösterilse de tarihi mekanlar, yerleşim yerleri ve insanlar için ne kadar büyük tehlike barındırdığı görülmek istenmiyor. Kral Kızı Barajı’nın kapağının kopması sonucu açığa çıkan tehlike yaşanan ve görülen örneklerden biri olarak şuan karşımızda duruyor.