Melike Aydın 

 

HABER MERKEZİ - Ege'de doğal yaşam alanlarının enerji, maden ve inşaat projeleriyle hızla yok edilmesi, köylerden ve şehirlerden yükselen yaşam savunucularının direnişiyle karşılaşıyor. ÇED süreçleriyle meşrulaştırılan projeler ekolojik dengeyi tehdit ediyor. İzmir'den Muğla'ya, Aydın'dan Denizli'ye kadar birçok ilde ekosistemi tehdit eden projeler ve bu projelere karşı verilen mücadeleler öne çıkıyor.

 

Ege’de eko-kırım suçlarına neden olacak onlarca proje, maden ve enerji şirketleri tarafından hayata geçirilirken, bu suça valilikler, belediyeler ve bakanlıklar Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) onayları ve imar izinleriyle ortak oluyor. Türkiye genelinde 2008-2023 yılları arasında ekolojik yaşamı tehdit etme potansiyeli çok yüksek olan 386 bin maden için ÇED süreçleri başlatıldı ve 2024’te bu rakamın daha da artması bekleniyor. Bu tehdidin diğer paydaşları arasında jeotermal, rüzgar ve güneş enerji sistemleri, termik santraller ve doğal yaşamı tehdit eden kentsel planlamalar da bulunuyor. Eko-kırım suçlarına zemin oluşturan bu projeler, savaş, adil olmayan bölüşüm gibi nedenlerle oluşan ekonomik kriz veya kalkınma ve istihdam gibi argümanlar kullanılarak meşrulaştırılıyor. Ancak bu doğa katliamına karşı, yok edilme tehlikesi yaşayan köylerden ve havası, suyu zehirlenen şehirlerde direnişler de gün geçtikçe çoğalıyor.

 

Ege bölgesinde ekosistemi tehdit eden projeler ve bu projeleri uygulayan bazı şirketler şu şekilde:

 

İzmir

 

*Gaziemir ilçesi sınırlarında, İzmir’in içme suyunun yaklaşık yüzde 40’ını sağlayan Tahtalı Barajı yakınlarındaki Efemçukuru'nda, 2011 yılından bu yana Eldorado Gold Corporation altın madeni işletiliyor. Ağır metal kirliliği yaratan, su kaynaklarını kirleten, orman örtüsüne zarar veren şirket, 2017’de kapasitesini 2 buçuk kat artırmak için ‘ÇED olumlu’ raporu aldı. Şirket, 1. derece doğal sit alanında kaçak sondajlar yapmaya devam ediyor. Kanadalı şirket, 2004’te Türkiye ile yaptığı madencilik ruhsatı antlaşması ile Çanakkale ve İzmir’de faaliyetlerine başladı. Tüprag Metal Madencilik San. Ve Tic. A.Ş. Eldorado Gold Corporation’un Türkiye’de yüzde 100 katılımıyla oluşturulmuş bir uzantısıdır. Tüprag, Türkiye Petrol Rafinerileri (TÜPRAŞ) tarafından 1983'te Batman, İzmir, İzmit ve Kırıkkale'deki devlete ait 4 petrol rafinerisinin birleştirilmesiyle çatı şirket olarak kuruldu ve 2006'da özelleştirilerek Koç Holding'e devredildi. Tüprag, Kışladağ Altın Madeni Projesi ile Uşak’ta, Erzincan’da Çöpler Altın Madeni ve Çanakkale’de Mastra Altın Madenini de işletiyor.

 

*Gaziemir ilçesi Emrez Mahallesi’nde, 1940 yılında kurulan Aslan Avcı Kurşun Fabrikasında 2007’de nükleer atık tespit edilmişti. Eski kurşun fabrikasında 2006’da 250 bin tondan fazla üç kamyon nükleer yakıt çubuğunun eritildiği düşünülüyor. Kamuoyunun tepkisi sonrasında atıkların 25 Mart 2011 tarihinde Torbalı ilçesine taşındığı belirtilmişti. Torbalı'ya taşınan fabrikanın 400 metre yakınına 2015 yılında Torbalı Devlet Hastanesi kuruldu. Fabrika sahası ise hala normal değerin 219 katı oranda radyasyon yaymaya devam ederken, yıllar geçmesine rağmen gerekli önlemler alınmadı. Üstelik saha yerleşim alanlarının içinde bulunuyor ve sahada bulunan zehirli atıklar yağmur suyu ile nehirlere ve toprağa karışıyor.

 

*Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının (ÇŞİDB) İzmir 2022 Yılı Çevre Durum Raporu'nda, kentteki hava kirliliğinin en yüksek olduğu ilçe, ağır sanayi kuruluşları ve 6 termik santralle çevrili olan Aliağa olarak belirtildi. Aliağa Kömürlü Termik Santralleri başta olmak üzere Fina Elektrik Kınık Termik santrali için de üretim lisansı verilmiş durumda. Ayrıca Aliağa’da Küçük Menderes Enerjiye ait biri ön lisanslı 2 Jeotermal Enerji Santrali (JES) bulunuyor. Bunların yanı sıra demir çelik fabrikaları, petro-kimya tesisleri, gemi söküm tesisi, haddehaneler ve diğer endüstriyel tesisler de bulunuyor. İthal kömürle çalışan İzdemir Termik Santraline karşı açılan davalar kazanıldı. Ancak santralin işlemeye devam etmesi nedeniyle yeniden dava açıldı. Santral, bir yılda atmosfere 2,5 milyon ton karbondioksit (CO2), 150 bin ton kömür külü salıyor, kül barajlarında 160 bin ton kömür külü depolanıyor ve denizden 400 bin metreküp su çekip Hayatlı Deresine 160 bin metreküp kirli su bırakıyor. Şahin-Koç Grubunun iştiraki olan İzdemir Enerji Elektrik Üretim A.Ş., Aliağa’da Süperkritik Termik Santral kurmayı planladı ve projeyi Çin’in China Machinery Engineering Corporation (CMEC) şirketine ihale etti.

 

*Bergama’da UNESCO Dünya Kültür Mirası koruma bölgesi olarak tanımlanan Kozak Yaylası'nda, 1980'li yıllardan bu yana taş ocakları ve altın madeni işletmeleri tarafından eko kırım suçu işleniyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, bölgede granit ve taş ocağı için kamu yararı gerekçesiyle işletme izni verdi, bazı şahıs arazilerinin kamulaştırılmasının önünü açtı. Bölgede Baki Beton isimli şirket, Eylül 2023’de granit madeni için ÇED süreci başlattı. Kozak yaylasında üçüncü altın madenini işletecek olan firma ise Koza Altın. Ali İpek tarafından kurulan Koza Altın, 2015’te Gülen Cemaatine dönük soruşturmadan sonra yönetimine kayyım atanmış ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna (TMSF) devredilmişti.

 

*İzmir’in Kanal İstanbul’u olarak adlandırılan ve SİT alanları içinde bulunan Körfez Geçiş Projesi, eko kırım ve yüzde 57 oranında gerçekleşecek nüfus artışına bağlı olarak altyapı yetersizliklerine neden olacaktı. Gediz Deltası Tuzla Alanı sınırındaki Çizilmak Dalyanı‘nın kuzey batısında yapay bir ada yapılacaktı. Kuzeyde İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi’nin batı yakasındaki İzmir Çevre Yolu’nun Sasalı kavşağından başlayan proje, güneyde Çeşme Otoyolu ile birleştiği kavşakta sonlanacaktı. Bu ulaşım hattı, iddia edildiği gibi İzmir halkının ulaşım ihtiyacını değil, İstanbul ve çevresindeki illerin güney illerine ulaşımını kolaylaştıracaktı. Proje, uluslararası RAMSAR sözleşmesi ile korunan Gediz Deltası Sulak Alanı Koruma Bölgesi ile İnciraltı’ndaki Çakal Burnu Sulak Alanı’nı tehdit edecekti. Proje, Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik Bakanlığına bağlı Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından “Yap-İşlet-Devret” yöntemiyle ihale edilecekti. Yaşam savunucularının açtıkları davada yürütmeyi durdurma kararı verilse de, projenin yeniden gündeme getirilmesi riski bulunuyor.

 

*Karaburun ilçesinde, Haklar ve Araştırmalar Derneğinin yayınladığı rapora göre Güneş Enerjisi Santralleri (GES) tahsisi yapılan proje sahaları, yarımada yüz ölçümünün yüzde 89’una karşılık geliyor. Bu projeler ile mevcut GES sahalarında her bir santralin altına 10 bin metrekare GES inşa edilecek. Santraller, bölgede hayvancılık yapan halkın mera olarak kullandığı alanlardır. Bölgede bulunan taş ocakları ve balık çiftlikleri insan yaşamını ve canlıları tehdit ediyor. 450 yıllık Yayla köy, Cumhurbaşkanlığı tarafından yayımlanan Kanun Hükmünde Kararnameyle (KHK) “Afet Bölgesi” ilan edilerek boşaltılmak isteniyor. Bölgede faaliyet yürüten Alto Holding iştiraklerinden olan Lodos Karaburun Elektrik Üretim A.Ş., 2002 yılından beri ‘yenilenebilir enerji’ projeleri geliştiriyor. Alto Holding, Cengiz, Limak, MNG, Kalyon ve Kolin holdinglerle de ortaklık yapıyor. 2019’da CHP’li Karaburun Belediye Başkanı İlkay Girgin ile yaptıkları antlaşma ile Büyükşehir Belediyesinin de onayı ile ‘kullanma izni tetkik hizmeti’ ve ‘iş yeri açma ve çalıştırma hizmeti’ üzerinden kurulacak 37 tribün için 6 milyon Lira ücret almıştı. İzmir’in 58 ayrı yerinde bulunan RES’lere ek olarak 6 adet tribün yapım aşamasında. Ayrıca 38 adet GES bulunuyor.

 

*İzmir’in Tire ilçesi ve Aydın’ın Germencik ilçelerini kapsayan alanda Dampınar RES için 28 tribün için 7 köyde 28 parsel acele kamulaştırıldı. Proje Sabancı Holding'e ait.

 

*İzmir’in Tire ilçesi kızılçam ormanlarıyla kaplı Kartal Dağı’nda Emerald Madencilik, yıllık 500 bin ton kapasiteli mermer ocağı kurulması için bakanlığa ÇED için başvuru yaptı. Bölge halkının zeytin, incir, ceviz gibi tarımsal faaliyetlerle geçimini sağladığı alanda, Ramsar Sözleşmesi çerçevesinde sulak alan ilan edilen Belevi Gölü bulunuyor. Emerald Madencilik ve Enerji şirketi, 1950’li yıllarda Gaziantep’te kurduğu şirketle Mardin’de köprü ve yol inşaatları ile başladığı iş hayatına 2008’den sonra mermer-granit, plastik, kimya ve gemicilik gibi farklı sektörlerde 40’a yakın ülkeye ihracat ve ithalata devam ediyor.

 

*Çiğli ilçesine bağlı Harmandalı Düzenli Atık Depolama Alanında bulunan katı atık depolama tesisi, yoğun koku salarak yurttaşları rahatsız ediyor, çöp suları mahalleye akıyor. Torbalı ilçesi Kazım Karabekir Mahallesi’nde Prorec Recycling Enerji Atık Yönetimi LTD. ŞTİ. tarafından yapılması planlanan ‘Atık Ara Depolama Tesisi’ projesi için valilik ÇED süreci başlattı. Yine Torbalı’da Hamburger Recycling Turkey Atık Yönetimi A.Ş. tarafından yapılması planlanan yıllık bin 525 ton kapasiteli ‘Tehlikesiz Atık Ön İşlem’ ve yıllık 150 ton kapasiteli ‘Tehlikesiz Atık Toplama Ayırma Tesisi’ projesi için valilik tarafından ÇED süreci başlatıldı. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği raporuna göre Bağyurdu, Torbalı, Bergama ve Buca’daki organize sanayi bölgelerinde çıkan atıklar ise kanalizasyon hattına veriliyor.

*Gediz ve Küçük Menderes nehirleri, sanayi atıkları nedeniyle kirleniyor. Gediz Nehri üzerinde kurulu olan deri ve kimya fabrikaları, nehre tehlikeli ağır metaller içeren atıklar bırakıyor. Gediz Nehri’ne çok yakın mesafede biyogaz tesisi kurulmak istenirken, Gediz Nehri’nden Ege Denizi’ne saniyede 30 milyon mikro plastik aktığı, Dokuz Eylül Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Neval Baycan tarafından ortaya konmuştu. Aynı şekilde, Küçük Menderes çevresinde kurulu olan endüstriyel işletmelerin atıkları, bölgedeki kirlilik ve kuraklık riskini artırıyor.

 

*Çeşme'nin Germiyan Mahallesi'nde mera arazisinde kurulan Niyazi Ersoy Oğulları İnşaat Ticaret Sanayi A.Ş.’ye ait Erkoç Kırma Taş Tesisi, 40 yıla yakın bir süredir faaliyet gösteriyor ve giderek alanını genişletiyor. 5 defa kapatılan ve ÇED raporu iptal edilen tesisin 2007'den bu yana ÇED raporu 3 defa mahkeme kararı ile iptal edildi ve kapatıldı. 2014 yılında 25 hektarlık bir alanda faaliyet gösterirken kapatılan tesis, bugün 66 hektarlık alana yayılarak faaliyetini sürdürüyor. Tesisin en son aldığı "ÇED olumlu" raporu için de mahkeme süreci İzmir İdare Mahkemesinde devam ediyor.

 

Muğla

 

*Muğla’nın Milas ilçesine bağlı İkizköy mevkiinde yer alan Akbelen Ormanları, 1996’da kapatma kararı verilmesine rağmen Elektrik Üretim Anonim Şirketi’ne (EÜAŞ) ait olan Kemerköy ve Yeniköy Termik santralleri, 2014’de özelleştirilerek 2 milyar 671 milyon dolar karşılığında IC İçtaş Enerji ve Limak Enerji ortaklığına satıldı. Akbelen Ormanlarının içinde yer aldığı 740 dönümlük arazi ise Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Kasım 2020’de şirkete devredildi. Kurulduğu günden bu yana bölgede bulunan 28 köyden 8’i yok edilirken, çevresindeki köylerle beraber 37 köy de tehdit altında. 2019’da yayınlanan Kömürün Gerçek Bedeli – Muğla Raporu'nda, gelecek 30 yılda ruhsat alanlarının tamamının işletmeye alınması durumunda Milas’ta 11 bin 200 hektar, Yatağan’da 7 bin 250 hektar, toplamda 30 bin futbol sahası büyüklüğünde orman alanının tahrip olacağı ifade edilmişti. Mart 2022’de kömür madenine karşı açılan davanın bilirkişi incelemesi raporunda, daha önceki bilirkişi raporlarına rağmen bölgede maden açılabileceğine dair olumlu değerlendirmede bulunuldu. Hemen ardından, bölgede 4 yılı aşkın süredir direnen yaşam savunucularının nöbet eylemi ve direnişine karşı ormanın yaklaşık üçte biri jandarma eşliğinde yok edildi. 24 Şubat’ta Resmi Gazete’de Akbelen Ormanlarının çevresinde bulunan 190 parsellik arazi de kamulaştırıldı. Ancak seçim öncesi alınan bu karar, yurttaşların tepkileri sonrasında geri alındı. Pek çok hayvan ve bitki türüne ev sahipliği yapan Akbelen ormanları için nöbet eylemi devam ediyor.

 

*Bakanlık, Marmaris ilçesinde milli park içerisine Sinpaş A.Ş. tarafından yapılmak istenen otel ve devre mülk projesine onay vermişti. Yaşam savunucuları ise eko kırıma neden olacak bu yapı için dava açtı. Ancak dava devam etmesine rağmen projenin inşaatına devam ediliyor.

 

*Muğla’nın Fethiye ilçesinde bulunan Ölüdeniz ve Kayaköy’de 6 adet Jeotermal Enerji Santrali (JES) kuyusunun açılmasına izin verildi. Arkeolojik Sit ve 1'inci Derece Doğal Sit içerisinde bulunan Ölüdeniz Plajı Lagünü'nde 2, Kayaköy Mahallesi Soğuksu Plajı mevkiinde 1, Delikliburun/Gemiler Sahili içerisinde 1 ve Darboğaz Plajı kuzeyindeki Oyukbaşı Tepesi mevkiinde 2 tane olmak üzere her biri en az 10 bin metrekarelik alanı kaplayan 6 adet jeotermal sondaj kuyusu açılması için Abdulvahap Çelik’e izin ve ruhsat verildi.

 

*Muğla’nın Yatağan ve Menteşe ilçesi arasında kalan Bayır mevkiinde 1993 yılından itibaren kurulmak istenen çimento fabrikası, 2016’da ÇED izni iptal edildiği halde inşa edilmek isteniyor. Halihazırda Yatağan’da bulunan termik santraller, Entegre Çimento Fabrikasının ruhsat alanında işletilen 23 kil ve 29 adet kalker ocağı canlı yaşamını tehdit ederken, yerleşim ve tarım alanlarının hemen yanı başında bulunan fabrika genişletilmek isteniyor. Verilen hukuk mücadelesi başarı sağlasa da yaşam savunucuları şirketin ısrar edeceğini söylüyor.

 

*Kavaklıdere ilçesi Derebağ Mahallesi'nde DYG Madencilik tarafından yapılması planlanan ‘kömür ocağı projesi’ ile ilgili olarak Muğla Valiliği ÇED süreci başlattı. 2005 yılından bu yana faaliyet yürüten firma, daha çok Finlandiya, Sırbistan ve Macaristan’a maden ihracatında bulunuyor. Yine Menteşe ilçesi İkizce Mahallesi’nde Kommersan Mermer Maden İşletmeleri tarafından yapılması planlanan ‘mermer ocağı projesi’ ile ilgili olarak da Valilik 'ÇED Gerekli Değildir' kararı verdi.

 

*Kavaklıdere ilçesi Kurucaova Mahallesi'nde Teknomaden Madencilik tarafından Feldspat Ocağı, Kırma Yıkama Eleme ve Zenginleştirme Tesisi Kapasite Artırımı için ÇED süreci başlatıldı. Bölgede 1.411.81 hektar büyüklüğünde işletme ruhsatı bulunan şirket ikinci kez kapasite artışına gitmek istiyor.

 

*Muğla Seydikemer ilçesi İzzettin Mahallesi'nde Hedef Akdeniz Madencilik isimli şirketin dekoratif taş üretimi nedeniyle açmak istediği maden ocağı ve Milas’ın Kıyıkışlacık Mahallesi’nde İasos Yat Limanı projesi için ÇED süreci başlatıldı.

 

Aydın

 

*Aydın’da 42 adet JES bulunuyor. Buna rağmen Köşk ilçesi Mezeköy ve Uzundere mahallelerinde Efendi Jeotermal Tarım Oto Kiralama A.Ş. tarafından yapılması planlanan ‘Jeotermal Kaynak Arama Sondajı DES-10 Kuyusu’ projesine ilişkin bakanlık 'ÇED Gerekli Değildir' kararı verdi. Yine Köşk ilçesine bağlı Çarşı mahallesinde bulunan Çekirdekderesi mevkiinde, Menderes Geothermal Elektrik Üretim Anonim Şirketi’ne ait 3 bin 352 hektarlık ruhsat alanında 25 bin 539 metrekarelik alana JES kuyuları açılmak isteniyor.

 

*Çine ilçesine bağlı Topçam köyünde kuvars madeni işleten Eysim Madencilik, alan genişletme çalışmalarını sürdürüyor. Çalışmalar sırasında yüzlerce yıllık sarı çam ağaçları kesildi.

 

*Nazilli ilçesi İsabeyli Mahallesi’nde Volyak Grup Madencilik Ltd. Şti. tarafından yapılması planlanan ‘Kömür Ocağı, Eleme, Depolama ve Paketleme Tesisi’ projesine ilişkin Aydın Valiliği ÇED süreci başlattı. Bozdoğan ilçesi Örentaht Mahallesi’nde DYG Madencilik tarafından yapılması planlanan ‘Kömür ocağı projesi’ ilişkin Aydın Valiliği ÇED süreci başlattı.

 

*Söke ilçesi Karakaya Mahallesinde Kormad Madencilik LTD. ŞTİ. tarafından yapılması planlanan taş ocağı projesi için Valilik ‘ÇED gerekli değildir’ kararı verdi.

 

*Kestanederesi RES tarafından Aydın’ın Nazilli, Manisa’nın Alaşehir ve İzmir’in Kiraz ilçelerinde toplamda 635 bin 470 metrekare alanda santral yapımı için kamulaştırmalar başlayacak. EPDK’den 49 yıllığına kiralanan bölgede tarım, mera ve orman vasıflı araziler yok edilecek, 10 yarasa türü ve 12 endemik bitki türü tehlike altına girecek. Kestanederesi RES projesi Sabancı Holding'e ait Enerjisa Enerji Üretim A.Ş’ye ait bir proje.

 

*Germencik ilçesine bağlı Ortaklar Mahallesinde ise Anıl Marin Turizm isimli şirket tarafından “Tekne İmalatı” fabrikası için süreç başlatıldı. Sahanın 150 metre yakınında bulunan bir okul ve alan içinde yer alan tarım arazileri, oluşacak toz ve gürültüden zarar görecek.

 

*Kuşadası ilçesi Türkmen ve Kirazlı mahallelerinde Bozyazı Körfez Turizm ve İnşaat A.Ş. tarafından yapılması planlanan 2 adet JES sondaj kuyusu projesi ile ilgili olarak Bakanlık 'ÇED Gerekli Değildir' kararı verdi.

 

*Nazilli ilçesi İsabeyli Mahallesi’nde Volyak Grup Madencilik Ltd. Şti. tarafından yapılması planlanan ‘Kömür Ocağı, Eleme, Depolama ve Paketleme Tesisi’ projesine ilişkin valilik ÇED süreci başlattı.

 

*Söke ilçesi Karakaya Mahallesinde Kormad Madencilik LTD. ŞTİ. tarafından yapılması planlanan taş ocağı projesine ilişkin Aydın Valiliği ‘ÇED gerekli değildir’ kararı verdi.

 

Manisa

 

*Köprübaşı ilçesi Kasar köyünde 1970-1980 arasında işletilen uranyum madeni, hiçbir tedbir alınmadan terk edildi ve radyasyon yaymaya devam ediyor. Avrupa Komisyonunun Ortak Araştırma Merkezi’nin (JRC) Radyoaktivite Çevresel İzleme (REM) grubunun 2022’de yayımladığı grafiklere göre, Avrupa’nın en yüksek radyasyon oranını Manisa taşıyordu. Buna karşılık Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu ölçümleri ise radyasyonu normal seviyelerde ölçtüğünü iddia ediyor. Çevre mühendisi Doç. Dr. Enver Yaser Küçükgül, 2014’de yaptığı bir araştırmada 300’ün üzerinde açık radyasyon kaynağı tespit ettiklerini söylemişti. Hala önlem alınmamış bölgeye düşen yağmur suları Gediz Nehrine akıyor. Maden, 1970-1980 yılları arasında MTA tarafından işletilmişti.

 

*İngiliz maden şirketi European Nickel, 2002 yılında Turgutlu’da bulunan nikel madeninin işletme haklarını almış ve şirketin Genel Müdürü Simon Purkiss, Türkiye’de ilk defa kullanacaklarını iddia ettiği ‘heap leach’ teknolojisiyle Çaldağı’nda bulunan nikel madenini çıkaracaklarını söylemişti. Ancak yaşam savunucularının tepkisi sonrasında şirket haklarını VTG Madencilik şirketine devretti. Verilen mücadele neticesinde şu anda madende aktif bir faaliyet yürütülmese de ileride işletilmemesinin önünde de bir engel bulunmuyor. Öte yandan uygulanacak yöntem nedeniyle sahada kullanılacak yaklaşık 18 milyon ton sülfürik asidin, Turgutlu Ovası üzerinde önemli tehdit oluşturacağı gibi Licik’te olduğu gibi yaşanacak bir toprak kaymasının yaşanması riskini de taşıyor.

 

*Ege Biyogaz Elektrik Üretim A.Ş. tarafından Salihli Çapaklı Mahallesi’nde 34 bin 400 metrekare alan üzerinde planlanan Biyogaz Enerji Santrali ve Gübre Üretim Tesisi köy halkının açtığı dava devam etmesine rağmen yol yapımına başlatıldı.

 

*Turgutlu ilçesi Merkez Mahallesi’nde Yüksel Toprak A. Ş. tarafından yapılması planlanan yıllık 280 bin ton kapasiteli ‘Tuğla Kiremit Kili Ocağı projesi’ ile ilgili olarak Manisa Valiliği 'ÇED Gerekli Değildir' kararı verdi.

 

*Selendi ilçesi Eskin Köyü’nde Karen Dış Ticaret ve Enerji A.Ş. tarafından yapılması planlanan yıllık 20 bin ton kapasiteli ‘Altın, bakır, kurşun, çinko ocağı projesi ile ilgili olarak valilik ÇED süreci başlattı.

 

*Şehzadeler ilçesi İğdecik Mahallesi’nde Dursunlar İnşaat tarafından yapılması planlanan ‘Kum-Çakıl Ocağı projesi’ ile ilgili olarak valilik ÇED süreci başlattı.

 

*Selendi ilçesi Eskin Köyü’nde Karen Dış Ticaret ve Enerji A.Ş. tarafından yapılması planlanan yıllık 20 bin ton kapasiteli altın, bakır, kurşun, çinko ocağına ve Şehzadeler ilçesi İğdecik Mahallesi’nde Dursunlar İnşaat tarafından yapılması planlanan ‘Kum-Çakıl Ocağı projesi’ ile ilgili olarak valilik ÇED süreci başlattı.

 

Balıkesir

 

*Sındırgı ilçesi Karagür Mahallesi'nde Meta Mimari Maden Enerji isimli şirket tarafından açılmak istenen mermer ocağı için ÇED süreci başlatıldı. Alan, ormanlık arazi içinde ve tarım arazilerini kapsıyor.

 

*Balıkesir’in Burhaniye ve Havran ilçelerinin sınırları içerisinde yer alan Madra Dağı’nın kuzey uzantısı durumundaki Şap Dağı’nda Bahar Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından altın madeni işletmesi için ÇED süreci devam ediyor. Demirtepe Altın Madenini işletecek olan şirket, açık ocak işletmesi yöntemiyle ekolojik yaşama zarar verecek.

 

*Dursunbey Umurlar Mahallesi'nde Devlet Su İşleri (DSİ) 25'inci Bölge Müdürlüğü tarafından açılması planlanan taş ocağı için "ÇED Gerekli Değil” kararı verildi. Hamzacık Göleti inşaatında kullanılacak kaya malzemesinin temini amacıyla açılacak olan taş ocağının bulunduğu alan, Umurbey Mahallesine 1 kilometre uzaklıkta.

 

*İvrindi ilçesi Pafta mevkiinde ATS Mermer Madencilik tarafından yapılması planlanan ‘Mermer ocağı projesi’ ile ilgili valilik "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi.

 

*Dursunbey ilçesi Hamzacık Köyü’nde Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından yapılması planlanan ‘Kil ocağı projesi’ ile ilgili olarak Balıkesir Valiliği ÇED süreci başlattı.

 

*Burhaniye ve Havran ilçelerinin sınırları içerisinde yer alan Madra Dağı’nın kuzey uzantısı durumundaki Şap Dağı’nda Bahar Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından altın madeni işletmesi için başvuruda bulunuldu. Bölgede kurulması planlanan Demirtepe Altın Madeni’nin açık ocak işletmesi olacağı belirtildi.

 

*Ayvalık’taki Bilfer Madencilik ve Turizm A.Ş.'ne ait demir ve bakır madeninin atık havuzunun 2021’de duvarı çöktü. Hala faaliyette olan şirket hakkında patlatma paterni eklemesi için verilen "ÇED gerekli değildir" kararına karşı dava açıldı. Davada, madenin Madra Barajına etkisini incelenmesi için bilirkişi heyeti keşif yapacak.

 

Çanakkale

 

*Kaz Dağları’na ilk tahribat, fosil kullanan enerji üretimlerine yapılan yatırımlarla başladı ve metalik madencilikle devam ediyor. 2004 yılında fizibilitesi başlayan ilk maden işletmesi, Çanakkale’nin Lapseki ilçesine bağlı Şahinli ve Kocabaşlar köyleri mevkiinde yer alan Lapseki Altın ve Gümüş Madeni ve Zenginleştirme Projesi oldu. 2017 yılında işletmeye alınan maden, Batı Anadolu TÜMAD Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından işletiliyor. Burası, Çanakkale’de aktif olan tek altın madeni işletmesi. Aynı şirket, Balıkesir’deki İvrindi Altın ve Gümüş Madeni’nin işletmesine de sahip.

 

*Kaz Dağları ve çevresinde Kanadalı Alamos Gold, Kirazlı’da gerçekleştirdiği doğa katliamına yüz binlerce yaşam savunucusunun tepkisi sonrasında hakkında 17 ay sonra kapatma kararı verilmişti. Firma, Türkiye'deki iştiraki Doğu Biga Madencilik'in Çanakkale şubesini kapattı ancak geride yenilenmesi yüzlerce yıl alacak bir doğa tahribatı bıraktı. Ancak arama ruhsatları da dahil olmak üzere 30 maden projesine 2019’da “ÇED olumlu” kararı verildi. Kanadalı Alamos Gold’un sahibi olduğu Kirazlı Altın Madeni ve Ağı Dağı Altın Madeni, Terziler Serçiler Köyü Mevkii Altın Madeni, Gökmusa Köyü Altın Madeni, Kubaşlar Altın Madeni ile ESAN Altın ve Gümüş Madenlerine ruhsat verildi.

 

*Çan ilçesinde ODAŞ Enerji şirketler grubundan Çan2 Termik A.Ş’ye ait 2 termik santral, Alarko Holding ve Cengiz Holding ortaklığıyla kurulan Cenal Elektrik Üretim A.Ş.’ne ait Cenal Karabiga Termik Santrali, IC Holdinge ait İÇDAŞ Biga Termik Santrali ve İÇDAŞ Bekirli Termik Santrali ve kamuya ait Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) olmak üzere 6 termik santral, canlı yaşamını tehdit ediyor.

 

Denizli

 

Son yıllarda Denizli sınırlarında maden çalışmaları doğa tahribatını artırırken, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) verilerine göre kentte en az 71 maden ocağı bulunuyor. Denizli, uzun yıllardır Büyük Menderes Nehri’ndeki kirlilikle mücadele ederken, Tavas ilçesinde yaklaşık üç buçuk milyon metrekarelik alana açık kömür ocağı işletmesi kurulmak isteniyor. Tavas ilçesi Kargömülen Mevkiinde Ionic Stone Maden Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi tarafından yapılması planlanan mermer ocağına ilişkin bakanlık, "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi. Honaz ilçesi Aşağıdağdere Mahallesinde Çetin İnşaat Malzemeleri Sanayi ve Ticaret LTD. ŞTİ. tarafından yapılması planlanan kalker ocağı kapasite artışı ile ilgili valilik ÇED süreci başlattı.

 

Uşak

 

*Merkez ilçeye bağlı Kayaağıl köyünde Amcol Mineral Madencilik San.  Tic. A.Ş. şirketi tarafından açılacak olan I-B Grubu Maden Ocağı (tuğla-kiremit kili, çimento kili, marn, puzolanik kayaç (tras) ile çimento ve seramik sanayilerinde kullanılan ve diğer gruplarda yer almayan kayaçlar) için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Şirketin bölgede 49,17 hektarlık alan için 10 yıllık maden işletme ruhsatı bulunurken, ÇED başvurusu 24,88 hektarlık alan için yapıldı. Şirket, ilerleyen yıllarda bu alanın tamamını da kullanabilir.

 

*Merkez ilçeye bağlı Kırca Köyünde ise Aksan Kozmetik ve Smartcap Plastik isimli şirketler tarafından 2 GES kurulması için ÇED süreci başlatıldı. Aksan Kozmetik tarafından kurulacak olan GES için 3,54 hektarlık alan kiralanırken, Smartcap şirketi de aynı bölgede 1,17 hektarlık alana GES panelleri kuracak. Binlerce güneş panelinin kurulacağı 2 alan da tarım arazisi vasfı taşıyor.

 

*Banaz ilçesi Ulupınar Köyü ve Boduçdamı Mahallesi’nde Pınar Madencilik tarafından yapılması planlanan ‘mermer ocağı projesi’ ile ilgili olarak Uşak Valiliği "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi.

 

*Karahallı ilçesinde Ümit Çelikten Mermer tarafından yapılması planlanan ‘mermer arama faaliyeti ve mermer ocağı işletmeciliği projesi ile ilgili valilik ÇED süreci başlattı.

 

*Karahallı ilçesi Beki Köyü’nde Çetinkayalar Mermer LTD. ŞTİ. tarafından yapılması planlanan ‘mermer ocağı projesi’ ile ilgili olarak valilik "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi.

 

*Eşme ilçesi Çaykışla Köyü’nde Mikroman Madenciliğe ‘kuvars kırma, eleme, öğütme, triyaj, optik ayırma tesisi ekipman artırımı ile ilgili valilik "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi.

 

*Ulubey ve Eşme ilçeleri sınırında, Gümüşkol köyü yakınlarında bulunan ve TÜPRAG Metal Madencilik tarafından işletilen Kışladağ Altın Madeninde siyanürle altın çıkarılmaya devam ediliyor.

 

*Tavas’ın Avdan Mahallesi’ndeki kömür ocağı işletmesi için 3 milyon 764 bin metrekarelik bir alana maden üretimi amacıyla acele kamulaştırma kararı verilmesinin iptaline ilişkin davada Danıştay 6. Dairesi’nin yürütmeyi durdurma kararı verilmesine rağmen Avdan Madencilik Enerji San. Tic. A.Ş. faaliyetlerine devam ediyor.

 

*Tavas ilçesi Kargömülen Mevkiinde Ionic Stone Maden Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi tarafından yapılması planlanan mermer ocağına ilişkin bakanlık, "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi.

 

*Honaz ilçesi Aşağıdağdere Mahallesi'nde Çetin İnşaat Malzemeleri Sanayi ve Ticaret LTD. ŞTİ. tarafından yapılması planlanan kalker ocağı kapasite artışı ile ilgili Denizli Valiliği ÇED süreci başlattı.

 

Kütahya

 

*Altıntaş ilçesinde yaklaşık 11 hektarlık alana Şentaş Marble Madencilik tarafından yapılması planlanan ‘Mermer ocağı kapasite artışı projesi’ ile ilgili olarak Kütahya Valiliği "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi. Proje orman arazisi içinde yer alıyor.

 

*Altıntaş ilçesi, Yenikaraağaç köyünde Hayrettin Ünal Madencilik tarafından açılmak istenen mermer ocağı için ÇED süreci başlatıldı. 99,16 hektarlık ruhsat alanının toplamda 24,97 hektarlık kısmında iki poligon şeklinde üretim yapılması planlanıyor. Yıllık 15 bin metreküp mermer çıkarılması planlanan proje alanının tamamı ormanlık bölgede yer alıyor. Proje alanına kuş uçumu 410 metre uzaklıkta Yenikaraağaç köyüne ait konutlar, 3 kilometre uzağında Elmalı Köyü, 4,5 kilometre uzağında ise Sevdiğin Köyü bulunuyor. Açık ocak işletmesi yöntemiyle yapılacak proje alanı yakınında tarla vasıflı araziler ve 200 metre uzaklığında bir gölet yer alıyor.

 

*Emet ilçesinde 98,96 hektarlık maden işletme ruhsatı bulunan alanın 16,28 hektarlık bölümünde Sermak Madencilik şirketinin işleteceği granit ocağı için ÇED süreci başlatıldı. Bölgenin tamamı orman arazisi içinde.

 

*Emet ilçesi Esentepe Mahallesi’nde Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılması planlanan ‘Boroksit Üretim Tesisi projesi’ ile ilgili olarak Kütahya Valiliği "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi.

 

*Şaphane ilçesi Kızılkoltuk Mahallesi'nde NG Madencilik tarafından 951,12 hektarlık ruhsat sahasının 14,01 hektarlık kısmında “Feldispat Ocağı" projesi için ÇED süreci başlatıldı. Bölge, orman arazisi içerisinde yer alıyor.

 

*Gediz ilçesi Göynükören Köyünde Aygrup İnşaat tarafından yapılması planlanan ‘Kum-Çakıl Ocağı Alan Artırımı ve Yıkama-Eleme Tesisi projesi’ ile ilgili olarak Kütahya Valiliği "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi.

 

*Gediz ilçesi Yelki köyünde Harmancı Etiket Fabrikaları tarafından GES kurulması için ÇED süreci başlatıldı. Kiremitlik mevkiinde 58 bin 533 metrekarelik alanına 4 bin 716 adet 545 Wp panel ve 19 adet 110 kw inverter kurulması planlanıyor. Proje alanı marjinal tarım arazisi olarak görünürken, proje sahasına 700 metre uzaklıkta ise Tepepınar köyü bulunuyor.

 

*Gediz ilçesi Göynükören köyünde Aygrup İnşaat tarafından yapılması planlanan ‘Kum-Çakıl Ocağı Alan Artırımı ve Yıkama-Eleme Tesisi projesi’ ile ilgili olarak Kütahya Valiliği "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi.

 

*Tavşanlı ilçesi Dulkadir köyünde Eti Gümüş tesislerinin siyanür barajlarında 2011’de sızıntı yaşanmış ve çok sayıda hayvan hayatını kaybetmiş, yurttaşlar zehirden etkilenmişti. Maden açıldıktan sonra suyunda arsenik tespit edilen, kanser vakaları artan 800 yıllık Dulkadir köyü, zamanla boşaldı. Köyde şu anda sadece 10 hane bulunuyor. 2011’de Kütahya 1. Sulh Ceza Mahkemesinde açılan davada 2016’da şirket yetkililerine sadece üçer ay hapis cezası verildi. Maden 2019’da kapandı ancak temizlenmeyen atıklar canlı yaşamını tehdit etmeye devam ediyor.

*Tavşanlı ilçesine bağlı Tunçbilek beldesindeki kömür ocağında 2023’de göçük meydana geldi. Göçükte bir işçi hayatını kaybetti. Tunçbilek Termik santrali TEAŞ tarafından işletiliyor.

 

*Tavşanlı ilçesi Çobanköy'de Tarhan Katı Yakıt Şirketi tarafından işletilen kömür ocağının kapasite artışı ve kömür kurutma, paketleme, dikişleme ve depolama tesisi için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. 60 Hektar arazinin 49,86 hektarı kömür ocağı olarak kullanılacak. Kapasite artışı ile birlikte yıllık kömür üretimi 50 bin tondan 200 bin tona çıkarılması planlıyor. Maden sahası ormanlık alanlarda bulunuyor.

 

*Merkez ilçesi Akoluk köyünde perlit arama işlemi için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. GPM Perlit AŞ isimli firma tarafından yapılacak maden arama işlemi için Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından 31 Mayıs 2023'e kadar geçerli arama ruhsatı süresi dolmasına rağmen bakanlık aramaya onay verdi. Şirket, 632 bin 981 hektarlık ruhsat alanı içerisinde belirlenen toplam 7 adet 52 bin metrekarelik alanda yarma yöntemi ile maden arayacak. Arama işlemi yapılacak alanlardan birinin 1 kilometre ötesinde ise Türkmenbaba Yaban Hayatı Geliştirme Sahası bulunuyor.

 

*Simav ilçesi İnlice Köyünde Uçar Otomotiv tarafından işletilen GES kapasite artışı için "ÇED gerekli değildir" kararı verildi. 4,23 hektarlık alana kurulacak olan GES, tarım arazisi üzerinde yer alıyor ve köye ise 1 kilometre uzaklıkta.

 

Afyon

 

*Afyonkarahisar'ın 4 ayrı ilçesinde Göktekin Tarım A.Ş. tarafından jeotermal kaynak arama için yapılacak toplam 11 sondaj çalışması için ÇED onayı verildi.

 

*Sinanpaşa ilçesi Elvanpaşa köyünde Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Tren Hattı Yapım Projesi kapsamında dolgu malzemesi olarak kullanılmak üzere kurulan taş ocağının kapasite artışı için ÇED süreci başlatıldı. Bölgenin büyük kısmı mera alanı olarak işaretli.

 

*Afyon İl Özel İdaresi İl Encümeni Başkanlığı, kentte jeotermal kaynak arama ruhsatlı 3 saha için ihale süreci başlattığını duyurdu. Sondaj Alanı-3 kuyusuna 36 metre uzaklıkta Alamescit köyüne ait evler bulunuyor. Yine sondaj yapılacak 7 bölgede tarım arazileri üzerine kurulu durumda. Sondaj yapılacak alanlardan birinin 780 metre uzağından Fırınlı Deresi, diğerinin 560 metre uzağından ise Bozoğlan Deresi geçiyor. Emirdağ ve Sandıklı ilçelerinde bulunan 3 saha ve Merkez, Bayat, Sandıklı, Başmakçı ve Sinanpaşa ilçelerinde de toplam 7 jeotermal kaynak arama ruhsat sahası verildi.

 

*Çobanlar ilçesi Kocaöz Kasabası’nda Say Yapı Mermer ve Madencilik LTD. ŞTİ. tarafından yapılması planlanan ‘Kalker ocağı, kırma eleme tesisi kapasite artışı ve mermer ocağı projesi’ ile ilgili olarak Afyon Valiliği ÇED süreci başlattı.

 

*Merkez ilçede Taymandos Madencilik tarafından yapılması planlanan ‘Mermer ocağı kapasite artışı projesi’ ile ilgili Afyon Valiliği "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi.

 

*İscehisar ilçesi İkizcesırtı mevkiindeki Selim Taşkın tarafından yapılması planlanan ‘Feldspat ocağı projesine ilişkin Afyon Valiliği "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi.

 

*İscehisar ilçesinde Alimoğlu Mermer A.Ş. tarafından yapılması planlanan ‘Mermer ocağı kapasite artışı projesi ile ilgili olarak Afyon Valiliği "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi.

 

*Suhut ilçesi Arızlı köyünde yapılması planlanan ‘Krom ocağı kapasite artışı ve kırma eleme tesisi projesi ile ilgili Afyon Valiliği "ÇED Gerekli Değildir" kararı verdi.

 

*Afyon Merkez ilçesine bağlı Bayramgazi köyünde yapılmak istenen 4 GES hakkında ÇED gerekli değildir kararı verildi. GES projeleri Afyon Domates, Madencilik şirketine ait. Erozyon bölgesi olarak belirlenen alanda 2052 adet panel, 8 adet evirici (invertör), 1 adet trafo yer alacak. Kefere Çeşmesi bölgesinde kurulacak olan Liva GES 15 ve Liva GES 16 için kullanılacak 19 bin 812 metrekarelik alan içinde tarım alanları da yer alıyor.