VAN - Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğretim görevlileri tarafından görevlendirilen heyet, Zilan Deresi'nde ikinci kez incelemelerde bulundu. 

 

Van’ın Erciş ilçesinde yer alan Zilan Deresi'nde yapılan HES’e  (Hidro Elektrik Santrali) karşı  yurttaşlar ve çevre örgütlerinin mücadelesi sürüyor. Danıştay 6'ncı Daire, yurttaşların çevresel etki değerlendirme (ÇED) raporunun iptali istemiyle açtıkları davayı reddeden yerel mahkemenin kararını bozdu. Bunun üzerine mahkeme kararıyla yeniden bilirkişi görevlendirmesi gerçekleştirildi. 5 Ekim 2021 tarihinde yapılan bilirkişi incelemesini yeterli bulmayan mahkeme ikinci kez bilirkişi incelemesi yapılması kararı aldı. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğretim görevlileri tarafından görevlendirilen heyet Zilan’da ikinci kez incelemelerde bulundu. 

 

Erciş ilçesi Zilan’da yapımı tamamlanan HES regülatörü için Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onay verdiği ÇED raporunun iptali ve HES tesisinin durdurulması talebiyle açılan dava kapsamında bölgede ikinci kez bilirkişi incelemesi yapıldı. İncelemeye Çev-Der Başkanı Ali Kalçık, Van Ziraat Mühendisleri Odası Eşbaşkanı Viyan Acar ve Engin Işık, mahkeme heyetinden üyeler katıldı. Bilirkişi heyetinde ise Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğretim üyeleri Dr. Mustafa Akkuş, (Su ürünleri) Araştırma Görevlisi Sinan Kılıç, (Arkeolog) Öğretim Görevlisi Ayşe Özgüven, (Çevre Mühendisi) Prof.Dr. Atilla Durmuş, (Faina) Dr. Öretim Üyesi Adnan Yaviç, (Ziraat Mühendisi)  yer aldı. Dava müdafilerinin de aldığı inceleme heyeti yapılan dava değerlendirmesi sonrası bölgede incelemelerde bulundu. Davalı tarafın talebiyle bölgede görev yapan asker ve korucular HES regülatörünün kapısını tutarak basın mensupları aynı zamanda çevrecilerin içeriye girmesine izin verilmedi.

 

‘Bölgeye jandarma çağırılmasına hakim tepki gösterdi’ 

 

Yaklaşık 3 saat süren incelemede bilirkişi heyetinin mahkeme heyetine yaptığı açıklamada bölgenin tarihsel dokusu aynı zamanda tahrip edilen mezarlıklarla birlikte endemik canlı türüne dikkat çekildi. Çev-Der üyesi Zeynel Abidin Çelebi’nin yönetmenliğin koşullarından biri olan can suyunun bırakılmadığı bununla birlikte su tribünlerinin üzerlerinin açık olması dolayısı ile bölgedeki canlıların olumsuz etkilendiği ifadeleri üzerine HES görevlisinin, tepkisi kısa süreli bir tartışmanın oluşmasına yol açtı. HES görevlisinin hakimi talebi olmadan bölgeye jandarma çağırması görevli hakimin tepkisine neden oldu. Bölgede yapılan incelemenin ardından HES regülatörünün incelenmesi aşamasında STK temsilcileri aynı zamanda basın mensuplarının içeriye geçmesi korucular tarafından engellendi. 

 

HES endemik canlı türlerini tehdit ediyor

 

Van Ziraat Mühendisleri Odası Eşbaşkanı Viyan Acar Zilan Vadisi'nin endemik bitki ve canlı florası ile bilindiğine dikkat çekerek verilen ÇED raporunun hukuka aykırı olduğunu söyleyerek, “ HES’in buraya zarar vereceğini anlamamız için uzman olmaya gerek yok. Burada çok ciddi anlamda endemik türler vardır. HES’in devam etmesi durumunda önümüzdeki 20 senede burada gördüğümüz bu güzellikleri göremeyebiliriz” şeklinde konuştu. 

 

Hafıza yok edilmek isteniyor 

 

HES’in başlama aşamasından bugüne kadar mücadele verdiklerini dile getiren Van Çev-Der Başkanı Ali Kalçık, “Bugün her ne kadar bütün hukuki mücadelemize rağmen HES inşaatı bitirildiyse de halen umudumunuz yitirmedik. Buradaki HES’in ötesinde Zilan’ın tarihini belleğini yok etmeye çalışan bir uygulama ile karşı karşıyayız. 30 küsur köyümüzün katledildiği on binlerce kürdün öldürüldüğü bir alandan bahsediyoruz. Bu anlamda burayı korumamız gerekiyor. Burada acı olan değerlerimizin hiçe sayılarak mezarlarımızın içinden HES kanallarının geçmesi çok acı bir durumdur. Bu da şöyle bir gerçeği açığa çıkarıyor ki, buradaki amaç enerji üretmek değil, buranın hafızasını ve belleğini yok etmeye hizmet etmektir"ifadelerini kullandı. 

 

Birçok canlı yok olmayla karşı karşıya

 

Zilan Ekoloji Platformu üyesi Zeynel Abidin Çelebi, 2014 yılında Danıştay kararıyla durdurulan HES inşaatının pandemi süreci fırsata dönüştürülerek yeniden yapıldığını belirti.  HES’in yapılmasıyla birlikte derelerde yaşayan bir çok canlı yok olma aşamasına geldiği kaydeden Zeynel, "Bu yapılan ikinci keşifte bizi umutlandıran akademisyenlerin tarafsız bir gözle incelemede bulunması. Dileğimiz adil bir kararın açığa çıkmasıyla Zilan’ın endemik dokusuna zarar veren HES faaliyetinin durdurulmasıdır"dedi.