50 yıldır çözülemeyen matematik problemini çözdü 

2020-06-27 15:17:26


	 

	HABER MERKEZİ - ABD’de doktora öğrencisi Lisa Piccirillo, 50 yıldır çözülemeyen bir matematik problemini, bir haftadan kısa sürede boş zamanlarında çalışarak çözdü.

	 

	BBC Türkçe’nin haberine göre, Lisa Piccirillo, Conway Düğümü problemini ele aldığında Teksas Üniversitesi’nde doktora öğrenimi görüyordu. Kendisi de bir matematikçi olan üniversitedeki profesörü Cameron Gordon ile konuşurken, gayet rahat bir şekilde hesaplamalarından bahsetti.

	 

	Conway Düğümü problemi, 1970’te İngiliz matematikçi John Horton Conway tarafından gündeme getirilmişi, ancak Lisa problemi ilk olarak 2018’de katıldığı bir seminerde duydu. Lisa’nın çalışması, geçtiğimiz aylarda Annals of Mathematics adlı bir bilim dergisinde yayımlandı ve problemi çözmesinin ardından Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) öğretim üyeliği görevine getirildi.

	 

	Universidad Autónoma de Madrid ‘de (UAM) araştırmacılık yapan ve İspahya Matematik Bilimleri Enstitüsü’nün bir üyesi olan Javier Aramayona “Conway Düğümü problemi çok uzun süredir çözülemedi ve çok sayıda parlak matematikçi, bu problemi ele alıp, çözmeyi başaramadı” dedi.

	 

	Bir matematik düğümü nedir?

	 

	Matematik düğümleri, matematiğin topoloji adı verilen çok belirli bir alanının konusu. Temel olarak, topoloji çalışmaları, nesnelerin kırılmadan deforme olduklarında, büküldüklerinde ve gerildiklerinde nasıl davrandıklarını inceleniyor.

	 

	Düğüm teorisi de topolojinin bir kolu. Gerçek yaşamdan örnekler vermek gerekirse, bir matematik düğümünün uçları birleşiyor. En basit düğümse halka şeklinde ve çözülemiyor. Ancak düğüm, kendi üzerinden geçtiği yerler çoğaldıkça daha da karmaşıklaşıyor.

	 

	Seville Üniversitesi Matematik Enstitüsü’nden Marithania Silvero, “Sezgisel fikir, bir ipi hayal etmek. Düğüm teorisi bu ip üzerindeki deformasyonlar üzerine çalışır. Bir başka deyişle, bu ipi nasıl eğebileceğimize, bükebileceğimize, katlayabileceğimize, gerebileceğimize bakarız. Ama bu ipi kesemeyiz. Bu yasaktır” diye anlatıyor. Topolojinin bilimin bazı alanlarında önemli uygulamaları var ve bilim insanları tarafından ekonomi piyasalarının davranışları ve DNA moleküllerinin şekilleri gibi çok farklı konularda kullanıldı.

	 

	Conway’in düğümü

	 

	Düğüm probleminin ardındaki isim, John Horton Conway, Nisan ayında, 82 yaşındayken Covid-19’dan yaşamını yitirdi. Liverpool doğumlu akademisyen, Cambridge ve Princeton gibi prestijli üniversitelerde çalışmış, üretken, etkili ve karizmatik bir matematikçiydi.

	 

	Peki bir doktora öğrencisi, Conway’in ünlü problemini nasıl bu kadar çabuk çözebildi?

	 

	Lisa, 11 farklı geçişi ve bükümü olan Conway Düğümü problemine, üzerinde çalışması biraz daha az karmaşık olan ve “kardeş düğüm” diye bilinen benzer bir versiyonunu yaparak yaklaştı. Bu düğüm üzerinde çalışıp, çözdükten sonra, bulgularını Conway’in düğümü üzerinden uyguladı. Quanta’ya konuşan Lisa, “Gündüz üzerinde çalışmadım, çünkü gerçek matematik olarak görmüyordum. Daha çok bir ev ödevim gibi bakıyordum ve ben de eve gidip, ödevimi yaptım” dedi.

	 

	ABD’nin en kırsal eyaleti Maine’de dünyaya gelen Lisa, Boston College’ta matematik eğitimi gördü. 2013’te üniversite öğrencisiyken, Ulusal Bilim Vakfı’ndan daha ileri düzeyde eğitim alabilmek için bir burs kazandı.

	 

	Lisa’nın hocası profesör Elisenda Grigbsy, Boston College gazetesine yaptığı açıklamada “Başladığında, düğüm teorisinde ve doğrusal cebirin ötesinde bir eğitimi yoktu” dedi, “Ama bir hafta içinde çok sayıda doktora öğrencisinin zorlandığı denklemlerde başarılıydı.”

	 

	Lisa’nın Conway’in düğümünü başarıyla “çözmesi” bir cinsiyet eşitsizliğinin bulunduğu matematik alanında, daha çok kadının çalışmasına ilham verebilir.

	 

	ABD Çalışma Bakanlığı’nın verilerine göre, ülkede “matematik ve bilgisayar alanında çalışanların” sadece yüzde 26’sı kadın.