Melike Aydın 

 

HABER MERKEZİ- Büyük enerji santralleri, taş ve kömür ocakları, HES’lerle çevrelenmiş Karadeniz kentleri giderek artan ve hız kazanan eko-kırım projeleri ile yok oluşa sürükleniyor. Yalnızca Artvin, faaliyet halinde 16 HES ile kuşatılmışken bölgede bulunan alanların yüzde 71’ine maden ruhsatı verildi.

 

Türkiye'de ekolojik yıkımın en yoğun olduğu bölgelerden biri olan Karadeniz'de Hidroelektrik Santralleri (HES), madenler ve yol projeleriyle ekolojik tahribat canlı yaşamını ve doğayı tehdit ediyor. Söz konusu tahribatlar nedeniyle bölgede seller, kuraklık, orman yangınları, suyun kirlenmesi, aşırı sıcak hava dalgaları gibi felaketler sermaye için yeni alanlar oluşturulmasına zemin hazırlıyor. 

 

Canlı yaşamını tehdit eden projeler kamu kuruluşları ya da özel girişimler eliyle yürütülüyor. Karadeniz kentleri, kömür ve taş ocakları, enerji santralleri kıyı dolgularıyla çevrelenmiş halde iken yeni eko-kırım suçlarına zemin hazırlayan nükleer santraller, siyanür havuzları, açık ocak işletmeleri içeren projelere ise jet hızıyla onay veriliyor. Karadeniz’de büyük enerji ve maden işletmelerinin sahipleri olan Cengiz Holding, Koza Holding, Ağaoğlu Holding, Hattat Holding gibi şirketlerin doğaya saldırılarına karşı mücadele geliştirilse de genele yayılmış bu yıkım karşısında verilen tepkiler yeterli değil.

 

Karadeniz kentlerinde eko-kırıma neden olan projeleri ve yürütücülerini derledik: 

 

Düzce

 

*Yığılca ilçesinde YD Madencilik Şirketi tarafından işletilen kalker ocağının kapasite artırımı için İnceleme Denetleme Kurulu (İDK) toplantısı yapılacak. Kapasite artışı ile birlikte ocak 113,7 hektara çıkacak. Maden ilçe merkezine 3 kilometre, Hoşafoğlu Köyü'ne 650 metre uzaklıkta yer alıyor ve orman, tarım arazisi ve çalılık alanları kapsıyor.

 

* Ağaoğlu Şirketler Grubu’na ait Gümüşova’da 2018’de kurulan biyokütle enerji tesisi doğaya yaydığı buhar ve gürültü nedeniyle kirlilik yaratıyor.

 

*Yığılca ilçesinde Hoşafoğlu Köyü'nde Ağaoğlu Şirketler Grubuna ait YD Madencilik AŞ. Orman Bölge Müdürlüğü tarafından verilen ilk ÇED raporunun “olumsuz” olmasına rağmen 2017’de kil ocağı tesisi kuruldu.

 

* YD Madencilik şirketlerine ait Marmara Çimento fabrikası, Alaplı ilçesi Kılçak Köyü altındaki Değirmen Ağzı mevkiinde iskele inşası için mayıs 2022’de denizi doldurmaya başladı. İskele olarak ihale edildiği için ÇED raporu alınmayan proje daha sonra liman olarak değiştirildi.

 

*Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) Salkım Enerji Geri Dönüşüm ve Biyokütle Elektrik Üretim AŞ’ye, Düzce Biyokütle Enerji Santrali (BES) Projesi için 49 yıllığına elektrik üretim lisansı verdi. Yaşam savunucuları Düzce'deki hava kirliliğinde biyokütle enerji santrallerinden salınan gazların en büyük pay sahip olduğunu söylüyor.

 

*Doğan Holding'e ait Galata Wind Enerji A.Ş. Kurtuluş RES projesinin ÇED süreci tamamlanmadan Sakarya, Düzce ve Bolu'nun kesiştiği aynı bölgede Düzce'nin Gölyaka İlçesi ve Bolu'nun Mudurnu İlçesine bağlı köyler arasında geniş bir alana 3 rüzgar türbini ve bir elektrik depolama tesisi içerecek. Şirket valiliğe ÇED başvurusunda bulundu.

 

Zonguldak

 

*Zonguldak’ta Eren Enerji Elektrik Üretim A.Ş.’ne ait 2 termik santral, OYAK’a ait Erdemir Ereğli Demir Çelik Fabrikası Termik Santrali ve Oyka Kağıt SEKA Çaycuma Termik Santrali, Eren Enerjiye ait Eren (ZETES) Termik Santrali ve EİAŞ’a ait Çatalağzı termik santrali ile toplamda 6 termik santrali hava kirliliğine neden oluyor. Kentte hava kirliliği ölçümleri normal sınırların üzerinde.

 

*Kilimli ilçesi Çatalağzı'nda yerleşim yerlerinin yakınında bulunan Elektrik üretim AŞ (EİAŞ) ait Çates Termik Santralinin kül barajı canlı hayatını tehdit ediyor. Santralin ortakları arasında Parla Enerji Yatırımları A.Ş. de bulunuyor.

 

* Zonguldak Havzasında bin 517 milyar ton kömür rezervi bulunuyor ve bu rezervin yüzde 48’i görünür rezerv olarak kabul ediliyor. Yasal maden ocaklarının yanı sıra kaçak maden ocaklarının da mevcut olduğu bilinen kentte madenler denetimsiz ve doğaya verdiği zararın miktarı öngörülemiyor.  

 

*Okyanus Enerji Üretim İnşaat A.Ş. tarafından Devrek Çayı üzerinde yapılması planlanan 3 Hidroelektrik santrali için ÇED süreci devam ediyor. Yaşam savunucuları santral yapımına karşı mücadeleyi sürdürüyor.

 

* Alaplı ilçesinde taş ocağı kırma ve eleme tesisleri doğaya zarar vermeyi sürdürürken bölgede oluşan doğal göl, su ürünleri ıslah alanı ve Kıyıcak Mahallesi’nden birçok özel arazi tahrip edildi. Tesis ve kaçak cüruf şirketlerinin oluşturduğu cüruf dağları bölgede 2009’da oluşan doğal göleti, yer altı sularını ve yakınındaki Kavak Deresi ve Döşeme Dere’sini tehdit ediyor.

 

* Yaşam savunucuları 2022’de Alaplı OSB içinde Kılıçlar Şirketi, Ege Doğa AŞ’nin ruhsatsız şekilde Erdemir AŞ’ne ait cürufları ayrıştırma işlemi yaptığını ve yine mülkiyeti Ege Doğa AŞ.ye ait tarım arazisinde depoladığını tespit etmişti. Bu şirketlerin faaliyetlerini durdurduğuna veya yaptırım uygulandığına dair bir veri bulunmuyor. 

 

*Ereğli, Kıyıcak Mahallesi ve Alaplı sınırlarının bir bölümünü içine alan 75 hektar maden sahası için Zonguldak İl Özel idaresi, 24,9 hektarlık bir alan için Ege Doğa Şirketine taş ocağı ruhsatı verdi. Yerleşim alanları v fındık bahçelerini tehdit eden taş ocağına verilen ruhsat için yaşam savunucularının hukuk mücadelesi sürüyor. 

 

*Zonguldak İl Özel İdaresi, Karadeniz Ereğli Kıyıcak Mahallesi sınırları içinde bir alana taş ocağı ruhsatı verdi. Tarım ve yerleşim alanlarına yakın olan bölgeye verilen ruhsat için yaşam savunucularının Zonguldak İdare Mahkemesi’ne açtığı dava reddedildi.

 

*Maden Petrol İşletmeleri Genel Müdürlüğü 2022 verilerini kullanan TEMA’nın ‘Zonguldak - Bartın ve Çevresinde Madencilik’ adıyla çıkardığı rapora göre çalışma alanında bulunan IV. Grup madenlere ilişkin ruhsat alanı toplamı 877 bin 447 hektar. Alan ihale, arama ve işletme safhalarındaki 159 ruhsata bölünmüş, çalışma alanının yüzde 72’si madenlere ruhsatlı durumda. Ruhsatlar safhalarına göre incelendiğinde Zonguldak-Bartın illerinin yüzde 36’sı işletme, yüzde 28’i ihale ve yüzde 8’i arama ruhsat safhasındaki madenlere ruhsatlıdır. Ancak raporda bu verilerin dışında hangi madenin kim tarafından ne şekilde işletildiğine dair şeffaf bir bilgi bulunamadığı da yer alıyor.

 

Bartın

 

*Amasra ilçesinde Hattat Holding tarafından yapılmak istenen termik santral projesi için verilen ÇED lisansı iptal edildi. Ancak Hattat Enerji ve Maden Ticaret A.Ş. "Kömür Hazırlama (Lavvar) Tesisleri, Lavvar Atığı Depolama Tesisleri, Dolgu Alanı İle Rıhtım ve İR 86970 Numaralı Ruhsat Sahasında Taşkömürü Üretimi Entegre Projesi" için ÇED süreci başlattı. Geçtiğimiz günlerde ÇED toplantısı ileri tarihe ertelendi.

 

*Bartın’da her yıl yaşanan sel felaketi 2021 ağustos ayında 83 kişinin hayatını kaybetmesine neden olmuştu. Ekolojistler yaşanan sel felaketinin nedeninin ilde bulunan HES’ler olduğunu söylüyor. Bartın’da Abalıoğlu Holdinge ait Kayadibi, Okyanus Enerjiye ait Kirazlıköprü ve Erciyes Anadolu Holding'e ait Başak HES olmak üzere çalışır durumda 3 santral bulunuyor. Buna rağmen Ulus ilçesine bağlı Uluköy Köyü sınırları içerisindeki Katırova Deresi üzerinde Has Enerji tarafından  “Katırova Regülatörü ve Hidroelektrik Santralı” projesi için 2018’de ÇED süreci başlatılmış ancak yurttaşların itirazları sonucunda süreç askıya alınmıştı.

 

Karabük

 

*Merkez ilçesi Burunsuz Köyü'nde Yılmaz İnşaat firması "Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi Kapasite Artışı” için İDK tarafından nihai karar verildi. Planlanan maden alanı orman ve şahıs arazilerinden oluşuyor.

 

 *Merkez ilçesi Kale Köyü'nde 2 bin metrekarelik alana Yılankaya Hurdacılık isimli firma tarafından atık tesisi kurulması için ÇED süreci başlatıldı. Tesiste metal atıkları ve cürufları işlenecek. Eskipazar ilçesi Bayındır Köyünde bulunan Eskipazar Organize Sanayi Bölgesi'nde Hakan Faydasıçok Çelik Anonim Şirketi 27 bin metrekarelik alana kurulacak “Sıcak ve Soğuk Demir Çelik Haddeleme Tesisi” için ÇED süreci başlatıldı.

 

*Merkez ilçesi Burunsuz Köyü‘nde Yılmaz inşaat firması tarafından “Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi Kapasite Artışı” için 11 Aralık’ta İDK tarafından nihai karar verildi. Mevcut ocak alanının iki katından büyük bir alanda açılması planlanan maden alanı orman ve şahıs arazilerinden oluşuyor.

 

*Merkez ilçesi Kale Köyü’nde 2 bin metrekarelik alana Yılankaya Hurdacılık tarafından kurulması planlanan atık tesisi için ÇED süreci başlatıldı. Tesiste metal atık ve cüruflarının işlenecek.

 

*Eskipazar ilçesi Bayındır Köyü’nde bulunan Eskipazar Organize Sanayi Bölgesi’nde Hakan Faydasıçok Çelik Anonim Şirketi tarafından 27 bin metrekarelik alana kurulacak olan “Sıcak ve Soğuk Demir Çelik Haddeleme Tesisi” için ÇED süreci başlatıldı.

 

Kastamonu

 

* Hanönü ilçesinde, 2023 yılı ağustos ayında İlbak ve Akfen Holding ortaklığındaki Acacia Bakır Madenleri A.Ş. tarafından işletilen bakır madeninin kimyasal atıklarını HES kanalına akıtıldığı tespit edildi. Şirket bölgeyi temizleyerek delilleri karartmaya çalıştı. Açılan soruşturma kapsamında Kastamonu İl Çevre Müdürlüğü yetkilileri ile savcılık adına bölgeye giden kamu görevlileri, suyun temiz olduğunu iddia ederek, numune almadan temiz raporu verdi. Madenin kimyasal madde taşıdığı belirtilen boruları, 18 Kasım 2022, 11 Aralık 2022 ve 3 Ocak 2023 tarihlerinde 3 kez patlamıştı.

 

* Devrakani ilçesi Ulamış Köyü, Sökmen ve Kabalar mahalleleri sınırlarında bulunan 8 hektarlık alanda Başkar Doğaltaş Şirketi tarafından açılmak istenen mermer ocağı için "ÇED gerekli değil” kararı verildi. Ocak, “Ağaçsız Orman Toprağı” tarım arazisi ve meralık arazide yer alıyor. Proje sahasının 300 metre ilerisinde yerleşim yerleri bulunuyor.

 

* Hanönü ilçesine bağlı Yeniköy Köyü’nde Eti Bakır A.Ş. bakır madeni için ÇED süreci başlatıldı. Bin 815,87 hektarlık ruhsat sahasında işletilen yeraltı madeninde yıllık 50 bin ton bakır çıkarılması planlanıyor. Maden sahasında dönemsel akan dereler bulunuyor ve bölge orman alanı olarak tanımlanıyor.

 

* Cengiz Holding bünyesindeki Eti Bakır işletmekte olduğu Küre Maden sahasında 800 bin ton yeni rezerv bulduğunu açıkladı. Şirket iki farklı sondaj makinesiyle çalışıyor. Şirket 2013’te Küre’de 25 milyon tonluk rezerv bulduğunu açıklayan Cengiz Holding 2023’te Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na ÇED başvurusunda bulunmuştu. Eti Bakır 2004 yılında özelleştirmeyle Cengiz Holding’e satılmıştı. Holding binlerce ağacın katledilmesine neden olan Ilgaz Tüneli ve Çankırı Yolunu da inşa etmişti.

 

*Kastamonu’da farklı şirketlere ait 11 HES regülatörü bulunuyor. Barajlar bölgede sel felaketlerine neden olmakla beraber ve ekolojik tahribata neden oluyor.

 

Sinop

 

*Türkiye Nükleer Düzenleme Kurulu Türkiye Nükleer Enerji Anonim Şirketi’nin (TÜNAŞ)  30 Mayıs tarihinde yapmış olduğu başvuruya istinaden 3 Nisan 2024 tarihinde Sinop Nükleer Santrali (NGS) Sahası için Abalı Köyünün İnceburun mevkiinde bulunan alana saha onayı verildi. Daha önce Türkiye Nükleer Enerji A.Ş. tarafından Japonya, Fransa ve Türkiye ortaklığıyla yapılacak santral anlaşması iptal edilmişti. Ancak Sinop Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Müdürlüğü tarafından santral yapımına ÇED onayı verildiği gibi mahkeme yapılan itirazları da reddetti. Bakanlık 23 Mart’ta Sinop Nükleer Güç Santralı Nazım İmar Planı yeniden askıya çıkarıldı. Birçok sivil toplum kuruluşu ve yaşam savunucuları Türkiye'nin enerji ihtiyacının bulunmadığını, olası kazanın geri dönüşü olmayan ve canlı yaşamını yüzyıllarca etkileyecek ekokırım suçuna neden olacağı için karşı çıkıyor. Türkiye hali hazırda Mersin'in Gülnar İlçesi Akkuyu Mahallesi’nde Rusya ortaklığı ile NGS inşaatını sürdürüyor.

 

*Merkez ilçesi Sinecan Köyü'nde Kuşdil İnşaat tarafından agrega yıkama-eleme tesisi için ÇED süreci başlatıldı. 9 bin 786,69 metrekarelik alana kurulacak tesisinin yakınında tarım arazileri, Kırkgeçit Çayı ve 180 metre uzaklığında yerleşim yerleri var.

 

* Erfelek ilçesi Saç Kayası mevkiine Kar Grup tarafından kurulmak istenen taş ocağına ÇED istenmeden onay verildi. Ormanlık arazide yer alan taş ocağı 10 köyü olumsuz etkileyecek.

 

* Ayancık ilçesine bağlı olan Çaylıoğlu Köyü’nde tarihi SİT alanı üzerinde taş ocağı işletiliyor. Mitto isimli firma tarafından daha önce Sinop Orman Bölge Müdüründen izin almaksızın taş ocağı işletilmiş, köy halkının tepkisi sonrasında faaliyetlerini durdurmuştu. Ocak, yaşam alanlarının çok yakınında bulunuyor.

 

Samsun

 

*Ladik ilçesi Ahmetsaray Mahallesi ve Kavak ilçesi Karadağ Mahallesi sınırlarında Hanlı Enerji Şirketi 5 adet RES için ÇED başvurusunda bulundu. Alan Samsun, Çorum, Tokat Planlama Bölgesi çevre düzeni planına göre tarım arazisi niteliğinde. 

 

*Kavak ilçesi Belalan Mahallesi’nde ise Oğutata Mimarlık Şirketi tarafından RES yapılması için ÇED süreci devam ediyor.  5 adet rüzgar türbününün kurulacağı bölge, orman ve tarım arazisi niteliğinde.

 

*Tekkeköy ilçesinde bulunan Cengiz Enerji’ye ait Cengiz Enerji Santrali hava kirliliğinin yanı sıra 180 dönüm üzerinde günde 180 ton yakıt yakarak, 38 ton kül çıkarıyor ve bin 500 ton su tüketerek ekolojik tahribat yaratmaya devam ediyor. Santralden çıkan azot, kükürt, karbondioksit gibi atıklar Çakmak Barajını olumsuz etkiliyor. Ayrıca kullanılan suyun denize dökülmesi deniz canlılarına zarar veriyor.

 

*Denizin akıntı yönü ve küçük akarsular ile gelen dolgu maddeleri düşünülmeden yapılan Kurupelit Yat Limanı’nın AKP’li Atakum Belediyesi tarafından doldurularak yat limanına çevrilmesi için ÇED süreci başlatıldı. Ekolojik yıkıma neden olan limanın doldurularak genişletilmesi yıkımı büyütecek.

 

*Tekkeköy İlçesinde bulunan Toros Tarım’a ait Toros Tarım Samsun Atık ısı Santrali, Oltan Köleoğlu Enerjinin Biyokütle Enerji Santrali, Türkiye Şeker Fabrikası’na ait termik santral Çarşamba Ovası’nda çölleşmeye neden oluyor.

 

*Kanadalı maden şirketi Eldorado Gold Corporation’ın Türkiye uzantısı TÜPRAG Metal Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin Samsun’un Kavak ve Havza ilçelerini kapsayan Şahin Dağlarında altın madeni arama çalışmaları için 13 bin hektar alanda arama yapması için 2019 yılında onay verilmişti. Bu kapsamda ormanlık alanda şirket için yapılan yolda binlerce ağaç kesildi. Siyanürle altın arayacak firmaya verilen ÇED raporu 2022’de yaşam savunucuları tarafından dava edildi.

 

*Havza ilçesi Hacıdede Mahallesi'nde Ekim Elektrik Şirketi tarafından işletilen RES'e kaynak sağlamak için açılması planlanan GES dosyası İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu (İDK) tarafından askıya çıkarıldı. Tarla arazilerini kapsayan projeye göre 71 hektarlık bir alana toplam 87 bin 272 güneş paneli yerleştirilecek.

 

* Bafra ilçesi İnözü Koşaca Mahallesi'nde Karayolları 7'nci Bölge Müdürlüğü tarafından 24,45 hektarlık alana kalker ocağı kurulması için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. İlkadım ilçesi Çivril Mahallesi'nde Dağdelen Yol Yapı A.Ş. tarafından 69 bin 966,58 metrekarelik alana "Samsun Şehir Geçişi Yeşilkent Kavşağı Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Üstyapı İşleri (BSK) ve Köprü Yapım İşi" için Sıcak Asfalt Plent ve Mekanik Plent Tesisi kurulması için de ÇED süreci başlatıldı.

 

*Yapımına 2019 yılında başlanan, hakkında 2 defa kapatma kararı verilen Eğercili RES için verilen 'ÇED gerekli değildir' kararına yapılan itirazlar alt mahkemede kabul edilmesine rağmen Danıştay şirket lehine karar vererek itirazları geri çevirdi.

 

Tokat

 

*Merkez ilçesi Döllük ve Bula köylerini kapsayan 3 hektarlık alanda Tokat Erdem Hazır Beton şirketi tarafından kum-çakıl Ocağı açılması için ‘ÇED gerekli değil’ kararı verildi.  Proje alanına kuş uçuşu 68 metre uzaklıkta konutlar, 155 metre kuzeyinden Yeşilırmak Nehri, 140 metre uzağından ise Yeşilırmak Nehri bulunuyor.

 

*Zile İlçesi Yıldıztepe Köyü’nün mahallerinde ise Tokat İl Özel İdaresi tarafından 3 adet kil ocağı ve 1 adet taş ocağı işletilmesi için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. 20 hektarlık alanda işletilecek 4 ocağın bulunduğu alan Samsun-Çorum-Tokat Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında “Marjinal Tarım Alanları” ve “Orman Alanları” içerisinde kalıyor, bölge halkı tarafından mera ve yayla olarak kullanılıyor.

 

*Tokat'ın Zile ilçesi ve Yozgat'ın Çekerek ilçesi sınırlarında kalan Çekerek Çayı üzerinde Reis Enerji A.Ş tarafından yapılan HES havadaki su miktarının azalmasına, tarım ve hayvancılığın yok olmasına neden olacak.

 

*Merkeze bağlı Günçalı Köyü ve çevresinde HLC Kıymetli Madenler ve Yatırım A.Ş.’ne maden arama izni verildi. Maden arama faaliyeti yürütülen arazi mera olarak geçiyor ve içinden çokça dere ve nehir akıyor.

 

*Erbaa ilçesine bağlı 12 köyde, MAPEG tarafından açılan 2 bin hektarlık maden arama ruhsatı verildi. İhale Verusa Holding iştiraki Galata Madencilik tarafından alındı. Tokat İdare Mahkemesi’ne açılan dava köy halkının yürütmeyi durdurma talebinin reddi ile sonuçlandı. Yerel mahkeme kararı 22 Mart 2022 tarihinde Samsun Bölge İstinaf Mahkemesi’ne taşındı ve Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapıldı. Yargı süreci devam ediyor.

 

*Niksar ilçesine bağlı Hüseyin Gazi köyünde yol yapımı için dolgu malzemesi kullanmak üzere açılan taş ocağı ormanlık araziye zarar veriyor.

 

* Erbaa İlçesi Çamdibi ve Doğanyurt köyleri sınırlarındaki İkizler Erbaa İkizler Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin Patlatmalı Kalker Ocağı Ve Kırma Eleme Tesisi için Tokat Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü “ÇED gerekli değildir” kararı verdi. Ruhsat alanının doğu istikametinde 30-40 m mesafede Kaniye pınarı ve güney doğu istikametine 800-1000 m mesafede Kuru Pınar su kaynağı bulunuyor.

 

Amasya

 

*Merkez ilçe Sıracevizler Köyü’nde Fatih Taşdelen isimli girişimci tarafından açılmak istenen Kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. 79,78 hektarlık alanda ruhsat verilen ocak ilk etapta 23,78 hektarlık alanda açılacak. Alan orman, mera ve tarım arazilerini içeriyor. Maden sahasına 180 metre uzaklıkta Sıracevizler Köyü’nün içme suyu ihtiyacını karşılamak için açılan sondaj kuyusu bulunuyor ve yer altı sularına zarar verme tehlikesi taşıyor.

 

*Taşova ilçesine bağlı Çambükü Köyü’nde tarım arazilerine yapılmak istenen Organize Sanayi Bölgesi projesi, mahkeme kararıyla iptal edilmesine rağmen AKP'li Taşova Belediyesi projeyi hayata geçireceklerini açıkladı.

 

* Taşova ilçesi Uluköy köyünde GA Elektrik Enerji Şirketi tarafından kapasite artışı yapılmak istenen Güneş Enerjisi Santrali için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından ÇED gerekli değil" kararı verildi. Şirketin Umutlu Hidroelektrik Santrali’nin elektrik ihtiyacını karşılamak için yapılacak olan GES projesi kapsamında mevcut 6 bin 780 adet panele ek olarak olarak 2 bin 437 panel daha eklenecek. Projeler tarım ve mera arazileri üzerine yapılacak.

 

Ordu

 

* TEMA raporuna göre yüzde 74’ü maden sahası ilan edilen Ordu’da Mesudiye İlçesi Darıcıbaşı Mahallesi’nde 6,92 hektarlık alanda Favori Metal Madencilik’in IV. Grup (Bakır, Kurşun, Çinko) maden ocağı projesi için ÇED süreci başladı. Bakanlıktan bin 599,85 hektarlık alan için 24 Eylül 2030 tarihine kadar maden işletme ruhsatı alan şirket, ilk etapta 6,92 hektar için süreç başlattı. Yıllık 10 bin 80 ton üretim yapılması planlanan maden, açık ocak işletme tekniği ile işletilecek. Ocak Darıcabaşı Mahallesi’ne kuş uçuşu 672 metre, en yakın konuta ise 215 metre mesafede ve ormanlık arazide yer alıyor.

 

*Ulubey ilçesinde Çatallı ve Yeni Sayaca mahallelerini kapsayan 19 hektarlık alana MCL Bentonit Maden tarafından bentonit madeni için bilirkişi raporuna rağmen Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından “ÇED gerekli değildir” raporu verildi. 

 

* Çaybaşı ilçesi Boras Mahallesi'nde Fatsa Madencilik Şirketi tarafından işletilen bazalt ve bentonit ocağının kapasite artırımı için ÇED süreci başlatıldı. 10 Aralık 2023'te Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nden 461,72 hektarlık alan için ruhsat alan şirket, 3 ayrı parçada maden açmak için başvuru yaptı. Maden açılmak istenen alanın tamamı fındık ağaçlarıyla kaplı ve sadece 10 metre ilerisinde evler bulunuyor. 

 

*Fatsa İlçesi Karşıyaka Mahallesi'nde Kuzey Mikronize Bentonit firması tarafından işletilen bentonit ocağının 5,71 hektarlık kapasite artışı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Tamamı orman ve fındık bahçeleri içinde bulunan ocağın 75 metre uzağında konutlar mevcut.

 

*Fatsa'da Mustafa Kemal Paşa ve Dumlupınar mahallelerinin kıyı dolgusu için başvuran Ordu Büyükşehir Belediyesi projesi için 15 Aralıkta "ÇED olumlu" kararı çıktı. Aynı bölge için bakanlık 2021'de verdiği “ÇED gerekli değildir” kararı Ordu 1. İdare Mahkemesi tarafından iptal edilmişti. 1 kilometrelik sahil bandında yapılacak dolgu alanı için bölgedeki vadileri yok eden 4 ayrı taş ocağından taş alınması planlanıyor. Proje deniz türü çeşitliliğini ve balıkçılığı olumsuz etkileyecek.

 

*Mesudiye ilçesi Darıca Mahallesi'nde 6,46 hektarlık alanda Karayolları 7’nci Bölge Müdürlüğü tarafından açılmak istenen bazalt ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı çıktı. Çevre Düzeni Planına göre orman alanı içinde yer alan maden sahasının 185 metre uzağından ise Melet Irmağı geçiyor. 

 

*Kabadüz ve Altınordu ilçeleri arasında tarım arazilerinin bulunduğu bir bölgede Melet Enerji Elektrik Üretim A.Ş.’ye GES kurması için Bakanlık tarafından “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Toplamda 4,15 hektarlık iki ayrı alanda kurulacak olan GES, aynı şirket tarafından işletilen Ordu Hidroelektrik Santralı’na yardımcı güç olarak kurulacak.

 

* Kabadüz ve Altınordu ilçelerinin sınırları içinde Melet Irmağı’ndaki Ordu HES’e ‘yardımcı kaynak GES’ için Ordu Valiliği tarafından “ÇED gerekli değildir” kararı verildi. Bölge halkı dava açmaya hazırlanıyor.

 

*Favori Metal Madencilik, Tarım, Enerji, Mühendislik San. Tic. Ltd. Şti. Mesudiye Darıca’da bakır, çinko, kurşun maden işletmeciliği için ÇED süreci başlattı. Şirket Perşembe, Gölköy, Ulubey ve Kabadüz ilçelerinde aynı madenler için ÇED süreci başlattı.

 

*Kabadüz, Ulubey ve Gölköy ilçelerinin kesiştiği hektarlarca bir ormanlık alanda Favori Metal Madencilik Tarım Enerji Mühendislik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi tarafından kurulmak istenen maden ocakları için 3 ayrı  ÇED süreci başlatıldı. Projeler tarım arazileri üzerinde bulunuyor.

 

* Çayeli ilçesinde Büyükşehir Belediyesi’nin yaptığı katı atık bertaraf tesisine çöp taşınması, su kaynaklarını ve ormanlık alanları kirlettiği gerekçesiyle verilen ‘yürütmeyi durdurma’ kararına rağmen işletilmeye devam ediyor.

 

*Kumru ilçesi Karaağaç Mahallesi’nde 23,35 hektarlık alanda Ordu Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilmek istenen kalker ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Ormanlık alan içinde yer alan maden sahasından Kuşağzı Deresi geçiyor. Yine İkizce ilçesi, Merkez ve Ağcaalan mahallerinde bulunan 12,64 hektarlık alanda Kaygılar Beton Şirketi andezit-bazalt ocağı açacağı alan için aynı karar verildi.  Alan orman, fındık bahçelerini kapsıyor.

 

*Ulubey‘e bağlı Çatallı ve Yeni Sayaca mahallelerini kapsayan bentonit madeni için “ÇED gerekli değildir” kararı verildi. İptal davası kapsamında yapılan bilirkişi keşfinden maden tesisinin bölgeye zarar vereceği yönünde görüş çıktı. Maden sahası tarım ve yerleşim alanlarını kapsıyor, su kaynaklarına çok yakın. Ünye ilçesi Çakmak Mahallesi’nde 11,94 hektarlık alanda Lider Bentonit Madencilik tarafından açılmak istenen bentonit ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı çıktı.

 

*AKP'li Ordu Büyükşehir Belediyesi Perşembe, Ünye, Fatsa, Altınordu ve Gülyalı ilçelerinde toplamda 12 kıyı dolgusu için bakanlıktan “ÇED Gerekli değildir” ve "ÇED olumlu" kararı verildi. Kıyı dolgusu ile balıkçı barınağı, yat limanı, bisiklet yolu yapılmak istenen alanlara yaşam savunucuları dava açtı ve İdare Mahkemesinden birçoğu için "yürütmeyi durdurma" kararı aldı. Bazı mahkemeler ise devam ediyor. 

 

Giresun

 

*Bakanlık, Koza Altın şirketine Gümüşhane Kürtün ilçesi Beytarla Köyü’nde altın, gümüş, bakır, kurşun ve çinko çıkarabileceği maden ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı verdi. Şirket yine Alucra ilçesi Tohumluk Köyü'nde kompleks cevher madeni açabilmek için “ÇED gerekli değildir” kararı aldı. Madenler, korunması gereken türleri barındıran yayla alanları içinde yer alıyor ve su kaynaklarına çok yakın. Bazı yerlerde ise fındık bahçeleri mevcut.

 

* Şebinkarahisar İlçesi’nin Yedikardeş Köyü yakınlarında faaliyet gösteren Nesko Madencilik A.Ş.’ye ait “Kurşun, Çinko, Bakır Ocağı ve Zenginleştirme Tesisi”nin atık barajı 18 Kasım 2020’de çöktü ve zehirli kimyasallarla yüklü atık su ve çamurlar Kılıçkaya Barajı’na kadar ulaştı.

 

*Şebinkarahisar ilçesi Asarcık Köyü'nde Koza Altın İşletmeleri A.Ş. tarafından alınan 537,36 hektarlık maden işletme ruhsatının 19,35 hektarlık bölümünde açık ocak madenciliği metodu ile açılmak istenen kompleks cevherlerin (altın, gümüş, bakır, kurşun, çinko) çıkarılması için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Maden mera alanlarında ve Dereyurt Yaylasına 90, Aslanyurdu Yaylası'na 358 metre uzaklıkta bulunuyor.  Maden sahasının 10 metre yakınından Arslanyurdu, 20 metre uzağında 235 metre uzağından ise Dereyurt dereleri geçiyor. 

 

*Doğankent ilçesi Çatalağaç Köyünde Alagöz Madencilik tarafından işletilen Kurşun-Çinko-Bakır Ocağı’nın 5,48 hektarlık alanda yapacağı kapasite artışı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Tamamı ormanlık arazide bulunan ÇED-1 ve ÇED-2 alanı içerisinden Kuzgun Deresi, ÇED-5 alanının içerisinden Maden Deresi akıyor.

 

*Merkez ilçesi, Yağmurca Köyü'nde Giresun İl Özel İdaresi tarafından 18,39 hektarlık alanda açılmak istenen kalker ocağı ile kırma ve eleme tesisi için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Alan 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre “Bölgeye özel ürün alanı (bağcılık, çay, fındık vb)” vasfında bulunurken, Yağmurca Köy merkezine 300 metre, en yakın konuta 60 metre uzaklıkta bulunuyor. Ocak alanının yakın çevresinde ise Aksu Çayı ve bu çayı besleyen Çanganağzı Deresi bulunuyor. 

 

* Bulancak ilçesi, Aydındere Beldesi'nde Aytaş Madencilik tarafından işletilen demir madeninin 23,3 hektarlık kapasite artışı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. 180 hektar işletme ruhsatı bulunan alan orman arazisi içinde ve planlanan ÇED alanının 20 metre uzağından Pazarsuyu Çayı geçiyor. 

 

* Tirebolu ilçesi, Ketençukur Köyü'nde Giresun İl Özel İdaresi tarafından 16,39 hektarlık alanda işletilmek istenen Andezit ve Bazalt ocağı ve kırma-eleme tesisi için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Alan ormanlık ve tarım arazisi içinde bulunuyor ve Tirebolu'nun içme suyu ihtiyacının karşılandığı su sondaj kuyularının da bulunduğu Harşit Çayı Akifer alanının yukarı havzasında bulunuyor.

 

* Yağlıdere ilçesi Kanlıca Mahallesi’nde Espiye Belediye Başkanlığı tarafından 8,59 hektarlık alanda açılmak istenen andezit ve bazalt ocağı ile kırma-eleme-yıkama tesisi için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Bölge tarım ve orman arazisi içinde ve yakınından dereler geçiyor.

 

* Alucra ilçesi, Tohumluk Köyü'nde Koza Altın İşletmeleri A.Ş. tarafından açılmak istenen kompleks cevher madeni için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Açık ocak sistemi ile işletilecek maden için alınan ruhsat sahası bin 37,44 hektarlık alanı kapsıyor ancak bunun 18,12 hektarlık bölümü için başvuru yapıldı. Bölge orman ve tarım arazisi alanları arasında ve alanın 786 metre uzağında Taşlıalan Yaylası, 40 metre uzağında ise Tozluyurt Yaylasına ait konutlar bulunuyor.

 

* Alucra Aktepe Köyü’nde Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü tarafından işletilen taş ocağının kapasite artışı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Alan tarım orman ve mera alanlarını içine alıyor ve çok yakınında Hayran Deresi geçiyor. 

 

Trabzon

 

*Trabzon Akçaabat ilçesi Darıca Mahallesi'nde Tilya Resort Otel'in kapasite artışı için de 13 Aralık'ta "ÇED gerekli değil" kararı verildi. 9 bin 9557,675 metrekarelik alana genişleyecek olan otel, Akçaabat sahilinde bulunuyor

 

* Maçka ilçesinde bulunan Atasu Barajı ve Hidroelektrik Santrali projesini üstlenen Cengiz İnşaat, Artvin’de Yusufeli Barajı ve HES projelerini de yaptı. Proje yerel mahkeme ve Danıştay tarafından iptal kararlarına rağmen tamamlandı. Proje ile çok sayıda endemik bitki türü yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.

 

*Düzköy ilçesi Tepecik Mahallesi ve Akçaabat ilçesi Işıklar Mahallesi'nde Akçaabat Hazır Beton tarafından işletilen kalker ocağının, 11,39 hektarlık alanda kapasite artışı için "ÇED gerekli değil" kararı çıkarıldı. Orman arazisi içinde olan sahadan İstiriş ve Cevizlik dereleri akıyor.

 

Gümüşhane

 

*Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) verilerine göre toplam 823 adet 4'üncü Grup maden ruhsatı bulunun kentin, yüzde 93’ü madenlere ruhsatlı durumda. Kentteki orman alanlarının yüzde 97’si, orman içi açıklıkların yüzde 92’si, tarım alanlarının yüzde 77’si, meraların yüzde 99’u, iskan alanlarının yüzde 93’üne maden işletme ruhsatı verildi. Kentte korunan alanların yüzde 97’si, Arkeolojik Sit Alanları, Tabiatı Koruma Alanları ve Tohum-Meşcere alanlarının tamamı, Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme sahalarının yüzde 98’i, Tabiat Parklarının yüzde 91’i, önemli doğa alanlarının ise tamamı 4'üncü Grup madenlere ruhsatlı.

 

* Kelkit Bezendi Köyü'nde Koza Altın İşletmeleri A.Ş. tarafından orman ve tarlaları kapsayan 20,87 hektarlık alanda açılmak istenen kompleks cevher madeni için "ÇED gerekli değil" kararı çıktı.

 

*Midi bakır madeni ve Mastra altın madeninde siyanürlü ayrıştırma havuzlarının bulunduğu Gümüşhane'de de yurttaşlar siyanür felaketinin yaşanmaması için mücadele ediyor.  

*Şiran ilçesi Paşapınarı Köyü'nde Fazlı Enerji şirketinin güneş enerji sistemi için ÇED süreci başlatıldı. 19,83 hektarlık bir alana yapılacak GES’e en yakın yerleşim birimi 58 metre uzaklıkta ve 38 metre yakınından Şiran Çayı geçiyor. Alan “Çayır-Mera Alanı ve Tarım Arazisi” olarak vasıflandırılmış durumda.

 

* Kürtün ilçesi Beytarla Köyünde Koza Altın İşletmeleri A.Ş. tarafından 20,13 hektarlık alanda açık ocak madenciliği metodu ile işletilmek istenen kompleks cevher madeni için "ÇED gerekli değil" kararı çıktı. Alan Taşlık Yaylasına 115, Lorukkayası Yaylasına 640 ve Ayıbeli Yaylasına 648 metre mesafede bulunurken, yine yakın çevresinde, Eyüpler, Taşlıdere, Hanzar, Topaloğlu ve Tozluyurt yaylaları da bulunuyor. 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre çayır-mera, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre yaylak niteliği taşıyan alanın 180 metre uzağından Su, 605 metre uzağından ise Taşlık Deresi geçiyor. 

 

* Torul İlçesi Güvemli Köyü'nde ormanlık arazide bulunan 2,178 hektarlık alanda Trab Madencilik tarafından işletilmek istenen maden ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi.  

 

* Kelkit İlçesi Aşağıözlüce Köyü'nde Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü tarafından 19,06 hektarlık alanda işletilmek istenen kalker ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Alan yaşam alanlarına ve su kaynaklarına yakın ve tarım arazilerini içeriyor.

 

* Merkez ilçesi, Alçakdere Köyü'nde 24,05 hektarlık alanda işletilmek istenen kalker-bazalt ocağı ve kırma-eleme tesisi için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Akyüz Beton Yol, Yapı ve Madencilik tarafından işletilecek ocak tarla üzerine kurulacak.

 

* Kelkit İlçesi Ünlüpınar Beldesi'nde 13,08 hektarlık DSİ 22. Bölge Müdürlüğü tarafından açılmak istenen andezit ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Alan 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı’nda “Ağaçlık Karakteri Korunacak Alan” ve “Çayır-Mera” olarak geçiyor.

 

* Torul İlçesi Bahçelik Köyü'nde Sebahattin Yıldız isimli şahıs tarafından işletilmek istenen kompleks cevher madeni için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Bin 745,52 hektarlık maden işletme ruhsatı alınan alanın sadece 4,14 hektarlık kısmı ÇED başvurusu için gösterildi.

 

* Torul İlçesi Arpalı Köyü'nde Filon Madencilik tarafından 23,639 hektarlık alanda işletilmek istenen kompleks cevher madeni için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Tarım ve orman arazilerinden oluşan alanında su kaynakları bulunuyor.

 

Bayburt

 

*Merkez ilçesi Yolaltı Köyü'nde 23 bin 48 hektarlık tarla alanına Cengiz Türkmen isimli şahıs tarafından işletilecek Doğal taş (Tüf) ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi.

 

* Merkez İlçesi Dövmekaya Köyü'nde mera arazisi olarak görülen alanda DSİ 22’nci Bölge Müdürlüğü tarafından açılmak istenen bazalt ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı çıktı.

 

*Aydıntepe ilçesi Pınargözü Köyü'nde mera ve koruma alanı içinde yer alan 6 bin 84 hektarlık alanda DSİ 22’nci Bölge Müdürlüğü tarafından açılması planlanan bazalt ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi.

 

*Merkez İlçesi Gümüşsu Köyü'nde 24,58 hektarlık mera alanında Mintiha Kaymaz isimli şahıs tarafından işletilmek istenen kalker ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi.

 

Rize

 

*Rize’nin Kalkandere ilçesi Ünalan Mahallesi'nde bulunan ormanlık alana Tarım ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü 22'inci Bölge Müdürlüğü tarafından açılmak istenen andezit-bazalt ocağı için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değil" kararı verildi. 

 

*Çamlıhemşin ve Ardeşen ilçelerinde, Karayolları 10'uncu Bölge Müdürlüğü tarafından Çamlıhemşin-Ayder yolunun bakım onarımı için kullanılmak üzere 2 ayrı taş ocağı kırma eleme tesisi ve mekanik plent tesisi projesi için ÇED süreci başlatıldı. Doğal sit alanları içinde yer alan tesislerden birisi Fırtına birisi Hala deresi üzerinden bulunuyor. 

 

* Danıştay 6. Dairesi, Cengiz İnşaat’ın İyidere ilçesinde deniz dolgusu üzerindeki lojistik liman inşaatına taş temin etmek için İkizdere İskencidere Vadisi’nde yapımına devam ettiği taş ocağıyla ilgili davanın yeniden görülmesine karar verdi.

 

*İkizdere ilçesindeki koruma altında bulunan dünyadaki 200 vadiden biri olan İşkencedere Vadisi’ne Cengiz İnşaat tarafından yine üstlenicisi olduğu İyidere Lojistik Limanı yapımında kullanmak üzere Nisan 2021’de taş ocağı yapımına başlandı. Derelerin taşla dolmasına ve ağaç katliamına neden olan yapıma karşı çıkan yurttaşlar direnişe geçti ve Rize İdare Mahkemesi'ne ÇED iptal davası açtı. Ancak mahkeme bilirkişi raporlarına rağmen davayı reddetti. Bunun üzerine dava Danıştay'a taşındı. Danıştay 6. Dairesi, dosyada çelişkili tespit ve değerlendirmelerin yer aldığına hükmederek yerel mahkemenin kararını bozdu. Bölgede ikinci kez bilirkişi incelemesi yapılmaya başlandı. Dava süreci devam etmesine rağmen şirket faaliyetlerine devam ediyor.

 

* İkizdere ilçesi Dereköy Mahallesi’nde Reis Holding tarafından yapılmak istenen Hidroelektrik Santral projesi için yapılacak olan halkı bilgilendirme toplantısına köylüler izin vermedi. Ancak süreç devam ediyor.

 

* Güneysu ilçesi Yukarı İslahiye Köyü’nde Karayolları 10'uncu Bölge Müdürlüğü tarafından ormanlık arazide yer alan 5,8 hektarlık alanda işletilmek istenen taş ocağı ile kırma-eleme tesisi için "ÇED gerekli değil" kararı verildi.

 

* Pazar ilçesi Bucak ve Akbucak Köylerinde bulunan tarım arazilerinden oluşan 24,90 hektarlık alanda Astaş İnşaat tarafından açılmak istenen bazalt ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Sahaya tarihi Kemer Köprü bulunuyor. 

 

* Kalkandere ilçesi Ünalan Mahallesi'nde DSİ 22. Bölge Müdürlüğü tarafından ormanlık arazileri kapsayan 6,62 hektarlık alanda andezit-bazalt ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Alan su kaynaklarına ve çay bahçelerine yakın mesafede bulunuyor.

 

* Güneysu Yukarı İslâhiye Mahallesi'nde Astaş İnşaat tarafından ormanlık arazilerin bulunduğu 24,74 hektarlık alanda işletilmek istenen bakır madeni için "ÇED gerekli değil" kararı verildi.  

 

Artvin

 

*Faaliyet halinde 16 HES ile kuşatılmış Artvin’in yüzde 71’ine maden ruhsatı verildi.

 

*Murgul ilçesi Damar Köyünde Cengiz Holding’e ait Eti Bakır İşletmeleri Cerattepe’den çıkardığı altını ayrıştırmak için farklı tarihlerde siyanür havuzu oluşturmak için girişimlerde bulundu ancak yurttaşların mücadelesi ile engellendi. Yaşam savunucuları projenin yeniden gündeme gelmesine karşı dayanışmayı devam ettiriyor.  

 

* Murgul ilçesi Kabaca Köyü'nde Tuğrul Büyüktürk isimli şahıs tarafından orman arazisi içinde yer alan 23,51 hektarlık alanda açılmak istenen bakır ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı çıkarıldı.

 

*Ardanuç ilçesinde Yılmazlar İnşaat tarafından ormanlık arazi içinde yer alan 9,99 hektarlık alanda açılmak istenen kalker ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Alanın 550 metre uzağından Korsil Deresi geçiyor. 

 

*Borçka ilçesi Çifteköprü Köyü'nde Artvin İl Özel İdaresi tarafından ormanlık arazide yer alan 2,93 hektarlık alanda açılması planlanan kum-çakıl ocağı için "ÇED gerekli değil" kararı verildi. Ocak açık işletme yöntemiyle yıllık 350 bin ton üretim yapılacak.